رضا آریاراد * - ترکیه را می‌توان یک کشور نوظهور در خودروسازی به حساب آورد، کشوری مسلمان با جغرافیای منحصربه فرد آسیایی-اروپایی. این موقعیت جغرافیایی خاص و دسترسی به بازارهای آسیایی و اروپایی سبب شده است این کشور در زمینه تولید خودرو، پایگاه برندهای معروف جهانی مانند فورد، هوندا، هیوندای، مرسدس‌بنز، رنو و تویوتا بوده و سالانه ۱.۵میلیون دستگاه خودرو مونتاژ و بالغ بر ۳۱.۶ میلیارد دلار صادرات داشته باشد و حدود ۷۸ درصد از آن را به اروپا صادر کند. رشد قابل‌توجه خودروسازی ترکیه، این کشور را در سال ۲۰۱۸ به پانزدهمین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان و پنجمین کشور بزرگ در اروپا تبدیل کرد.
جغرافیای مناسب ترکیه؛ پایگاه تولید و صادرات
تولیدکنندگان خودرو به‌شکل فزاینده ترکیه را به‌عنوان یک پایگاه تولید برای فروش صادراتی خود انتخاب می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۸ بالغ‌بر ۸۵درصد تولید مونتاژ خودرو در ترکیه حدود ۱.۳ میلیون دستگاه خودرو به بازارهای خارجی اختصاص یافته و علاوه بر این، ترکیه صادرکننده شماره یک خودرو به بازارهای اروپا با ۱.۱میلیون دستگاه در همان سال بوده است.
کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و اسپانیا درحال‌حاضر مشتری اصلی صادرات صنعت خودرو ترکیه هستند. خودروسازی ترکیه اکنون در تلاش است تا طراحی و برندسازی را با تقویت پتانسیل تحقیق و توسعه(R&D) بهبود بخشد.
از این رو، در سال ۲۰۱۹ اقدام به عملیاتی کردن ۱۷۵مرکز تحقیق و توسعه و طراحی متعلق به تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان خودرو در کشور کرده است. نمونه‌های قابل‌توجه، افتتاح مراکز تحقیق و توسعه(R&D)برندهای جهانی فورد، فیات، دایملر، AVL و Segula در این کشور هستند؛ مرکز تحقیق و توسعه فورد «اوتوزان» یکی از سه مرکز جهانی تحقیق و توسعه جهانی فورد؛ مرکز تحقیق و توسعه فیات در بورسا (تنها مرکز این شرکت ایتالیایی در خارج کشور)؛ مرکز تحقیق و توسعه دایملر(شرکت آلمانی) و ... در ترکیه در زمینه تحقیق و توسعه در بخش خودرو حضوری فعال دارند.
تولید خودرو برند برقی
تحلیلگران ترک بر این باورند این کشور با تولید بالغ‌بر ۱.۵ میلیون دستگاه خودرو و صادرات سالانه حدود ۳۲ میلیارد دلار؛ در صورتی که صاحب یک برند داخلی باشد، این میزان تولیدوفروش می‌تواند به شدت افزایش یابد .
از این رو، باتوجه به جذابیت‌های تولید خودرو برقی در دنیا و پیش‌بینی گرایش به این نوع خودرو تا میزان ۲۰میلیون دستگاه در سال۲۰۲۰ و۷۰میلیون تا سال ۲۰۲۵ و همچنین با در نظر گرفتن مشوق‌ها و کاهش مالیات کشورهای واردکننده خودرو که تاثیر قابل‌توجهی در تولید خودروهای برقی در دنیا به‌وجود خواهد آورد، ترکیه درصدد تولید برند ملی برقی خود است. البته درآینده استفاده از خودروهای بنزینی در جهان روند کاهشی خواهد داشت.
عیوب خودروهای برقی
اگرچه رانندگی با این خودروها در مسافت‌های طولانی و با یک بار شارژ دشوار و هزینه‌های باتری به‌عنوان مشکل بزرگی برای مصرف‌کنندگان این نوع از خودروها مطرح شده است، با این حال، با توجه به تحولات اخیر در فناوری باتری، پیش بینی می‌شود در آینده نزدیک هزینه‌های خودرو برقی به مراتب کاهش یابد.
