صنعت خودروهای تجاری که سال‌هاست حمل‌ونقل عمومی در سراسر دنیا به سمت استفاده از پیشرانه‌های الکتریکی رفته، قرار است شاهد تولید محصولات برقی باشد. براساس اخبار منتشرشده تا اردیبهشت یا خردادماه سال جاری نخستین نمونه‌ها از اتوبوس‌های برقی ساخت داخل به ناوگان عمومی کشور راه پیدا خواهند کرد. اما آن‌چه در این راستا سوال‌برانگیز خواهد بود، توان صنعت کشور برای تولید این خودروهاست؛ آن‌هم در شرایطی که هنوز سایه تحریم‌ها بر صنایع داخلی به ویژه خودروسازی و قطعات احساس می‌شود.
در این زمینه با سعید مدنی، مشاور ارشد صنعت خودرو و مدیرعامل اسبق سایپا گفت‌وگو کرده‌ایم که معتقد است تولید اتوبوس‌های الکتریکی ساده‌تر از محصولات درون‌سوز است اما آغاز این فرآیند، نیاز به همکاری با شرکت‌های خارجی یا برخورداری از دانش فنی کافی دارد.
آیا صنعت خودرو ایران توانایی تولید اتوبوس‌های برقی را دارد؟
درحال‌حاضر تمام خودروهای تجاری و حمل‌ونقل عمومی به سمت برقی شدن حرکت می‌کنند. اما مشکل اصلی این است که هنوز تکنولوژی تولید این خودروها در ایران وجود ندارد و نیاز به فراگیری دانش فنی داریم. به‌طور معمول؛ اتوبوس‌ها، ارزش افزوده بالایی دارند. با تیراژ خودروسازان داخلی احتمالا مجبور خواهیم بود موتور و گیربکس و اکسل را از تامین‌کنندگان خارجی خریداری کنیم، اما سایر قطعات این خودروها در ایران قابل ساخت هستند و ارزش افزوده خوبی را هم ایجاد خواهند کرد.
اگر برنامه‌ریزی درستی در این زمینه انجام شود، طرح موفقی خواه بود. در واقع تولید خودروهای برقی ساده‌تر از مدل‌های درون‌سوز خواهد بود. با این‌حال تولیدکنندگان داخلی باید کار را با یک شرکت خارجی آغاز کنند. اگر قدرت ساخت موتور و باتری این خودروها را داشته باشیم، کار تولید این خودروها به‌طور قطع ساده‌تر خواهد شد.
با توجه به این‌که تمام دنیا به سمت تولید مدل‌های الکتریکی حرکت می‌کنند، تولیدکنندگان داخلی چه برنامه‌ای باید داشته باشند تا بتوانند تقاضا را در بازار افزایش دهند؟
بهترین راهکار این است که برنامه مشخصی را از خودروسازان داخلی بگیرند. بهترین مرجع برای دریافت برنامه تولید آن، خودروسازان هستند. در این برنامه‌ها باید مشکلات خودروسازان از نظر تکنیکی و فنی اعلام شود و دولت در این زمینه‌ها به آن‌ها کمک کند. مشخصا اتوبوس‌سازان فعلی ما در بخش‌های دولتی و خصوصی، با مشکلات نقدینگی همراه هستند.
با توجه به این‌که خودروهای حمل‌ونقل عمومی به‌طور معمول خودروهای گرانی هستند، باید بودجه مشخصی برای لیزینگ این خودروها اختصاص داده شود تا خریداران این خودروها توانایی پرداخت اقساط را در بخش خصوصی داشته باشند.
اگر از نظر نقدینگی و قیمت‌گذاری به خودروسازان کمک شود تا قیمت واقعی و حاشیه سود مشخصی داشته باشد و در کنار آن شرکت‌های لیزینگ هم تقویت شوند تا هم برای خودروهای سواری و هم محصولات حمل‌ونقل عمومی مورد استفاده قرار گیرند، به برنامه تولید این خودروها کمک خواهد شد. با توجه به افزایش روزانه قیمت‌ها، اصولا مشتریان باید توان درآمدزایی داشته باشند تا اقساط آن‌ها را پرداخت کنند.
ممکن است در این مسیر خودروسازان داخلی با تولیدکنندگان خارجی همکاری کنند یا با حجم بالای ساخت داخل با برندهای خود تولید را ادامه دهند و مشخصا در آغاز کار باید قطعات حساس و پیچیده و های‌تک را با کمک شرکت‌های خارجی به کشور وارد کنند.
بیشترین حجم آلایندگی در کشور مربوط به تردد اتوبوس‌هاست. آیا وزارت نفت اقدام خاصی درخصوص حمایت از این برنامه‌ها انجام داده است؟ آیا قانونی در این بخش وجود دارد که وزارت نفت را مجبور به حمایت از تولید این خودروها کند؟
قانونی منطقی در کشور وجود دارد مبنی بر این‌که میزان صرفه‌جویی در مصرف سوخت خودروهای باری و مسافری کشور اتفاق می‌افتد، سرمایه‌گذاری‌ها را جبران خواهد کرد. بنابراین دولت باید برای این اقدامات بودجه اختصاص دهد.
با توجه به این‌که حجم آلایندگی خودروهای سنگین در کشور به دلیل فرسودگی بیش از حد آن‌ها بسیار بالاست، باید بودجه برای نوسازی و برقی‌کردن این خودروها در نظر گرفته شود. یکی از خوراک‌هایی که خودروسازان می‌توانند داشته باشند، جایگزینی خودروهای فرسوده است. به‌طور قطع میزان صرفه‌جویی در سوخت این خودروها را پوشش خواهد داد. متاسفانه دولت همواره گرفتار نقدینگی است.
بنابراین تصمیمات انجام این کار معمولا به دلیل نبود منابع مالی به تعویق می‌افتد. اگر شرکت‌های لیزینگ با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این طرح فعال شوند، کمک بزرگی به راه‌اندازی و تسریع آن خواهند کرد. با توجه به شرایط اقتصادی کشور، قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی افزایش می‌یابد و هیچ مشتری توان خرید نقدی آن‌ها را نخواهد داشت. بنابراین دولت باید بودجه‌ای را تخصیص دهد تا خودروهای فرسوده با کمک یارانه نوسازی شوند.
