شرکت زامیاد در روز ۲۷ اردیبهشت‌ماه امسال موفق به اخذ تاییدیه استانداردهای اجباری جدید از شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) و ارائه آن به مرکز شماره‌گذاری پلیس شده است.
این روزها اگر سری به شرکت زامیاد در بلوار فتح تهران (جاده قدیم کرج) بزنید و مدتی را مقابل درِ ورودی شرکت سپری کنید؛ دو موضوع توجه شما را جلب می‌کند. نخست؛ تعداد زیادی از وانت‌بارهای تولیدشده و آماده تحویل به مشتری که به‌رغم انتقال بخشی از آن‌ها به محل اداره تحویل زامیاد، تمامی فضای باز شرکت را اشغال کرده‌اند و دوم؛ کسانی که با مراجعه حضوری به دنبال پیگیری وضعیت خودروهایی هستند که به‌رغم تکمیل وجه از سوی مشتری، در مرحله شماره‌گذاری معطل مانده‌اند. شکی نیست که وانت‌نیسان، با یک وانت‌بار ایده‌آل و به‌روز (که در شرایط مساعد اقتصادی در برخی کشورها تولید می‌شود) چند نسل فاصله دارد، اما در شرایط حاضر که به دلیل رکود در بازار حمل‌ونقل و نبود امکان نوسازی کامیون‌ها و کامیونت‌های فرسوده، افراد بسیاری بازار کار خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین را ترک گفته و درصدد خرید وانت‌نیسان هستند (که با یک‌چهارم قیمت کامیونت‌های فعلی، توان حمل بار مشابه با آن‌ها را داراست)؛ توقف شماره‌گذاری این محصولات، جز دامن زدن به جهش قیمت آن‌ها در بازار آزاد نتیجه‌ای ندارد. به‌ویژه آن‌که اگر قرار به توقف تولید همیشگی این محصول باشد، برای جایگزینی یک پلت‌فرم جدید، نیاز به سرمایه‌گذاری کلانی از سوی دولت یا یک شریک خارجی وجود دارد که هیچ‌کدام در شرایط حاضر ممکن نیست و اگر جز این بود، روس‌ها برای خرید همین محصولات با گروه سایپا قرارداد نمی‌بستند!
۱۲هزار دستگاه خودرو با مدارک آماده در انتظار شماره‌گذاری
تا آن‌جا ما به‌رغم ملاحظات شرکت زامیاد در انعکاس اخبار مربوط به شماره‌گذاری محصولاتش، از منابع مختلف جویا شده‌ایم؛ تعداد خودروهای معطل شماره‌گذاری این شرکت، از عدد ۱۲هزار دستگاه عبور کرده که معادل یک‌چهارم آمار تولید سال گذشته این خودروساز است. همین موضوع ما بر آن داشت تا با برخی از خریداران محصولات زامیاد که برای پیگیری تحویل خودرو خود به شرکت مراجعه کرده بودند، وارد گفت‌وگو شده و کم‌وکیف وضعیت آن‌ها را جویا شویم. یکی از خریداران درحالی‌که مدارک خود ازجمله حواله پرداخت‌شده وجه خودرو و پرینت احراز نشانی سکونتش برای دریافت پلاک را نشان می‌داد، گفت: «تاخیر چهارماهه در تحویل ماشین من، به علت عدم‌شماره‌گذاری در حالی است که پول آن را با قرض‌وقوله و گرفتن وام جور کرده و پرداخته‌ام.» وی افزود: «اقساط وام من از همان موقع شروع شده، اما ماشینم به‌عنوان تنها منبع درآمدم در این چهار ماه زیر پایم نبوده است تا بدهی‌هایم را بپردازم و قسط بپردازم و شرمنده زن و بچه‌ام نباشم.» دیگر خریدارانی که برای پیگیری تحویل خودرو به شرکت مراجعه کرده و شاکی، معترض و گله‌مند هستند هم روایت‌های کم‌وبیش مشابهی دارند.