حال این سوال مطرح است که با پتانسیل‌های بسیار بالایی که شرکت‌های خودروساز ایرانی دارند و با موقعیت و جایگاه مناسبی که ترکیه در زمینه خودرو طی چند سال اخیر کسب کرده، آیا بسترهای لازم برای تولید یک برند خودرویی مشترک برقی با اهداف صادراتی فراهم است؟
آیا با تشکیل یک مرکز مشترک تحقیق و توسعه(R&D)بین دو کشور امکان گسترش انتقال تکنولوژی‌های فناورمحور با اهداف عملیاتی کردن یک برند مشترک خودروبرقی طی یک فرآیند زودبازده ۵ ساله و با توجه به بازار بسیار گسترده و روبه‌رشد اروپا و آسیا وجود دارد؟
برای پاسخ به این سوالات باید میزان توانمندی خودروسازان ترک؛ اینکه تا چه میزان از سطح مونتاژ به داخلی‌سازی دست یافته‌اند و اشتراکات خودروسازان دو کشور برای تولید برند مشترک خودرو برقی، تطبیق نیازمندی‌های قطعات «های‌تِک»، الکتریکی و تکنولوژی‌های روز این محصول مورد بررسی دقیق و موشکافانه قرار بگیرد و بسته به میزان مشارکت و تطبیق‌پذیری اشتراکات و تجربیات دو طرف می‌توان به یک نظر کارشناسی میزان تامین مواد و قطعات هر یک از طرفین و همچنین بازه زمانی معین در تولید برند مشترک دست یافت.
نقاط قوت طرح تولید مشترک
از نقاط قوت این طرح دسترسی به بازارهای بین‌المللی با استفاده از خودرویی است که در آینده سهم بسزایی از مصرف را در جهان به خود اختصاص خواهد داد. طبق آمار می‌توان به آن به‌عنوان یک بازار بزرگ ۷۰میلیونی تا سال ۲۰۲۵ چشم داشت. یکی دیگر از نقاط قوت این طرح برای خودروسازان ایرانی دسترسی به قطعات و تکنولوژی‌هایی خواهد بود که در قالب طرح‌های مشترک در مرکز تحقیق و توسعه(R&D)به آن پرداخته و موجبات خودکفایی و ارتقای برندهای داخلی بدین‌وسیله فراهم شده است و رضایت‌مندی حداکثری مصرف‌کننده داخلی و بین‌المللی را کسب خواهد کرد.
تحریم
در سال‌های اخیر باتوجه به تحریم‌های آمریکا نسبت به دوکشور ترکیه و ایران؛ شاید بتوان آن را فرصتی مناسب برای نزدیک‌تر شدن صنایع خودروسازی دوکشور درراستای تامین نیازمندی‌های تولید خودرو و سرمایه‌گذاری در تولید برند مشترک دانست. البته باید درنظر داشت موارد مطرح شده بستگی به میزان داخلی‌سازی صنعت خودرو ترکیه دارد و اینکه تا چه مقدار به بازارهای خاورمیانه و آسیا در صادرات محصول توجه دارد. چراکه با تحریم‌های اعمال‌شده علیه شرکت‌های خودروساز ایرانی، این مشارکت و توجه به بازارهای مذکور ممکن است بخشی از منافع صادرات خودرو ترکیه به اروپا و آمریکا را تحت‌تاثیر قرار دهد.
باتوجه به رویکرد تحریم استکبار جهانی علیه کشورهای خاورمیانه به‌ویژه دو کشور ترکیه و ایران (دو قطب خودروسازی)، به نظر می‌رسد فرصتی مناسب در راستای تبادل و انتقال تکنولوژی‌های خودرو و همکاری‌های مشترک در این حوزه به‌وجود آید.
* کارشناس مالی صنعت‌خودرو
