به گزارش اخبارخودرو، قرار است خودروسازان دنیا مصرف سوخت خودروها را تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۵/ ۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر برسانند. این در حالی است که به نظر می‌رسد چالش‌های فراوانی در مسیر رسیدن به این هدف وجود دارد. اگرچه خودروسازان با این میانگین مصرف سوخت مشکلی ندارند البته اگر مشکلی در مورد قدرت موتورها به وجود نیاید. بر این اساس بسیاری از خودروسازان ترجیح داده‌اند به‌جای تمرکز بر موتورهای کم‌مصرف بنزینی به تولید موتورهایی بپردازند که با سوخت‌های جایگزین کار کنند. این در حالی است که بحث سوخت خودروها و میزان مصرف آنها در خودروسازی کشور ما مساله‌ای است که غیر از آنکه پا‌به‌پای صنعت خودرو دنیا پیش نمی‌رود، بلکه ابهامات زیادی نیز در مورد آن وجود دارد. بر این اساس عادل پیرمحمدی، مدیرعامل سابق ساپکو و کارشناس صنعت خودرو در چهارمین بخش گفت‌وگوی خود با روزنامه «دنیای خودرو» درباره انواع سوخت مصرفی برای خودرو، تغییرات مرتبط با این موضوع در دنیا و نقص‌هایی که در این زمینه در صنعت خودروی کشور وجود دارد، توضیح می‌دهد. نوع سوخت خودروها در تولیدات این بخش از صنعت چگونه تعیین می‌شود؟ اساسا نوع سوخت چه تاثیری بر جایگاه خودروها دارد؟ ایمنی، کیفیت و راحتی محصول، مهم‌ترین اصول در خودروسازی به شمار می‌روند. هم‌اکنون این اصول جزو مشخصات ذاتی محصول پیش‌فرض شده و علاوه بر آن، رقابت خودروساران در دو بحث کلیدی و مهم سازگاری محصول با طبیعت (کاهش آلایندگی) و اقتصادی بودن منابع انرژی مورد مصرف در خودروهاست. به خصوص اینکه با توسعه و گسترش استفاده از نیروگاه‌های اتمی، انرژی برق یکی از منابع بسیار مهم در مصرف خودرو محسوب می‌شود و در آینده نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد. منابع انرژی مصرفی در خودروها به بنزین، گازوئیل، گاز طبیعی، پیل سوختی با مصرف سوخت هیدروژن، اتانول و برق خلاصه می‌شود. از طرف دیگر اکثر شهرهای کشورمان با مشکل آلایندگی و مسائل زیست‌محیطی روبه‌رو هستند. بنابراین در رویکرد جدید برای تحول در صنعت خودرو علاوه بر دستیابی به کیفیت، ایمنی، رقابت‌پذیری موضوعات کاهش مصرف سوخت و آلایندگی و تغییر سبد سوخت باید مد نظر قرار گیرد. چگونه روند تولید خودرو بر اساس سوخت مصرفی را بررسی می‌کنید. به‌طور کلی استفاده از هرکدام از سوخت‌های مصرفی در خودرو چه مزایایی دارد؟ امروزه رقابت خودروسازان در بالا بردن بازده موتورهای بنزینی به اوج خود رسیده و هر روز تحقیقات مداوم و گسترده‌ای روی موتورهای احتراق داخلی در مراکز تحقیقاتی مختص موتور، به‌خصوص در مراکز دانشگاهی معتبر دنیا در حال انجام است. در کشورهای پیشرفته سال‌ها طول می‌کشد تا با استفاده از روش‌های ابداعی و تکنولوژی‌های جدید، خودروسازان موفق به کاهش چند درصد در مصرف سوخت شوند و همکاری نزدیک دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خاص در کنار آن، برای هموار کردن مسیر تولید انبوه تحقیقات صورت گرفته، رمز موفقیت خودروسازان موفق است. خودروسازان موفق شعار نوآوری و ابداع را به عمل تبدیل و در این مسیر علاوه بر ارتقای ایمنی و کیفیت در ماهیت محصول به نوآوری‌های