«VAI» یا همان «Visual Alignment Indicators» شاخصی است که گروه صنعتی بارز در تایرهای باری خود طراحی کرده تا شرکت‌های حمل‌ونقل و راننده‌های ناوگان سنگین به‌راحتی بتوانند متوجه تنظیم نبودن محورهای خودرو شوند و نسبت به‌رفع آن اقدام کنند. طراحی این نشانگرها به‌گونه‌ای است که به رانندگان و اپراتورهای مراکز خدمات تایر این امکان را می‌دهد بدون استفاده از سیستم‌های اندازه‌گیری الکترونیکی گران، نامیزان بودن محور چرخ‌ها در کامیون‌ها و تریلرهارا تشخیص دهند.
از آنجاکه نامیزان بودن محورهای خودرو می‌تواند باعث سایش نابرابر لاستیک‌ها، کاهش عمر تایر و افزایش مصرف سوخت شود، این نشانگرهای جدید، موجب تشخیص زودهنگام سایش نامیزان می‌شوند، به‌طوری‌که با بررسی ظاهری تایرها، می‌توان بازرسی دقیقی از مهم‌ترین قطعه خودرو را در راستای سایش یکنواخت تایر انجام داد. نشانگر VAI به‌گونه ای طراحی شده است که نیازی به داشتن تخصص و دانش خاص، برای بررسی و کارشناسی نیست و حتی راننده‌ها نیز می‌توانند با بررسی میزان سایش این نشانگرها ازتنظیم بودن محور خودرو مطلع شوند.
نشانگرهای VAI خطوطی با عمق یک تا چهار میلی‌متر هستند و روی هر شانه تایر در چهار نقطه اندازه‌گیری مشخص قرار می‌گیرند. زمانی‌که سایش تایرها یکنواخت باشد، این خطوط باید به‌صورت مساوی در هر دو طرف تایر ساییده شوند. اما درصورتی‌که محور خورو نامیزان باشد، سایش خطوط به‌صورت مساوی و منظم نخواهد بود.
به‌منظور بهره‌وری عملکرد تایر، در بازه‌های زمانی منظم تعمیر و نگهداری، رانندگان یا ارائه‌دهندگان خدمات تایر می‌توانند به سادگی سایش نشانگرهای هر طرف لاستیک را مقایسه و بررسی کنند که آیا تایر به‌طور یکنواخت سایش داشته است یا خیر.
هنگامی که چرخ‌ها به درستی تنظیم شده باشند لاستیک‌ها به‌طور مساوی و منظم در هر دوطرف سایش دارند.
« Toe in»
وقتی زاویه چرخ‌های محورفرمان به سمت داخل باشد، سایش قسمت شانه تایر در ناحیه بیرونی نسبت‌به داخل بیشتر مشاهده می‌شود. به‌عبارتی سایش خطوط VAI در ناحیه بیرونی تایرها نسبت‌به قسمت داخل تایر بیشتر است.
« Toe out»
وقتی زاویه چرخ‌های محور فرمان به سمت بیرون باشد، شانه‌های داخلی تایر بیشتر از شانه‌های بیرونی ساییدگی دارند. در این حالت خطوط VAI در قسمت داخلی تایرها نسبت‌به سمت بیرونی تایر بیشتر سایش دارند و تعداد خطوط کمتر می‌شود.
موازی نبودن محورها
اگر حرکت محورها به‌صورت موازی نباشد، خودرو یا کشنده یکطرف کشیده می‌شود و تایرهای محورفرمان در یکطرف سایش بیشتری پیدا می‌کنند.
مزایای «VAI» برای رانندگان خودروهای سنگین
افزایش پیمایش تایر
درصورتی‌که محور خودرو تنظیم باشد، سایش تایر کاهش پیدا می‌کند که این موضوع می‌تواند منجر به افزایش 10درصدی پیمایش تایر شود.
کاهش مصرف سوخت
درصورتی‌که تنظیم بودن محورها در خودرو درست باشد تا 3درصد در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. البته این صرفه‌جویی فقط مربوط به تنظیم بودن محورهای خودرو است. (درصورتی‌که موارد دیگر مانند تنظیم بودن باد تایر و ... نیز رعایت شود، این عدد افزایش خواهد داشت.)
کمک به سلامت منجید تایر
سایش یکطرف تایر می‌تواند به منجید لاستیک به‌عنوان یک سرمایه برای روکش تایر آسیب برساند. بنابراین با کنترل سایش تایرها از طریق نشانگر VAI می‌توان منجید را حفظ کرد.
هشدار اولیه تنظیم نبودن محورها
نشانگر VAI به‌عنوان اولین هشدار، برای تنظیم نبودن محورها و جلوگیری از افزایش هزینه‌های جایگزینی تایر عمل می‌کند.
این شاخص برای نخستین‌بار توسط شرکت کانتیننتال در تایر با سایز 315/70R22.5 در اروپا معرفی شد.
درحال‌حاضر گروه صنعتی بارز به‌عنوان اولین تولیدکننده تایرهای رادیال باری برای محصولات جدید خود، VAI را طراحی کرده است و به‌این‌ترتیب مشتریان می‌توانند از این شاخص برای افزایش طول عمر لاستیک و کاهش هزینه‌های مرتبط بهره‌مند شوند.
حمید ذولفقاری - کارشناس فنی صنعت تایر
