به گزارش« اخبار خودرو » ، تیرماه سال گذشته بود که سازمان راهداری و حمل ونقل جادهای برای آخرین بار به مالکان ناوگان باری و مسافری هشدار داد از اول مردادماه کارت‌سوخت خودروهای دیزلی فاقد بیمه اجباری شخص ثالث غیرفعال میشوند.
بر اساس تصمیم کارگروه تخصیص سوخت برمبنای پیمایش و اطلاعات مندرج در بانک اطلاعاتی بیمه‌مرکزی، کارت‌سوخت خودروهای سنگین فاقد بیمه در اولین نوبت استفاده در جایگاههای عرضه سوخت پیام «هشدار- بیمه» دریافت میکنند.
[caption id="attachment_211086" align="aligncenter" width="471"]
چالشهای بیمه در بخش خودروهای سنگین[/caption]
این خودروها یکماه در وضعیت هشدار قرار میگیرند اما درصورت بی اعتنایی مالکان خودروی دیزلی در فهرست خاکستری قرار میگیرند و سهمیه سوختشان قطع میشود. در این زمینه هماهنگیهای لازم برای برقراری لینک ارتباطی بین پلیس+۱۰، شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران و بیمه‌مرکزی برقرار شده است و بنا‌بر اعلام شرکت پژوهش و توسعه ناجی، مالکان خودروهای فاقدبیمه پس از برقراری بیمه خودروی خود میتوانند با در دست داشتن اصل بیمه نامه و مدارک خودرو به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه کنند تا کارت سوخت آنها دوباره فعال شود.
استفاده از خودرو که وسیله ای مستعد حادثه سازی است، نوعی ریسک محسوب میشود و کار بیمه ها همواره پوشش هزینه های ناشی از ریسکهاست. این ریسک در خودروهای سنگین و نیمه سنگین جاده ای و شهری به مراتب بیشتر است، بنابراین میتوان به اهمیت بیمه برای چنین خودروهایی پی برد.
تعریف خودرو برای بیمه عبارت است از هر نوع وسیله‌نقلیه موتوری زمینی که با نیروی محرکه موتور جابه جا میشود؛ از انواع اتومبیل سواری و موتورسیکلت گرفته تا انواع خودروهای بارکش، اتوبوس، مینیبوس، ماشینآلات راهسازی و کشاورزی و.. . جالب اینجاست در هفته گذشته یکی از متولیان طرح شماره گذاری و نوسازی ناوگان کشاورزی، اظهار کرد: با‌توجه به اینکه بیمه یک‌ساله برای هر دستگاه از خودروهای کشاورزی ۱۰میلیون ریال هزینه دارد، استقبال کشاورزان از طرح شماره گذاری آنها کم است!
خلأ اعتبارسنجی در بیمه خودروهای سنگین
گاهی شنیده میشود بیمه ها در برخی شاخه ها زیانده هستند. به‌گفته مصطفی ممقانی، کارشناس صنعت و بازار خودروهای سنگین، در ایران بیمه خودروهای سنگین نسبت‌به خودروهای سبک و سواری وجه تمایزی ندارد. ممقانی معتقد است: «حتی درصد تخفیفاتی که روی بیمه بدنه یا بیمه شخص‌ثالث ارائه میشود، روش نادرستی است. در تمام دنیا برای پرداخت این تخفیف ها روش اعتبارسنجی در نظر گرفته اند یعنی اگر دو یا سه تصادف متوالی اتفاق بیفتد، هزینه بیمه آن شخص به‌صورت تصاعدی افزایش مییابد. در ایران اما این نرخها ثابت است.»
وی در این باره بیان کرد: «در ایران اگر دو خودروی یکسان تصادف کنند و از بیمه نامه دو مبلغ یک‌میلیون تومانی و ۵۰ میلیون‌تومانی دریافت کنند، زمان تمدید بیمه ها هر دو به یک اندازه تخفیف خود را از دست داده اند.»
این کارشناس صنعت خودرو گفت: «مبلغ خسارت برای بیمه ها متفاوت نیست بلکه تنها به تعداد تصادفات توجه میشود. در نتیجه شرکتهای بیمه ای اذعان دارند روی برخی بیمه ها مانند شخص ثالث متضرر میشوند.»