جدیدی در تولید و عرضه محصول با سوخت‌های جایگزین مانند هیدروژن، برق دست پیدا کرده‌اند. مطالعات صورت‌گرفته نشان‌دهنده توسعه خودرو در آینده به سمت خودروهای هیبرید، گازوئیل و برق خواهد بود لذا در‌صورتی‌که در این خصوص اقدام موثری در جهت تقویت مراکز علمی و تحقیقاتی صورت نگیرد باز هم از مسیر توسعه و نوآوری خودروسازی عقب خواهیم ماند و این هشدار بسیار مهمی است که مسئولین ذی‌ربط در استراتژی توسعه صنعت خودرو باید به صورت مستمر پیگیری کنند و سرمایه‌گذاری لازم در این خصوص صورت گیرد. خودروهای هیبرید خارجی به‌تازگی در بازار خودروی کشور جایگاهی یافته‌اند. چرا این نوع خودروها در کشور تولید نمی‌شوند؟ تجاری‌سازی خودروهای هیبرید حدود ۱۵سال پیش آغاز شده است. در حال حاضر شرکت تویوتا، بیش از یک میلیون دستگاه خودروی هیبرید در سال تولید می‌کند. از ابتدای شروع و عرضه خودروی هیبرید (سال ۱۹۹۷) تا سال ۲۰۰۸ میلادی در مجموع یک میلیون دستگاه از این نوع خودروها تولید شد. در حالی که تنها در سال ۲۰۱۳ شرکت تویوتا بیش از یک میلیون دستگاه خودروی هیبرید روانه بازارهای دنیا کرد. هم‌اکنون بیش از ۲۰درصد تولید تویوتا به خودروهای هیبرید اختصاص یافته است و خودروسازی تویوتا ۲۷ مدل خودروی هیبرید و یک مدل هیبرید شارژی تولید می‌کند. استفاده از موتورهای کم‌مصرف و به‌کارگیری خودروهای هیبرید نقشه راه خودروسازان برای کاهش آلایندگی خودروهاست. البته در نیمه دهه ۸۰ تحقیقات انجام‌شده بر تولید خودروهای هیبرید در شرکت مگاموتور آغاز شد و تا آنجا که اطلاع دارم حتی نمونه‌سازی خودرو نیز انجام شد ولی بعدها پیگیری نشد. به هر صورت صنعت خودرو نیازمند مدیران باتجربه و خلاق است تا سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در مسیر درست، مطابق نیاز مشتریان و روند جهانی حرکت کند. لازمه این کار سرمایه‌گذاری صحیح در اختصاص سرمایه لازم در بخش‌های تحقیق و توسعه و به‌کارگیری نیروهای متخصص در صنعت خودرو است. جهت رسیدن به اهداف بلندمدت، جذب نیروهای متخصص که باور و ایمان به رشد، با اتکا به منابع داخلی داشته باشند، بسیار ضروری است. یکی از علل عدم توسعه در بعضی صنایع کشور، عدم اعتقاد مدیران و زیرمجموعه آنان به توان داخلی و توسعه بر اساس استفاده حداکثری از منابع علمی و عملی داخلی است. این موضوع شاید برای برخی افراد مساله مهمی نباشد ولی ایمان و باور به جمله کلیدی «ما می‌توانیم» به‌همراه تخصص نقش بسیار اساسی در سرعت گرفتن پروژه‌ها، به‌خصوص عدم وابستگی، ایفا می‌کند. متاسفانه به‌دلیل وجود نگرش‌های سیاسی به صنعت، در مواردی افراد فاقد تجربه علمی و عملی در مسئولیت‌های مهم صنعتی به کار گرفته می‌شوند و به این ترتیب اندوخته علمی مدیران باتجربه، بلااستفاده باقی می‌ماند. بنابراین در مقطع کنونی برای توسعه برند داخلی، به‌کارگیری مدیران دارای تجربه و تخصص کافی جزو ضروریات است که باید در اولویت قرار گیرد. برخی خودروسازان از تولید خودروهایی که از انرژی پیل سوختی بهره می‌گیرند، می‌گویند. این نوع انرژی سوخت خودرو چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ در سال‌های اخیر با دستیابی به تکنولوژی‌های نو، تولید خودروهای با پیل سوختی