مدیرعامل ستاد معاینهفنی خودروهای شهر تهران چند روز پیش با اعلام جدیدترین آمار مراجعه خودروها و موتورسیکلتها به مراکز معاینهفنی مجاز در تهران، تصویری از وضعیت این مراکز در دروان کرونایی را نشان داد. بر این اساس، مراجعه راکبان موتورسیکلت تهرانی به مراکز مجاز معاینهفنی از آغاز سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بهشدت کم شده و نزدیک به صفر (تنها حدود ۱۴ دستگاه) رسیده است.
برخی کارشناسان این حوزه، پیشتر به «دنیای خودرو» گفته بودند بهدلیل کسر حدود ۹۹درصدی موتورسیکلتهای کاربراتوری از بازار موتورسیکلت در ایران و بیفایده بودن اعمال معاینهفنی برای این موتورسیکلتها تنها راهکار؛ تغییر سیاستهای کلان ناظر به تولید و واردات موتورسیکلت است.
درواقع این همان راهکاری است که رئیس اتحادیه تعمیرکنندگان دوچرخه و موتورسیکلت در گفتوگو با «دنیای خودرو» به آن اشاره میکند و میگوید باید استانداردهای معاینهفنی انواع موتورسیکلت، توأم با ورود آنها به خیابان تدوین شود؛ نه پساز آنکه فاجعه آلایندگی موتورسیکلتها شهر را با بحران روبهرو شده است.
مراجعه راکبان موتورسیکلت به مراکز معاینهفنی در تهران و احتمالا در سراسر ایران در مدت زمان سپریشده از سال ۱۳۹۹ چیزی نزدیک به صفر بوده، این درحالی است که حتی در مقیاس سال ۱۳۹۸ و در دورانی که جامعه ایرانی هنوز درگیر شیوع بیماری کووید-۱۹ نشده بود، هم مراجعه موتورسیکلتها به مراکز معاینهفنی نزدیک به صفر گزارش میشد. آمارها نشان میدهند در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۰۰دستگاه موتورسیکلت به مراکز معاینهفنی تهران مراجعه کردند، این در حالی است که امسال و تا این لحظه تنها ۱۴دستگاه موتورسیکلت به مراکز مجاز در تهران مراجعه کردهاند.
فرار موتورسیکلتها از معاینه فنی
حسین مقدم، مدیرعامل ستاد معاینهفنی خودروهای شهر تهران پیشتر در این مورد گفته بود: «متاسفانه راکبان موتورسیلکت برخلاف رانندگان خودرو بهدلیل نداشتن معاینهفنی روزانه جریمه نمیشوند، به نظرم باید وزارت کشور و پلیس راهور تدابیری در این زمینه بیندیشند تا بهمنظور مقابله با آلودگی ایجادشده ازسوی موتورسیکلتسواران اقدام شود . اکنون ۱۰خط مکانیزه موتورسیکلت در پایتخت وجود دارد ولی متاسفانه میزان مراجعات بسیار اندک است.»
اما چرا راکبان موتورسیکلت، تمایلی برای مراجعه به مراکز معاینهفنی ندارند؟ سیدنواب حسینیمنش، مدیرعامل سابق ستاد معاینهفنی تهران و کارشناس این حوزه، چندی پیش در گفتوگو با «دنیای خودرو» در این مورد گفته بود: «معضل عدم مراجعه موتورسیکلتها به مراکز معاینهفنی موضوعی است که دیگر نمیتوان آن را از طریق ستاد معاینهفنی پیگیری کرد، بلکه باید از سیاستگذار کلان و درواقع دولت مطالبه شود.»
او ادامه داد: «بر اساس آمارهایی که ممکن است چندانهم بهروز نباشند، در ایران حدود ۱۳میلیون دستگاه موتورسیکلت وجود دارد و دستکم حدود ۱۰میلیون دستگاه از این تعداد، موتورسیکلتهای کاربراتوری هستند که معاینهفنی در مورد آنها نافذ نیست و اساسا شاید فایدهای هم نداشته باشد. موتورسیکلتهای کاربراتوری از نظر فنی بهگونهای طراحی شدهاند که راکب میتواند شیب ورودی بنزین به موتورسیکلت را تنظیم کند. بههمیندلیل، هنگام مراجعه به مراکز معاینهفنی، ممکن است با دستکاری شیب ورودی بنزین، استانداردها عملی شوند اما بلافاصله پس از خروج، راکب دوباره شیب ورودی بنزین را به حالت غیراستاندارد تغییر میدهد.»
ترجیح تعمیرگاه به مرکز معاینه فنی
اما ازآنسو مصطفی صفرخانی، رئیس اتحادیه تعمیرکنندگان دوچرخه و موتورسیکلت دراینخصوص در گفتوگو با «دنیای خودرو» گفت: «موتورسیکلتهای کاربراتوری آلایندگی بیشتری درمقایسه با موتورسیکلتهای انژکتوری دارند. این در حالی است که در داخل نه فقط قادر به تولید موتورسیکلت انژکتوری هستیم، بلکه موتورسیکلتهای الکتریکی را هم میتوانیم به شکل صنعتی تولید کنیم. درواقع، موضوع بر سر نگاه سیاستگذار به ماجراست و نه چیز دیگر.»
او ادامه داد: «زمانی دولت قصد داشت موتورسیکلتهای دو زمانه را که احتراق آنها با روغن انجام میشد، از بازار جمع آوری کند اما سیاست مناسبی برای جایگزینی این قبیل موتورسیکلتها وجود نداشت. حالا هم میبینیم بازار موتورسیکلت ایران پر از انواع و اقسام مدلها از کشورهای مختلف و با استانداردهای متفاوت است، بهشکلیکه حتی در مراکز معاینهفنی هم توانایی فنی تعمیر تمام این مدلها وجود ندارد.»
رئیس اتحادیه تعمیرکنندگان دوچرخه و موتورسیکلت ادامه داد: «حتی یک نگاه کارشناسی به موضوع موتورسیکلت در بدیهیات این حوزه هم وجود ندارد، به گونهای که گفته میشود موتورسیکلت از خودرو آلایندهتر است، در حالی که باید پرسید چگونه ممکن است یک وسیله حملونقل چهارسیلندر از یک وسیله نقلیه تکسیلندر آلایندگی کمتری داشته باشد؟»
صفرخانی ادامه داد: «موضوع دیگر اینکه راکبان موتورسیکلت ترجیح میدهند برای تعمیر موتورسیکلتهای خود به تعمیرگاه مراجعه کنند، زیرا معتقدند دانشفنی تعمیر در آنجا وجود دارد. ما هم بهصورت مکتوب با ستاد معاینهفنی و همچنین شهرداری تهران مکاتبه و اعلام آمادگی کردهایم که میتوانیم خدمات فنی این حوزه را پشتیبانی کنیم، اما ظاهرا قرار نیست اتحادیه در این موضوع دخالت داده شود و نتیجه همین میشود که مراجعه موتورسیکلت به مراکز معاینهفنی به صفر میل میکند.»