تفاوت بیمه نامه خودروهای سنگین و سبک
انتظار میرود بیمه نامه های خودروهای سنگین به دلیل کاربری و تعاریف آنها، با دیگر بیمه های مربوط به خودروهای سبک متفاوت باشد اما به‌گفته ممقانی انواع بیمه نامه خودروهای سنگین نسبت به خودروهای سواری یکسان است.
وی گفت: «بیمه نامه های خودروهای کاروتجاری هم شامل بیمه بدنه، بیمه شخص‌ثالث و بیمه سرنشین میشود که از میان آنها مانند بیمه نامه های سواری تنها بیمه شخص‌ثالث اجباری است. تنها تفاوت در مورد بیمه نامه هایی است که مربوط به بارهای حمل شده میشود. »
این در حالی است که به نظر می‌رسد به‌دلیل نوع فعالیت و جثه این خودروها، منطقی تر است انواع بیمه ها در خودروهای سنگین الزامی باشند.
ممقانی افزود: «از آنجا که خودروهای سنگین هزینه بالایی دارند و به‌صورت لیزینگی و شرایطی خریداری میشوند، بیمه بدنه هم اجباری میشود.»
این کارشناس بازار خودروهای سنگین بیان کرد: «پرداخت هزینه بیمه های مربوط به بار با رانندگان نیست بلکه مسئولیت بار برعهده صاحبان بار است. هزینه این بیمه نامه ها نیز با توجه به ارزش اصلی بار متفاوت میشود.»
وی در ادامه به مشکلاتی که در این زمینه به دلیل عدم کارشناسی دقیق اتفاق میافتد، اشاره کرد و ادامه داد: «صاحبان کالا، برای آنکه هزینه های کمتری را به عنوان حق بیمه بپردازند، به طور معمول ارزش واقعی بار خود را کمتر اعلام میکنند، در نتیجه زمان جبران خسارت، با مشکلات بسیاری مواجه میشوند.»
ممقانی گفت: «در ماه های اخیر شاهد آن بودیم چند محموله خودرو با خسارت مواجه شدند اما به‌دلیل آنکه ارزش واقعی محموله دقیق اعلام نشده بود، شرکت بیمه ای نتوانست تمام خسارت را جبران کند.»
وی در مورد آنکه جبران چنین خساراتی برعهده چه کسی است، افزود: «بعد از این که راننده، مالکان بار و شرکتهای باربری در چنین شرایطی قرار میگیرند، معمولا از نظر قضایی با رانندگان مشکل پیدا میکنند. درنهایت اما مسئولیت چنین بارهایی متوجه رانندگان میشود که نباید بار را با بیمه نامه ای نادرست تحویل میگرفتند.»
ممقانی در مورد مسئولیت شرکتهای باربری در این مورد گفت: «شرکت صادرکننده بارنامه هم در این بین مقصر شناخته میشود اما از آنجا که از رانندگان تضامین دریافت میکنند، معمولا رانندگان دچار مشکل میشوند.»
هزینه بیمه نامه خودروهای سنگین
ممقانی در مورد هزینه بیمه نامه های مربوط به خودروهای کاروتجاری گفت: «از آنجایی که خودروهای سنگین تابع کاربری هستند، هزینه این بیمه ها متغیر است. یعنی هزینه این بیمه ها ارتباط مستقیم به نوع کاربریهایی مانند یخچال یا کفی دارد.»
وی افزود: «نوع باری که روی این کاربری ها حمل میشود، متفاوت است و همین موضوع هزینه بیمه های آنها را هم متغیر میکند. بیمه بدنه یک خودروی سنگین سالانه حدود ۶ یا ۷میلیون‌تومان است بنابراین به‌طور معمول به صورت اقساط از راننده دریافت میکنند.»
بیمه نامه خودروهای مسافری
ممقانی در مورد بیمه های خودروهای مسافری شهری و بین شهری گفت: «بیمه های مربوط به خودروهای مسافری نیز در همین سه مدل گنجانده میشود با این تفاوت که بیمه سرنشین روی بلیتها در نظر گرفته میشود.»
