درحالی برخی کارشناسان حوزه خودرو، سازمان ملی استاندارد ایران را به مانع‌تراشی برای واردات محصولات با کیفیت مورد انتظار متقاضیان متهم می‌کنند اما کارشناسان این سازمان طی ماه‌های گذشته اعلام کرده‌اند؛ برای تسهیل روند واردات این محصولات هرگونه همکاری لازم را در چارچوب قانون با واردکنندگان خواهند داشت. هرچند فعالان بازار گلایه‌مند هستند سیاست‌های کلی دولت در راستای واردات خودرو دوگانه است و معتقدند برای جلوگیری از واردات خودرو تابه‌حال برنامه‌های بیشتری ارائه شده است.
محمد بیاتیان، کارشناس صنعت خودرو و عضو کمیسیون صنایع مجلس نهم در این خصوص به روزنامه «دنیای‌خودرو» گفت: «متاسفانه استنباط‌های فردی از قانون و دستورالعمل‌ها مانع تحقق اهداف دولت درخصوص واردات خودرو و ایجاد توازن در بازار خودرو شده است.»
وی افزود: «همان‌طور که شاهدیم خودروهای صفرکیلومتر که محصولات روز دنیا هستند، به‌سختی مجوز ترخیص می‌گیرند، درحالی‌که برای ورود کارکرده‌ها آن‌هم پیش از مصوبه دولت، عملا معافیت صادر می‌شود.»
وی ادامه داد: «یکی از موانعی که واردات خودرو را با مشکل روبه‌رو کرده، کمبود ارز و فشارهای ناشی از شدت گرفتن تحریم‌های بین المللی است. تا زمانی که این مشکل برطرف نشود، ابراز نظر درخصوص واردات خودرو رویاپردازی است.»
برخی کارشناسان معتقدند سازمان ملی استاندارد ایران درخصوص واردات خودروهای صفر کیلومتر و مستعمل رویه ثابتی را دنبال نمی‌کند. نظر شما در این خصوص چیست؟
رفتار سلیقه‌ای درخصوص اجرای قانون تبعاتی این‌چنینی دارد که مردم رفتار یک سازمان را در خصوص یک روند مشخص، متناقض استنباط می‌کنند. آن‌چه مشخص است تا چند روز پیش ترخیص محصولات وارداتی و مانده‌در گمرک همچون کیا، اشکودا، فولکس‌واگن، چانگان و دیگر محصولات کره‌ای و اروپایی به‌دلیل عدم‌صدور مجوز استاندارد ازسوی سازمان ملی استاندارد متوقف شده بود. اما این سازمان برای تسهیل واردات خودروهای مستعمل سختگیری را کنار گذاشته و حتی پیش از تصویب آیین‌نامه ورود دست‌دوم‌ها توسط هیات‌دولت، دستورالعمل استانداردی را منتشر کرده است. پیش از این، برخی فعالان بازار ابراز نگرانی کرده بودند که وقتی استاندارد خودروهای صفر که محصولات روز دنیا هستند، توسط سازمان ملی استاندارد زیر سوال می‌رود و این نهاد به مانع اصلی ورود خارجی‌های نو به کشور تبدیل می‌شود، واردکنندگان خودروهای دست‌دوم با چه مکانیزمی مجوز سازمان ملی استاندارد و دیگر نهادهای ناظر را اخذ خواهند کرد. البته به‌نظر می‌رسد سختگیری این سازمان برای ورود خودروهای روز دنیا کمی بیش‌از اندازه بوده؛ چرا که برای دست‌دوم‌ها شرایط به میزانی سهل و آسان شده است.
با توجه به این‌که در دیگر کشورهای منطقه، واردات خودرو دست دوم قانونی است. چرا در ایران موجب نگرانی برخی فعالان صنعت و بازار خودرو شده است؟
بیش‌از چهار دهه است که واردات خودروهای کارکرده به کشور ممنوع است. هرچند بالاجبار دولت و مجلس با هدف تنظیم بازار خودرو، واردات خودروهای صفر و کارکرده را مجاز اعلام کردند. اما عرضه قطره‌چکانی خودروهای چینی در بازار نشان داد افراد موثر در این زمینه باز هم چندان تمایلی به واردات ندارند. بنابراین هدف درنظرگرفته‌شده توسط دولت و مجلس که واردات را با منظور تنظیم‌گری بازار خودرو آزاد کرده بودند، کمرنگ شده است؛ به‌طوری‌که درحال‌حاضر ترخیص خودروهای وارداتی که هفته گذشته آغاز شد، خود به دلالی و واسطه‌گری جدید در بازار جهت خواهد داد.
