برخی مسئولان حوزه‌های مختلف یکدیگر را به‌عنوان مقصر عدم مدیریت همه‌گیری معرفی کرده‌اند. در شبکه‌های اجتماعی نیز این پرسش بارها تکرار شده است که چرا با وجود تعطیلی دو هفته‌ای نوروز، محدودیت‌های سفر به شکل سختگیرانه اعمال نشده‌اند و اکنون، باید میوه وضعیتی را چید که اساسا قابل مدیریت بوده است. اما آیا اوج‌گیری دوباره آمار موارد فوت بر اثر ابتلا به کرونا (حدود ۳۰۰ نفر در شبانه روز گذشته، در زمان نگارش این گزارش) را می‌توان به افزایش آمار مسافرت‌ها در زمان تعطیلات نوروز نسبت داد؟
پاسخ به این پرسش را می‌توان با بررسی و مقایسه آمار سفرهای نوروزی در دو مقطع زمانی نوروز ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ و انطباق آن با تعداد موارد فوت بر اثر ابتلا به کرونا در همین دو مقطع زمانی و همچنین پیش و پس از نوروز سال جاری، بررسی کرد. این داده‌های مقایسه‌ای را می‌توان با استفاده از داده‌های آماریِ استفاده شهروندان از اپلیکیشن‌های مسیریاب استخراج کرد. داده‌هایی که به این طریق استخراج می‌شوند، اگر با استفاده از روش‌شناسی دقیقِ آماری به‌دست آمده باشند، تصویری به نسبت دقیق از واقعیت را ترسیم می‌کنند.
اوج گیری قابل توجه سفرها
مسیریابِ «نشان»، داده‌های مقایسه‌ای سفرهای نوروزی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را با یکدیگر مقایسه کرده و این داده‌ها نشان‌دهنده اوج‌گیری قابل‌توجه سفرها در نوروز سال جاری در مقایسه با سال گذشته است.
بر این اساس، بررسی داده‌های بیش‌از ۶ میلیون کاربر در بازه زمانی ۲۸اسفند ۱۳۹۹ تا ۱۳فروردین ۱۴۰۰، حاکی از آن است که تردد در محورهای اصلی کشور در نوروز ۱۴۰۰، در مقایسه با نوروز ۱۳۹۹ بیش‌از ۲برابر (حدود ۱۰۶درصد) افزایش داشته و بخش قابل‌توجهی از این ترددها از مبدأ تهران و کرج به مقصد استان‌های شمالی کشور بوده است.
بر اساس این گزارش، در نوروز امسال، تردد در مسیرهای داخلی به ۳ استان شمالی کشور نسبت‌به سال گذشته ۵ برابر افزایش یافته، این در حالی است که تردد در محور کرج-چالوس، به تنهایی ۷ برابر شده است. البته سفرهای نوروزی ۱۳۹۹ نسبت به نوروز ۱۳۹۸، با کاهش ۷۱درصدی همراه بود و درواقع، شوک اولیه همه‌گیری کرونا، برنامه سفر نوروزی بسیاری از شهروندان در جاده‌های کشور را متوقف کرد.
اما بیشترین درصد افزایش ترددهای جاده‌ای در مقایسه نوروز سال جاری و سال گذشته، در چه روزی رخ داده است؟ داده‌های این گزارش نشان می‌دهند ۱۳ فروردین سال جاری، بیشترین درصد افزایش ترددهای جاده‌ای در این اپلیکیشن مسیریاب به ثبت رسیده و ترددهای جاده‌ای در این روز، حدود ۱۹۶درصد بیشتر از زمان مشابه در سال ۱۳۹۹ بوده اند.
رکوردهای ثبت شده
از منظر مسافرت جاده‌ای، سه استان شمالی کشور شاهد بیشترین تردد در نوروز ۱۴۰۰ بوده‌اند، در حالی که افزایش ترددهای جاده‌ای در این استان‌ها در مقایسه با نوروز سال گذشته، بسیار قابل‌توجه بوده، بر این اساس، حجم تردد در این سه استان، حدود ۵ برابر (۴۰۸ درصد) نسبت به مدت زمان مشابه سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است.
پس از محورهای شمالی، مسیر تهران-قم با ۱۴۶درصد افزایش تردد در نوروز ۱۴۰۰ نسبت‌به نوروز ۱۳۹۹، بیشترین نرخ افزایش تردد را بین محورهای اصلی کشور داشته است. البته این نکته را باید در نظر داشت که مسیر تهران-قم یکی از محورهای کلیدی برای رسیدن به شهرهای مرکزی و جنوبی کشور از مبدا تهران است و به همین دلیل، افزایش تردد در این محور را می‌توان به منزله افزایش ورودی یا خروجی مسافر از استان‌های مرکزی و جنوبی کشور هم در نظر گرفت.
آیا سفرهای جاده‌ای موجب گسترش کرونا شدند؟
اما از سوی دیگر می‌توان داده‌های مربوط به موارد فوت بر اثر ابتلا به ویروس کرونا را هم در مناطقی که ظاهرا با افزایش ترددهای خودرویی در نوروز ۱۴۰۰ مواجه شده‌اند، مقایسه کرد و صحت فرضیه ارتباط میان افزایش سفرهای نوروزی و رشد موارد ابتلا و فوت بر اثر کرونا را موردسنجش قرار داد.
دانشگاه‌های علوم پزشکی مازندران و بابل در ۲۸ اسفند سال گذشته، اعلام کردند با شناسایی ۹۹مورد جدید ابتلا به کرونا در یک شبانه‌روز، شمار بستری‌شدگان این بیماری در مراکز درمانی استان مازندران به ۵۰۸ مورد رسیده، این در حالی است که داده‌های این دو دانشگاه در ۱۷ فروردین ماه ۱۴۰۰، شمار بستری‌شدگان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا را ۴ رقمی عنوان کرد.
بر این اساس، در شبانه‌روز منتهی به روز ۱۷ فروردین، با ابتلای ۲۲۸ مازندرانی به کرونا، شمار بیماران بستری در مراکز درمانی این استان به ۱۰۴۷ مورد رسیده و حدودا دو برابر شده است.
اگر این نمونه را به‌عنوان مثال روندی در سراسر کشور در نظر بگیریم که نشان می‌دهد تعداد موارد ابتلا، بستری و فوت بر اثر ویروس کرونا پس از سفرهای نوروزی جهشی کم‌سابقه داشته است، می‌توانیم این پرسش را مطرح کنیم که اساسا چرا بستن جاده‌های ورودی و خروجی به شهرهای قرمز یا نارنجی رنگ در نقشه کرونا (اقدامی‌که پیش‌تر هم انجام شده بود) در نوروز ۱۴۰۰ اجرایی نشد؟