توقف شماره‌گذاری به‌رغم سه‌ستاره شدن و اخذ استانداردهای جدید
مهلت تعیین‌شده از سوی سازمان ملی استاندارد برای کسب استانداردهای الزامی خودروهای تجاری، پایان اردیبهشت‌ماه امسال بوده و شرکت زامیاد نیز در روز ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ موفق به اخذ تاییدیه این استانداردها از شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) و ارائه آن به مرکز شماره‌گذاری پلیس شده است. اما مرکز شماره‌گذاری، این تاییدیه را ناکافی دانسته و پذیرش آن را منوط به تایید نهایی سازمان ملی استاندارد کرده که خبری از آن نیست! توقف شماره‌گذاری وانت‌نیسان در حالی است که زامیاد با استمرار در اجرای پروژه‌های بهبود کیفی، توانست طی فرآیندی هفت‌ماهه، کیفیت این خودرو را از یک‌ستاره به سه ستاره کیفی ارتقا دهد. بنا بر گزارش‌های شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI)، وانت زامیاد بنزینی از امتیاز منفی ۳۰۱ در دی‌ماه سال ۱۴۰۰ و وانت‌نیسان دوگانه‌سوز از امتیاز منفی ۳۵۶ در همان مقطع زمانی، به امتیاز منفی ۱۷۹ برای هر دو محصول و دو ستاره کیفی در مردادماه سال ۱۴۰۱ ارتقا یافت. در ادامه این مسیر، اجرای پروژه‌های متعددی ازجمله ارتقای تجهیزات تست خودرو، اصلاح و نوسازی تجهیزات خط تولید، نوسازی و اصلاح قالب‌های بدنه، افزایش ضریب ایمنی خودرو به‌واسطه ارتقای قطعات و مجموعه‌های مشمول الزامات ایمنی و همچنین تدوین و اجرای برنامه‌های متعدد بهبود کیفیت توسط سازندگان قطعات و زنجیره تامین باعث شد تا امتیاز منفی هر دو محصول وانت زامیاد بنزینی و دوگانه‌سوز در بهمن‌ماه سال گذشته به نمره منفی ۱۲۹.۵ کاهش یابد و این محصولات موفق به اخذ سه ستاره کیفی شوند.
سیر ارتقای کیفی وانت‌نیسان در سال‌های گذشته
قوای محرکه وانت زامیاد، هم‌اکنون از استاندارد آلایندگی یورو۵ و EOBD برخوردار بوده و به سیستم جذب بخارات بنزین (کنیستر) مجهز است. از دیگر اقدامات صورت‌گرفته بر روی وانت زامیاد طی سالیان گذشته برای ارتقای سطح کیفی و ایمنی آن می‌توان به نصب ترمزABS به همراه EBD، تغییر ترمز کاسه‌ای به دیسکی، نصب ترمزدستی تقویت‌شده، نصب فرمان دوتکه و کشویی برای ایمنی در تصادفات، محدودکننده سرعت حداکثر ۹۰ کیلومتر بر ساعت، تست کالیبراسیون در مراکز معتبر اروپایی، نصب تاخوگراف (سیستم ثبت عملکرد راننده در حین رانندگی) و... اشاره کرد. زامیاد از سال ۹۵ مدل آپشنال وانت‌نیسان را به بازار فرستاد که چندین ویژگی جدید مانند فرمان هیدرولیک، کولر، رینگ یک‌تکه و لاستیک رادیال را بیشتر از نسخه‌های قبلی دارد. البته به‌موازات این بهبودها، پروژه‌های متعددی درخصوص تغییر پلت‌فرم وانت نیسان در شرکت زامیاد اجرا شده است که از آن جمله می‌توان به پروژه‌های پادرا پلاس، اکستند، کارون و Z۱۰۰ (پروژه جایگزین وانت‌نیسان) اشاره کرد. همچنین پروژه‌های تغییر پلت‌فرم نیز در دستور کار زامیاد بوده که شامل ارتقای موتور به یورو۶ دیزل، گیربکس جدید شش‌دنده، بهینه‌سازی شاسی و... است.