وی در ادامه در مورد برخی اتوبوسها که نیازی به خرید بلیت ندارند، افزود: «در مورد اتوبوسهایی که از سوی شخص یا سازمانی کرایه میشوند و بلیت برای آنها فروخته نمیشود، مشکلاتی پیش میآید، اینها مواردی هستند که اگر مشکلی ایجاد شود، با شرکتهای بیمه به اختلاف میرسند.»
وی در ادامه بیان کرد: «سقف بیمه ها معمولا شامل راننده و کمک راننده میشود و دیگر سرنشینان این خودروها نیاز به بیمه های دیگری دارند.»
وی در پاسخ به‌سوالی در مورد اقداماتی که در این زمینه انجام شده است، ادامه داد: «سال گذشته بعد از تصادف دانش آموزان قرار شد درصورت اقدام به برگزاری اردوهای دانشجویی، مجوزی را دریافت کنند که بیمه نیز شامل آن میشد.»
انواع بیمه نامه خودروهای کاروتجاری
به‌طور کلی، بیمه های اتومبیل جبران کننده خسارتهای ناشی از حوادث رانندگی به خودرو و نیز سرنشینان آن و اشخاص ثالث است. بنابراین بیمه های اتومبیل را اعم‌از سواری و سنگین میتوان به سه گروه بیمه نامه شخص‌ثالث، بیمه سرنشین و بیمه بدنه اتومبیل تقسیم کرد.
بیمه شخص‌ثالث نوعی بیمه مسئولیت مدنی است که برای دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث اجباری شده است. این بیمه خسارت واردشده به اشخاص ثالث را در دو بخش مالی و جانی جبران میکند. منظور از خسارت مالی در بیمه شخص‌ثالث زیانی است که به سبب حوادث مشمول بیمه موضوع این قانون به اموال شخص ثالث وارد شود.
از نظر این بیمه تمام اشخاصی که به سبب حوادث وسایل نقلیه موضوع قانون بیمه شخص‌ثالث دچار زیانهای بدنی و مالی شوند به استثنای راننده مسبب حادثه از لحاظ این قانون ثالث تلقی میشود. منظور از خسارت بدنی در بیمه شخص ثالث نیز هر نوع دیه ناشی از صدمه، شکستگی، نقص عضو، ازکارافتادگی جزئی یا کلی، موقت یا دائم و دیه فوت شخص‌ثالث به سبب حوادث مشمول بیمه موضوع این قانون است.
در بیمه نامه های سرنشین، جبران خسارت وارده به سرنشینان اتومبیل مورد بیمه است. عمدتا بیمه نامه سرنشین در قانون جدید شخص ثالث برای راننده مقصر که شخص ثالث محسوب نمیشود، خریداری میشود.
بیمه نامه های سرنشین، همراه با بیمه نامه شخص‌ثالث در یک کارت بیمه نامه عرضه میشود و نیازی به خرید بیمه نامه جداگانه نیست. غرامت فوت و نقص عضو در بیمه سرنشین ارتباطی به تعهدات بیمه شخص ثالث ندارد و براساس قانون دیات محاسبه نمیشود.
خسارت وارده به وسیله نقلیه مسبب حادثه، خسارت‌وارده به محمولات وسیله نقلیه مسبب حادثه، خسارت مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از تشعشعات اتمی و رادیواکتیو و خسارت ناشی از محکومیت جزایی یا پرداخت جرائم از مشمول بیمه نامه شخص‌ثالث خارج است.
در بیمه نامه بدنه اتومبیل تعهد شرکت بیمه جبران خسارت وارد به وسیله نقلیه مورد بیمه است و شرکت بیمه با بیمه کردن وسیله‌نقلیه تعهد میکند چنانچه به علت هر یک از حوادث مشمول بیمه نامه، بدنه اتومبیل وسیله نقلیه بیمه شده سرقت یا خسارتی در اثر حادثه و آتش سوزی به آن وارد شود، خسارت را جبران کند.
این نوع بیمه در بازار به بیمه بدنه اتومبیل معروف است. بیمه نامه بدنه اتومبیل جبران کننده خسارتهای ناشی از حوادثی است که برای اتومبیل مورد بیمه اتفاق میافتد و به طور معمول در بیمه نامه های عادی شامل سه خطر اصلی حادثه، آتش سوزی و سرقت میشود.
