به گزارش «اخبار خودرو»،هنگام رانندگی و تردد در شهر، بارها تانکرهای حمل سوخت مایع مانند نفت، بنزین، گازوئیل و... را دیدهایم. این خودروهای سنگین و حجیم، مخازن موتورداری هستند که برای حملونقل موادی که به فضای بسته و مخزنی نیاز دارند، استفاده میشوند. از این مواد میتوان به انواع مایعات و حاملهای انرژی اشاره کرد. در ساخت مخزن این خودروهای غولپیکر باتوجه به نوع موادی که با آنها جابهجا میشوند، از آلیاژهای مخصوص و مواد محافظ گوناگون استفاده میشود. این مخازن دارای عایقهای گوناگون بهویژه عایقهای حرارتی هستند که از مواد داخل مخزن محافظت میکنند. البته انواع بدون عایق هم وجود دارند. حجم تانکر این کشندههای سنگین از 3 هزار تا 50هزار لیتر متغیر است. شامگاه 18دیماه خبر واژگونی تانکر حامل مازوت و برخورد آن با ساختمانها در جاده سنندج به دیواندره، حوالی شهر حسنآباد منتشر و این حادثه موجب انفجار شبکه گاز شهری در چند واحد مسکونی شد. طبق ارزیابیهای اولیه راننده تانکر جان باخته است همچنین به تعدادی از واحدهای مسکونی خسارت وارد شد و آتشسوزی عظیمی نیز روی داد. شدت حادثه بهحدی بود که چهار تیم عملیاتی هلالاحمر به محل حادثه اعزام و مشغول به امدادرسانی شدند.
حوادث تکراری
درباره حوادث مربوط به حملونقل مواد سوختی و اشتعالزا مطالب بسیاری گفته شده است اما متاسفانه این حوادث مرگبار که با خسارتهای فراوان جانی و مالی همراه هستند، همچنان ادامه دارند. یکی از مهمترین عوامل بروز اتفاقات ناگوار برای سوختبرهای حجیم، فرسودگی تانکر است زیرا آنها از رده فعالیت خارج شدهاند اما چون جایگزینی ندارند، همچنان مورد استفاده قرار میگیرند. عدم رعایت موازین ایمنی هنگام انتقال موادسوختی در جادههای خارج شهر از یکسو و جابهجایی این مواد در شهرها توسط تانکرهای حامل فرآوردههای نفتی که قابلیت شعلهور شدن نیز دارند، میتواند موجب بروز حوادث و حریقهای ناگوار شود. فرسودگی این ناوگان با استهلاک بیشاز حد و تعویض زودهنگام قطعات و تجهیزات انتقال سوخت، در حوزه ایمنی راه نیز خلل وارد میکند. هرچه خودروها جدیدتر باشند، سیستم ایمنی آنها بهروزتر است و همین مساله باعث کاهش تصادفات جادهای و همچنین آسیب کمتر به سرنشینان و سایر خودروها میشود. یک فعال بخش حمل مشتقات نفتی در این زمینه میگوید: «برخی تانکرهایی که در بخش حمل مشتقات فعال هستند، به دلیل فرسودگی نباید مواد با اکتان بالا را حمل کنند. البته این موضوع مربوط به شرکتهای پیمانکاری است که مقررات و اصول کاری را رعایت نمیکنند. لازم است پیمانکارانی که اعلام بار میکنند، شرایط بارگیری ناوگان را در نظر بگیرند زیرا برخی تانکرهای فعال در بخش حمل مشتقات بهدلیل فرسودگی امکان بارگیری همه نوع مواد را ندارند.»
