برای بسیاری این سوال مطرح میشود درصورت استفاده از روغن موتورهایی که برای پاکسازی محیط پیشرانه از عدد بازی (قلیایی) بالا استفاده میکنند، آیا پاککنندههای موتور به حذف مواد زائد همچون خاکستر سولفاته از سطح سوپاپها کمک میکنند؟
«عددِ بازی» روغنموتور ارتباط مستقیم با ذخیره قلیایی روغن و ادتیو یا افزودنیهای پاککننده (دترجنت) برای ایجاد حالت بازی در روانکار دارد. این افزودنیها به خنثیسازی اسیدهای تشکیلشده بر اثر واکنش سوخت و گازهای ایجادشده و همچنین اسیدهای ناشیاز شکست ساختار هیدروکربنهای روغن کمک میکنند.
هدف دیگر ادتیوهای دترجنت تمیز کردن رسوبات ایجادشده از قطعات موتور است. کلسیم سولفونات، دترجنت مرسوم و رایج در اغلب روغنموتورها به حساب میآید. هنگامیکه این افزودنیها میسوزند، خاکستر از خود بهجا میگذارند.
در شرایط عادی این خاکستر نگرانکننده نیست چراکه در تعویض روغن قابلحذف است؛ اما زمانی مشکلساز خواهد بود که تعویض روغن به فراموشی سپرده یا فواصل تعویض روغن طولانی شود. روغنموتورها با یک عددِ بازی اولیه که متناسب با مقدار دترجنت افزودهشده به روغن هستند، عرضه میشوند.
عدد بازی بالا به معنی حضور مقادیر بیشتر این افزودنی دترجنت به روغن است.
با سپری شدن طول عمر روغن و تشکیل اسیدها، عدد بازی کاهش پیدا میکند. اما این کاهش زمانی نگرانکننده خواهد بود که به 50درصد مقدار اولیه خود برسد. این حالت بهترین زمان تعویض روغن است؛ اما اگر روغن در موتور به حال خود رها شود، اسیدیتر و منجر به آسیبهای شامل خورندگی و خاکستر میشود.
اغلب روغنموتورهای جدید به منظور رعایت استانداردهای زیستمحیطی با میزان خاکستر پایین فرموله میشوند. ادغام میزان خاکستر کمتر با میزان سولفور پایینتر در سوخت تا حد زیادی تمایل به تشکیل خاکستر را پایین میآورد.
با این حال اگر روغن بیشاز طول عمر مفید در سیستم باقی بماند، تشکیل خاکستر همچنان امکانپذیر خواهد بود. اما مسالهای که درباره پاککنندههای موتور وجود دارد این است که افزودنیها از نظر شیمیایی فعال هستند و لایههای تشکیلشده توسط سایر افزودنیها روی قطعات را از بین میبرند که این موضوع موجب آسیب و افزایش سایش موتور میشود؛ مگر آنکه در فرمولاسیون این مواد، حفاظت از لایه ایجادشده توسط روغن موتور اصلی درنظر گرفته شده باشد.
این لایههای افزودنی برای محافظت و مراقبت از موتور اهمیت دارند. زیرا در لحظه شروع حرکت موتور، روانکاری فقط متکیبر این لایههاست. پاککنندههای غیر اصولی موتور ممکن است اثرات سوء مانند کاهش ویسکوزیته و خنثیسازی افزودنیها بر روغن داشته باشند.
به هر حال پاکسازی خاکستر به روش مکانیکی و تعویض روغن در فواصل زمانی کوتاه برای کمک به افزودنیهای دترجنت در تمیز کردن موتور در طول زمان روش بهتری است.