ضرر و زیان مشتریان، کارگران و سهامداران زامیاد
ممانعت از شماره‌گذاری محصولات زامیاد که به توقف فروش این شرکت یا عدم‌امکان صدور دعوتنامه برای تکمیل وجه از سوی مشتریان انجامیده است، علاوه بر ضرر و زیانی که بابت تاخیر در تحویل به خریداران ۱۲هزار دستگاه خودرو کار تحمیل کرده، وضعیت سرمایه در گردش و پرداخت هزینه‌های جاری این شرکت مانند دستمزد ۲۷۰۰ نفر پرسنل فعال را هم با مشکل روبه‌رو کرده است. صورت‌های مالی سه‌ماهه منتشرشده از دیگر شرکت‌های تابعه گروه سایپا روی سایت کدال هم به شکلی نیست که امکان استقراض از آن‌ها وجود داشته باشد و در کلِ بدنه صنعت خودرو مشکل کمبود نقدینگی محسوس است. از سوی دیگر، میزان پرداخت جرایم دیرکرد زامیاد در ایفای تعهدات مشتریان به روزی ۳میلیارد تا ۴میلیارد تومان رسیده است. بدین‌ترتیب، به‌رغم آن‌که زامیاد در یک سال اخیر (که مقارن با شصتمین سال فعالیت این شرکت هم بود)، خوش درخشید و با ثبت رکوردهای هفت‌گانه رشد (در تولید ماهانه و سالانه، تولید و فروش خودروهای سبک، فروش قطعات یدکی، ارزش سهام و ستاره‌های کیفی)، از زیان انباشته به تحقق سود ۱۵۰۰میلیارد تومانی رسید، نه‌تنها سهامداران عمده و خرد این شرکت (که حدود ۵۰۰ شخص حقیقی را هم شامل می‌شوند) متضرر خواهند شد، بلکه کل بازار بورس از این بابت آسیب خواهد دید. به‌ویژه آن‌که برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت (مانند تولید محصولات جدید، اجرای قراردادهای بزرگ یک‌سال اخیر و تولید بیش از ۷۰هزار دستگاه انواع خودرو تجاری در سال جاری) هم تحت‌الشعاع وضعیت نابسامان فروش، بلوکه‌شدن درآمدها و نبود نقدینگی قرار خواهد گرفت.
جایگاه استراتژیک وانت‌نیسان در صنعت حمل‌ونقل کشور
وانت زامیاد یا همان نیسان‌وانت که در گروه خودروهای باری سبک قرار می‌گیرد، توانایی حمل بار تا ظرفیت ۲.۱ تن و توان شیب‌روی ۳۰ درصد را داراست و روزانه معادل یک‌میلیون و ۱۵۰هزار تن بار (معادل ۶۳.۴ درصد از کل سهم حمل بار در شبکه حمل‌ونقل کشور) را جابه‌جا می‌کند. گرچه وانت زامیاد تنها وانت بنزینی در گروه N۲ (دارای وزن خالص بالای ۳.۵ تن) است که توانمندی حمل بار ۲.۱ تن را دارد، اما با این‌حال، این وانت در کنار وانت‌های زیر یک تن بازار (گروه N۱) استانداردهای اجباری را نیز اخذ کرده است. وانت زامیاد نه‌تنها در بازار خودروهای کاروتجاری و صنعت حمل‌ونقل ایران، بلکه در ناوگان امداد و نجات کشور نیز جایگاه استراتژیکی دارد. این خودرو در سختی‌ها و مشکلاتی ازجمله سیل، زلزله و حوادث غیرمترقبه یاری‌رسان مردم بوده و خودرویی است که سال‌ها نان‌آور سفره بسیاری از اقشار جامعه بوده و سهم مناسبی در اشتغال‌زایی کشور به خود اختصاص داده است. بر اساس آمارهایی که تاکنون از عملکرد این خودرو ارائه شده، از سال ۱۳۵۱ تاکنون، این وانت توانسته بیش از ۲تریلیارد تن بار را بر روی جاده‌ها جابه‌جا کند که برابر وزن ۸هزار نمونه از برج میلاد تهران است.
گفتنی است؛ در مراسمی که چندی پیش با حضور مدیران کمیته امداد و شرکت لبنیات پاک برای انعقاد تفاهم‌نامه واگذاری ۴هزار دستگاه وانت‌نیسان به این سازمان‌ها (به‌منظور ایفای مسئولیت‌های اجتماعی زامیاد) برگزار شد، مدیرعامل شرکت پاک با اشاره به تجربه به‌کارگیری این وانت در ایجاد اشتغال در این شرکت اظهار داشت: «شغلی که از طریق یک دستگاه وانت زامیاد ایجاد می‌شود، یک شغل همه‌جانبه است؛ به‌صورتی‌که دو نفر در بخش فروش و یک نفر در بخش تولید مشغول می‌شوند. یعنی با ورود یک‌هزار دستگاه وانت زامیاد به این مجموعه، شاهد ایجاد ۳هزار شغل خواهیم بود و ما در همین راستا، میزبان مددجویان کمیته امداد به‌عنوان لایق‌ترین و محق‌ترین مردم عزیز کشورمان در حوزه فروش در سطح کشور هستیم.»
