افزایش کیفیت بنزین تولیدی در ایران دستکم حدود یک‌دهه است که از یک مطالبه فنی و تخصصی، به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است. با اعمال دور نخست تحریم‌ها علیه ایران در انتهای دهه ۱۳۸۰، کیفیت بنزین مصرفی در شهرهای مختلف کشور ناگهان دچار افت شد و از همان زمان زمزمه‌ها برای تولید بنزین با کیفیت یورو ۴ و یورو ۵ در ایران شدت گرفت.
حال اما با شیوع کرونا و توقف روند صعودی مصرف‌بنزین در کشور و همچنین آغاز صادرات بنزین مازاد تولیدی به کشورهای همجوار، زمزمه‌های دیگری به گوش می‌رسد، مبنی‌بر این که ایران می‌تواند از این فرصت برای افزایش کیفیت بنزین تولیدی خود استفاده کند.
این در حالی است که با آغاز به کار پالایشگاه ستاره‌خلیج‌فارس در سال‌های اخیر، اقدام برای تولید بنزین با کیفیت یورو ۵ کلید خورده و حالا، بحث تنها بر سر افزایش عمومی کیفیت تولید بر اساس این استاندارد جدید است.
بنزینی که با هوا دوست است
کیفیت بنزین تولیدی در ایران دستکم در یک‌دهه اخیر و با اوج‌گیری تعداد روزهایی که هوای شهرهای بزرگ از نظر آلودگی غیرقابل‌تحمل می‌شود، به سطح پرسشگری افکار عمومی آمده است.
برای نخستین‌بار؛ آغاز تحریم‌های گسترده در سال ۱۳۸۹و همزمان قطع صادرات بنزین به ایران، موجب تلاش همه‌جانبه برای تولید بنزین در پالایشگاه‌های داخلی شد و شاید به‌دلیل کارآزموده نبودن پالایشگاه‌ها، در همان سال تعداد روزهایی که هوای تهران از نظر آلودگی در سطح هشدار قرار داشت، ناگهان اوج گرفت.
تقریبا از همان زمان تولید بنزین با کیفیت‌های بهتر و اعداد اکتان بالاتر در دستور کار قرار گرفت و صحبت از تولید بنزین با استاندارد یورو ۴ و یورو ۵ به میان آمد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت در مردادماه سال گذشته در مورد تولید بنزین با کیفیت یورو۵ گفته بود: «از نظر کیفیت، تولید گازوئیل یورو۵ در سال ۹۱ در کشور صفر بوده که در پایان تیرماه ۱۳۹۸، به ۵۰میلیون لیتر و تا پایان سال ۱۳۹۸ نیز به ۶۰ میلیون لیتر رسیده است.»
زنگنه ادامه داد: «با تولید بنزین و گازوئیل یورو ۵ وضعیت هوای شهرها به ویژه کلانشـــهرها بهـــــبود خواهد یافت.»
در این میان اما عده‌ای از کارشناسان معتقدند افت مصرف‌بنزین در کشور به‌دلیل شیوع کرونا و فراهم آمدن فرصت مناسب برای صادرات مازاد بنزین تولیدی، شاید زمانی مناسب برای جهش در تولید بنزین با کیفیت و اعداد اکتان بالاتر باشد.
فرصتی برای ایران
همایون صالحی، رئیس هیات‌مدیره کانون جایگاه‌داران سوخت کشور در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» در این مورد گفت: «تولید و صادرات بنزین با کیفیت یورو۵ قطعا فرصتی مناسب و ذی‌قیمت برای ایران خواهد بود، اما باید به این نکته هم توجه داشت که تولید بنزین با این استاندارد در تمام پالایشگاه‌های کشور ممکن نیست و اکنون تنها برخی پالایشگاه‌های ما همچون پالایشگاه ستاره‌خلیج‌فارس و پالایشگاه اراک امکانات و فناوری تولید بنزین با این کیفیت را دارند.»
صالحی ادامه داد: «در مورد صادرات بنزین با کیفیت یورو۵ موضوع دیگری هم وجود دارد و آن این‌که اساسا به‌دلیل تحریم‌ها، ایران امکان صادرات بنزین به هر کشوری را که بخواهد، ندارد.
درحال‌حاضر، عمده تمرکز صادراتی ما برای بنزین می‌تواند کشورهای همجوار باشد. البته صادرات محصولاتی مانند نفت کوره، نفت حرارتی و امثال آنها اکنون دچار مشکل شده است، علاوه‌بر مساله تحریم‌ها که گریبان ایران را به شکل خاص گرفته است، موضوع کرونا و پایین آمدن بهای نفت درپی شیوع آن، موجب افت قیمت محصولات پتروشیمیایی هم شده است.»
رئیس هیات‌مدیره کانون جایگاه‌داران سوخت کشور گفت: «در مورد بنزین با کیفیت یورو ۵ این شانس وجود دارد که بدون ایجاد تغییر در زیرساخت‌های جایگاه‌های سوخت، کیفیت بنزین تحویلی به مصرف‌کنندگان به شکلی چشمگیر افزایش پیدا کند. بــــــــه عبارت ساده‌تر، برای توزیع این بنزین نیاز به تغیــــــیر قطعاتی مانند نازل و تلمبه‌ها در جایگاه‌های سوخــــــت وجود ندارد.»
صالحی ادامه داد: «علاوه‌بر بحث صادرات، تولید بنزین یورو ۵ در ایران این مزیت را هم دارد که بخشی از انتقادات مردم در مورد کم‌فروشی در پمپ‌های بنزین را مرتفع می‌کند. البته این موضوع اساسا وجود ندارد و آنچه به‌عنوان کسر حجم و کم‌فروشی در جایگاه‌های سوخت مطرح می‌شود، عمدتا به تبخیر و توزیع بنزین در فصول مختلف سال ارتباط دارد.»