انواع سوخت
سوخت انواع گوناگونی دارد اما این مواد سمی و برای انسان مضر هستند. نفت، بنزین، مازوت، گازوئیل و روغنهای صنعتی که هر کدام بهنوعی سوخت محسوب میشوند؛ باید با تانکر حمل سوخت جابهجا شوند زیرا قابل اشتعال هستند. تانکر حمل سوخت از ورق فولاد با ضخامت 3 تا 6میلیمتر ساخته میشود. همچنین کامیونها و تریلرهای مخزنی مختلفی وجود دارند اما بسته به نوع مایعی که باید حمل شود، دارای اشکال و حجمهای متنوع هستند. کامیونهای مخزنی میتوانند بزرگ یا کوچک، تحتفشار یا غیر تحتفشار، عایق یا غیرعایق و ... باشند. اما وسیلهنقلیهای که به طور خاص برای حمل بارهای مایع مانند آب، روغن یا میعانات گازی طراحی شده است، بهعنوان مخزن (تانکر) شناخته میشود. بهعنوانمثال قیر و فرآوردههای مشابه در ساخت آسفالت، تولید ایزوگام و عایق ساختمان کاربرد دارند اما بهدلیل چسبندگی و حساس بودن به دما باید با تانکرهای مخصوص حمل شوند. در سراسر جهان حمل بنزین، مازوت و سایر مواد سوختی امری رایج است اما اگر محموله اسید باشد، شرایط حمل آن متفاوت خواهد بود. اسید در صنایع بسیار پرمصرف است اما خاصیت خورندگی دارد بنابراین حمل آن آسان نیست. این ماده اگر با آب ترکیب شود، بهراحتی تبدیل به ماده منفجره میشود. ازاینرو برای حمل و نگهداری اسید باید از تانکرهای مخصوص حمل اسید استفاده شود. این تانکرها نیز از ورق فولاد مخصوص ساخته میشوند با این تفاوت که ضخامت ورق برای تانکر حمل اسید 5میلیمتر است، البته گنجایش این تانکرها بسته به چگالی اسید متغیر خواهد بود.
وعدههایی برای کاهش خطرات احتمالی!
چند ماه قبل، بابک طالبی (معاون حملونقل سازمان راهداری و حملونقل جادهای) در بازدید از منطقه ویژه اقتصادی پارسجنوبی بر لزوم رعایت دقیق قوانین و مقررات حملونقل مواد خطرناک تاکید کرد و باتوجه خطرات احتمالی حمل این مواد گفت: «روزانه تعداد قابل توجهی تانکر حامل مواد خطرناک در منطقه در تردد هستند.» وی با اشاره به حوادث پیشآمده برای تانکرهای حامل مواد خطرناک در افغانستان تصریح کرد: «اتفاقات پیشآمده در افغانستان زنگ خطر را برای حملونقل موادخطرناک در ایران نیز به صدا در آورده است، زیرا عدم اجرای ضوابط حمل، پیشبینی و پیشگیری لازم، وقایع ناگواری را در پی خواهد داشت.» طالبی با اعلام آمادگی این سازمان برای ساماندهی تانکرهای درانتظار بارگیری و حمل مواد خطرناک در منطقه افزود: «با مشارکت شرکتهای حملونقل، آموزشهای لازم در این زمینه به رانندگان داده میشود، همچنین بر بارگیری و حمل، نظارت دقیق اعمال خواهد شد.» در ادامه مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارسجنوبی نیز بر لزوم ساماندهی ناوگان تانکری حامل کالاهای خطرناک تاکید کرد و افزود: «ایمنسازی روند بارگیری تانکرها و کاهش زمان انتظار رانندگان هنگام بارگیری حملونقل مواد خطرناک بهعنوان یکی از مولفههای مهم حملونقل این مواد در منطقه، از اولویت برنامههاست.» ایرج خرمدل بیان کرد: «تمام ظرفیت موجود برای ارائه آموزشهای لازم به متصدیان بارگیری و همچنین اجرای دقیق مقررات حملونقل مواد خطرناک در منطقه ویژه را به منظور پیشگیری از حوادث احتمالی به کار خواهیم گرفت.»