نیز هموارتر شده است. انرژی خودرو با پیل سوختی که از واکنش شیمیایی هیدروژن و اکسیژن به دست می‌آید، عاری از گازهای خطرناک دی‌اکسیدکربن، مونوکسیدکربن و... بوده و خروجی اگزوز آب است. به عبارتی این نوع خودروها با آلایندگی صفر کار می‌کنند. در آینده استفاده از خودروهای دارای پیل سوختی به دلیل توان بالا و آلودگی صفر به خصوص در کلان‌شهرها متداول خواهد شد. هم‌اکنون در کشورهای پیشرفته اقدام برای تهیه زیرساخت‌های لازم برای جایگاه‌های سوخت‌گیری و تولید مخازن فشار بالا در حال انجام است. بنابراین اقدام برای سرمایه‌گذاری جهت تحقیقات گسترده روی موتورهای پیل سوختی امری لازم و ضروری است. بنابر موارد توضیح داده شده سرمایه‌گذاری برای تحقیقات گسترده روی موتورهای هیبرید و پیل سوخت نه‌تنها امری ضروری است بلکه سهم عمده خودروهای تولیدی در آینده به این نوع خودروها اختصاص خواهد یافت و سرمایه‌گذاری در این مسیر، آغازگر مسیری روشن در آینده برای تولید مستمر و رقابت‌پذیر خواهد بود. حتی تاسیس مراکز تحقیقاتی جدید مختص مطالعه روی این محصولات و تخصیص بودجه کافی برای این منظور، آینده صنعت خودرو را بیمه خواهد کرد. استفاده از انرژی برق در خودرو در آینده نزدیک بسیار گسترش خواهد یافت. علت گسترش آن هم دسترسی به منابع جدید تولید انرژی برق و توسعه آن مانند انرژی هسته‌ای در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، همچنین کاهش آلایندگی در کلان‌شهرهاست. مهم‌ترین مانع در توسعه این خودروها، پایین بودن پیمایش آنهاست که این مساله با تحقیقات گسترده صورت گرفته در حال رفع شدن است، به‌طوری‌که طی دو سال گذشته، یک خودروی الکتریکی در آمریکا ساخته شده که قادر به پیمایش بیش از ۳۰۰ کیلومتر است و گام مهمی در تولید انبوه خودروهای الکتریکی تلقی می‌شود. بنابراین ضرورت توجه به امر تحقیقات روی این نوع خودروها به‌خصوص باتری آن ضروری است. اگرچه تخصصی در اقتصاد منابع انرژی فسیلی ندارم ولی به نظر می‌رسد افزایش قیمت نفت در سال‌های اخیر توسط کشورهای غربی برنامه‌ریزی شده است تا علاوه بر کاهش رشد مصرف آن، انگیزه لازم برای تحقیق و توسعه روی جایگزینی سایر منابع انرژی (مانند تولید انبوه خودروهای برقی و...) فراهم شود. کاهش مصرف نفت طی سال‌های اخیر و تداوم جایگزینی خودروهای برقی به‌جای بنزینی و رشد چشم‌گیر در توسعه این‌ خودروها موید مطلب مذکور است. در کشورهای اروپایی به دلیل اهمیت مسائل زیست‌محیطی و مشوق‌های مالی در نظر‌گرفته‌شده برای کاهش آلایندگی، در یک دهه اخیر شاهد توسعه بسیار خوب در زمینه تکنولوژی قوای محرکه و در نتیجه کاهش قابل توجه گازهای خروجی از اگزوز خودروها هستیم. با توجه به مشوق‌های مالی مانند کاهش مالیات خودروهای با سطح آلایندگی پایین، این موضوع با شتاب بیشتری در حال پیگیری است. استفاده از چه سوخت‌هایی در خودروها می‌تواند جایگزین مناسبی برای بنزین باشد؟ یکی از اقدامات صورت‌گرفته در خودروهای سواری، استفاده از موتورهای گازوئیلی به‌جای بنزینی است. هم‌اکنون خودروسازان مطرح اروپا مانند بنز، ب‌ام‌و، فولکس‌واگن، پژو-سیتروئن، رنو و آئودی بیشترین ظرفیت تولید را به خودروهای با موتور گازوئیلی اختصاص داده‌اند. شاید جالب باشد هم‌اکنون حدود ۸۰درصد تولیدات دو شرکت مطرح بنز و ب‌ام‌و گازوئیلی هستند و میانگین تولید خودروی گازوئیلی در اروپا بیش از ۶۰ درصد است. اگرچه رویکرد شرکت بزرگی مانند تویوتا در افزایش تولید خودروهای هیبرید است ولی توسعه و افزایش تولید خودروهای دیزلی از اهمیت بسیار بالایی در اغلب کشورها برخوردار است. البته نباید فراموش کرد که بیش از ۳۰ درصد تولید تویوتا به خودروهای دیزلی اختصاص دارد. اساسا موتورهای دیزلی به دلیل راندمان بالاتر از موتورهای بنزینی و همچنین آلایندگی پایین‌تر از موتورهای بنزینی همواره مورد توجه بوده‌اند و برای شهرهایی که مشکل آلایندگی حاد دارند، استفاده از خودروهای گازوئیلی توصیه می‌شود. البته نباید فراموش کرد هر لیتر گازوئیل دارای سطح کیفی مناسب، هم قیمت با بنزین است ولی به دلیل بازده بالای موتورهای دیزلی، در یک مسافت یکسان، خودروی دیزلی مصرفت سوخت کمتری نسبت به خودروی بنزینی دارد. یکی از دلایل عدم استفاده از موتورهای دیزلی در خودروهای سواری تولید داخل، عدم توزیع گازوئیل با استاندارد مناسب است. در سال‌های گذشته خبرهای خوبی در افزایش کیفیت گازوئیل تولید داخل به‌خصوص در کاهش گوگرد آن منتشر شد ولی ادامه آن نیازمند اهتمام جدی مسئولین وزارت نفت است. اگر چنین اتفاقی بیفتد سوخت بنزین که از ابعاد سیاسی و امنیتی دارای اهمیت است از حالت استراتژیک خارج خواهد شد. برای رسیدن به این هدف که خودروسازان داخل به سمت تولید خودروهایی بروند که از سوخت‌های سازگار با محیط‌زیست به‌جای بنزین در آنها استفاده شود، مستلزم چه اقدامات و فراهم کردن چه شرایطی است؟ با توجه به توضیحات بالا، رویکرد تمام خودروسازان مطرح دنیا به سمت توسعه خودروهای هیبرید و دیزلی، همچنین انجام تحقیقات فراوان برای تولید انبوه خودروهای برقی برای پیمایش بیش از ۴۰۰ کیلومتر و همچنین توسعه زیرساخت لازم برای افزایش عرضه خودروهای با پیل سوختی است. اشاره به این نکته ضروری است که برای دستیابی به چنین اهدافی در داخل کشور، نیازمند عزم جدی برای تامین منابع مالی جهت توسعه مراکز تحقیقاتی فعلی با کمک دانشگاه‌های داخلی است. اگرچه ممکن است در این مسیر از تجربیات سایر کشورها استفاده شود ولی عمده نتیجه، بستگی به همت و استفاده از آموزش نیروهای داخلی و استفاده حداکثری از تلاش و دانش داخلی خواهد داشت. خودروهای فرسوده و نقش آنها در مصرف سوخت و آلایندگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ خودروهای فرسوده به‌دلیل برخورداری از تکنولوژی پایین و فرسوده بودن مصرف سوخت آنها، حتی در مدل‌های کاربراتوری بیش از ۵۰درصد سوخت بیشتری مصرف می‌کنند. اساسا در خودروهای با طول عمر بالا به دلیل فرسوده شدن قطعات دینامیکی به‌خصوص قطعات مربوط به قوای محرکه، همچنین پایان یافتن طول عمر کاتالیست علاوه بر افزایش مصرف سوخت آنها، گازهای آلاینده خروجی از اگزوز به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. به همین دلیل در اکثر کشورها علاوه بر بازرسی‌های سالانه خودروها، از رده خارج کردن خودروها توسط دولت‌ها اجرا می‌شود. نتیجه این اقدامات، کاهش مصرف سوخت و به‌روز شدن تکنولوژی خودروها، همچنین کاهش گازهای آلاینده از خروجی اگزوز آنهاست.