مجلس طرح عرضه خودرو در بورس را در حالی به تصویب رساند که تخطی از آن برای خودروساز و خریدار جرم‌انگاری خواهد بود و خودرو کارخانه‌ای معامله‌شده در خارج از بورس نیز کالای قاچاق محسوب می‌شود. همچنین درصورت فروش خودرو خریداری‌شده در کمتر از مدت سه‌سال، ۸۰درصد سود حاصل از این فروش به‌عنوان مالیات به دولت تعلق می‌گیرد. اما آن‌چنان‌که کارشناسان صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» می‌گویند، ضمانتی برای جلوگیری از عرضه قطره‌چکانی ازسوی خودروساز در این مصوبه پیش‌بینی نشده است و این موضوع می‌تواند دوباره به افزایش بی‌رویه قیمت خودرو بینجامد. هرچند این بار ۹۰درصد سود مازاد احتمالی به جیب خودروساز نخواهد رفت و در بخش حمل‌ونقل عمومی و... هزینه خواهد شد، اما درهرحال بازدارنده‌ای برای عرضه قطره‌چکانی با هدف کشف قیمت بالاتر وجود ندارد.
سعید مدنی، مدیرعامل اسبق شرکت سایپا
همه مزایای عرضه و کشف قیمت خودرو در بورس
نارضایتی‌ها طرفین خرید و فروش خودرو یعنی خودروساز و مشتری، دلایل متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین آنان روشن‌نبودن حقوق طرفین نسبت به یکدیگر است؛ خودروسازان به‌عنوان فروشنده از قیمت‌گذاری دستوری محصولات خود گلایه دارند و متقاضیان خرید خودروهای داخلی به‌دلیل حضور واسطه‌ها نمی‌توانند مستقیما از تولیدکنندگان خرید کنند. این امر به دلیل فاصله قیمتی محصولات از درِ کارخانه تا حاشیه بازار اتفاق افتاده است.
درست است که مفاد این طرح مبتنی‌بر عرضه محصولات خودروسازان در بورس تنظیم شده اما شورای رقابت همچنان موظف خواهد بود هر شش‌ماه یک‌بار خودروهای مشمول این طرح را با توجه به شاخص‌هایی مانند تورم، شدت فاصله قیمت کارخانه و بازار، تیراژ خودرو و نظایر آن مشخص کند.
در طرح ساماندهی عرضه خودرو، خودروهای تمام‌برقی و هیبرید تا سه سال از عرضه در بورس معاف هستند و باز، این شورای رقابت است که خودروهای مشمول طرح ساماندهی عرضه را مشخص می‌کند.
برای سود مازاد احتمالی خودروسازان هم مصارف عام‌المنفعه‌ای در نظر گرفته شده است. اما اگر خودرو در بورس کالا عرضه و کشف قیمت شود، چند اتفاق مهم رخ می‌دهد؛ نخست این‌که فضای حاکم بر بازار خودرو شفاف می‌شود.
فایده دیگر، کوتاه‌شدن دست واسطه‌ها از بازار خودرو است که با این دستاورد متقاضیان می‌توانند مستقیم از تولیدکننده خودرو بخرند. مزیت سوم نیز قیمت‌گذاری براساس عرضه‌وتقاضاست.
زیرا مصرف‌کننده واقعی تنها اقدام به خرید می‌کند و نیاز کاذبی که در بازار خودرو وجود دارد، از بین خواهد رفت. اولویت‌بندی و همچنین شروطی که برای خرید خودرو از بورس کالا گذاشته شده، در این مساله بسیار تاثیرگذار است. در نهایت صنعت خودرو می‌تواند بیش‌از گذشته تامین مالی از طریق بازار سرمایه را دنبال کند.
زیرا یکی از مهم‌ترین معضلاتی که صنعت خودرو با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، تامین نقدینگی و سرمایه در گردش است که استفاده از ظرفیت بورس اوراق و بورس کالا می‌تواند در این زمینه بسیار موثر و راهگشا باشد.
امراله امینی، کارشناس صنعت خودرو
شروط تعیین‌شده برای واردات موجب توزیع رانت است
طرح عرضه و کشف قیمت خودرو در بورس تنها می‌تواند دست واسطه‌ها را از محصولات خودروسازان کوتاه کند، اما مشکلات اساسی را حل نمی‌کند. در طرح مجلس علاوه بر مساله قیمت‌گذاری در بورس کالا، آزادکردن واردات نیز به طریقی دیده شده، اما این موضوع برای همگان نیست و تحت شروطی قابل انجام است که در عمل باز هم به توزیع رانت می‌انجامد.
بنابراین به نظر می‌رسد این مسائل پوششی است برای آزادسازی واردات خودرو برای عده‌ای خاص که می‌توانند سودهای کلانی کسب کنند. ازسوی‌دیگر، در این طرح مسائلی مانند حجم خودروهای ثبت‌نامی که خودروسازان از عهده تحویل آنان بر نمی‌آیند، نادیده گرفته شده است. به‌راستی تکلیف کسانی که پول خودرو را تمام و کمال واریز کرده‌اند، اما تاکنون موفق به دریافت خودرویشان نشده‌اند، پس از عرضه خودرو در بورس چه خواهد شد؟ چه زمانی قرار است به خودرو برسند.
طبق قوانین بورس کالا، زمانی که شما محصولی را در این بازار عرضه می‌کنید، باید قیمت‌گذاری آن نیز براساس عرضه‌وتقاضا تعیین شود، یعنی قیمت باید واقعی باشد. حال اگر قرار است که قیمت آزاد شود، دیگر عرضه در بورس معنا پیدا نمی‌کند. زیرا حاشیه بازار نیز همین کارکرد را دارد. این در حالی است که مسئولان همچنان اصرار دارند در بورس کالا قیمت پایه به‌صورت دستوری تعیین شود و ضمانتی هم برای جلوگیری از قطره‌چکانی دیده نشده، همه این‌ها در حالی است که در اقتصاد آسیب‌دیده امروز، کار باید از ریشه درست شود تا قیمت در بازارهای مختلف به‌صورت افسار گسیخته بالا نرود. با این‌تفاصیل اگر خودرو در بورس کالا هم عرضه شود، قیمت کاهش نخواهد یافت.