مقایسه چند محصول خارجی در سگمنت وانت زامیاد
با مقایسه چند محصول خارجی در سگمنت وانت زامیاد می‌توان به جمع‌بندی بهتری در بخش توان حمل بار و میزان مصرف سوخت این خودرو پرداخت. به‌طور مثال؛ وانت تویوتا تاکوما که مجهز به موتور بنزینی چهارسیلندر ۲.۷ لیتری و وزن ۱۸۰۰ کیلوگرم است، با میزان حمل بار ۷۰۰ کیلوگرم، در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۱.۲ لیتر سوخت مصرف می‌کند. پیکاپ شورلت کلرادو نیز با داشتن موتوری با حجم ۲.۵ لیتر و وزن ۱۸۰۰ کیلوگرم و توان حمل بار ۶۰۰ کیلوگرم، در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰.۷ لیتر بنزین می‌سوزاند. این در حالی است که میزان مصرف سوخت وانت زامیاد با ظرفیت بار ۲.۱ تن، در مدل بنزین‌سوز، در حالت بدون بار ۱۱.۷ لیتر، نیمه‌بار ۱۲.۹ لیتر، تمام‌بار ۱۴.۶۲ لیتر و ترکیبی ۱۳.۱۱ لیتر بنزین در هر صد کیلومتر است. وانت دیزل زامیاد نیز در حالت بدون بار ۸۸.۴ لیتر، تمام‌بار ۱۰.۵ لیتر و ترکیبی ۹.۳۵ لیتر بنزین مصرف سوخت دارد. علاوه بر این، وانت زامیاد به لطف داخلی‌سازی ۹۵ درصدی در سه تیپ تک‌سوز آپشنال، دوگانه‌سوز آپشنال و دیزل یورو۵ آپشنال به ترتیب ۴۸۵، ۵۴۵ و ۶۲۵ میلیون تومان قیمت دارد، درحالی‌که وانت‌پیکاپ‌های چینی بازار ایران که توان حمل بار آن‌ها زیر یک تن و حتی زیر نیم تن است، بین یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون تا یک‌میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان قیمت خورده‌اند.
مورد عجیب پیکاپ زاگرس و مدل‌های ۱۴۰۱
شرکت زامیاد در اسفندماه سال گذشته از برنامه راهبردی خود برای ارتقای سطح کیفی محصولاتی همچون پادراپلاس و کارون به‌عنوان محصولات جدید شرکت به سطح چهار ستاره کیفی خبر داده بود. اما اکنون نه‌تنها انواع وانت‌نیسان بلکه دیگر محصولات زامیاد نیز از سوی سازمان ملی استاندارد مورد تحریم قرار گرفته و از شماره‌گذاری منع شده‌اند! اما عجیب‌ترین مورد در این میان، توقف شماره‌گذاری پیکاپ به‌روز زامیاد یعنی زاگرس است که از سوی این شرکت با قیمت رقابتی کمتر از یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان عرضه می‌شود و درحال‌حاضر آن‌هم مورد قهر و غضب سازمان استاندارد قرار گرفته و پلاک نمی‌شود! این در حالی است که نسخه‌های دیگری از همین پیکاپ با نام و نشانی دیگر از سوی برخی دیگر از شرکت‌ها با قیمت حدود یک‌میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان یعنی ۴۰۰میلیون تومان عرضه شده و به‌راحتی و بدون هیچ مشکلی شماره‌گذاری می‌شوند. مورد عجیب بعدی نیز به عدم شماره‌گذاری آن دسته از محصولات زامیاد برمی‌گردد که قرار است با مدل ۱۴۰۱ (سال گذشته) پلاک شوند و الزامات جدید استانداردی را نمی‌توان درخصوص آن‌ها عطف به‌ماسبق کرد. اما حتی این خودروها هم که قرار است با مدل پارسال پلاک بگیرند، به دلیل عدم شماره‌گذاری کل سبد محصولات زامیاد، از دسترس خریدارانشان دور مانده‌اند.