به‌رغم آن‌که مشکلات تامین ارز در کشور راهکار مناسبی نیافته است، دولت و مجلس به واردات خودرو برقی نو و خودروهای دست دوم اصرار دارند. به نظر شما دولت در آزادسازی واردات خودرو چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
واردات به‌صورت کلی منافع و درآمدهای مشخصی را برای دولت به دنبال دارد؛ اما واردات خودروهای دست دوم خود داستان دیگری دارد و به نظر می‌رسد که دولت در کنار تنظیم‌گری بازار، اهداف بزرگ‌تری را در این زمینه دنبال می‌کند. یکی از این اهداف می‌تواند تامین منابع مالی برای دولت باشد. بدین ترتیب دولت امیدوار است با اجرایی‌شدن واردات خودروهای کارکرده، از یک‌سو قیمت‌ها را مهار کند و از سوی دیگر با تامین بخشی از نیازها، فشار از روی خودروسازان داخلی برداشته شود و البته از محل عوارض ورودی و مالیات سنگینی که بابت واردات دریافت می‌کند، منبع درآمد تازه‌ای برای خود خلق کند.
دستورالعمل سازمان ملی استاندارد با حذف استانداردهای سخت‌گیرانه، امکان عرضه چه خودروهایی را به بازار خودرو به وجود آورده است؟
تغییر نگاه به بازارهای جهانی، با توجه به جایگاه صنعتی کشور اولین نکته قابل‌تامل این دستورالعمل است. ورود خودروهای فرانسوی که در واردات محصولات صفر، ممنوع اعلام شده بود، در این دستورالعمل آزاد شده است. طبق دستورالعمل سازمان استاندارد، نشان‌های تجاری شامل بنز، ب‌ام‌و، سئات، اشکودا، آئودی، فولکس‌واگن، مینی، اوپل، ولوو، فیات، مازراتی، رنو، پژو، مان، اسکانیا، ایویکو، تویوتا، نیسان، سوزوکی، هوندا، لکسوس، میتسوبیشی، مزدا، کیا، هیوندای و سانگ‌یانگ برای واردات مجاز است.
بنابراین برندهای مطرح دنیا بدون هیچ محدودیتی برای واردات کارکرده‌ها مجاز اعلام شده‌اند؛ محدودیتی که برای ورود خودروهای صفر به‌طور جدی از سوی سازمان ملی استاندارد پیگیری شده است.
باتوجه به این‌که واردات محصولات خودروسازان چینی به خودروهای صفر محدود شده است، به نظر شما دستورالعمل سازمان استاندارد چه تاثیری روی بازار خودروهای چینی خواهد داشت؟
خودروهای چینی باتوجه به سطح کیفی نه‌چندان مورد انتظار متقاضیان داخلی، در جایگاهی مناسبی قرار ندارند و این دستورالعمل به‌گونه‌ای چینش شده است که آسیبی به بازار خودروهای میلیاردی خودروسازان و مونتاژکاران چینی نرسد.
درحال‌حاضر بازار خودروهای وارداتی و مونتاژی در ایران در اختیار خودروسازان چینی قرار دارد و پیش از این عنوان می‌شد که شتاب‌گیری واردات خودروهای صفر، بازار محصولات میلیاردی چینی‌ها را متاثر از خود خواهد کرد. این در شرایطی است که با مانع‌تراشی‌های سازمان استاندارد بر سر ترخیص وارداتی‌ها و بی‌انگیزگی واردکنندگان، این اطمینان به خودروسازان چینی داده شد که می‌توانند بدون هیچ دغدغه‌ای فعالیت خود را در بازار خودرو ایران ادامه دهند.
آیا ضوابط تعیین‌شده در دستورالعمل استاندارد کارکرده‌ها، اجازه واردات خودروهای مناطق آزاد به دیگر نقاط کشور را خواهد داد؟
اگر خودرو وارداتی یکی از شروط مذکور را داشته باشد، برای واردات مجوز خواهد گرفت. در این دستورالعمل تاکید شده است که وسایل نقلیه دست‌دوم وارداتی که در کشور موجودند و در اختیار نهادها، سازمان‌ها، سفارتخانه‌ها، سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی دستگاه‌های دولتی، قضایی و حاکمیتی قرار دارند و فاقد پلاک یا پلاک تردد عمومی هستند نیز مشمول این مجوز می‌شوند. سازمان استاندارد تاکید کرده که واردکننده باید صحت مبدأ تولید را اظهار کند. همچنین وسیله نقلیه دست‌دوم وارداتی باید آماده استفاده عادی توسط کاربر باشد و متقاضی باید درخواست رسمی خود را برای دریافت تاییدیه به سازمان ارائه کند.
مطابق استانداردهای 85گانه، برخی خودروهای مانده در گمرکات حائز شرایط قانونی واردات خودرو نمی‌شوند. در این خصوص چه راهکارهایی می‌تواند به عرضه سریع‌تر محصولات وارداتی به بازار موثر باشد؟
اگر وسیله نقلیه دست‌دوم وارداتی دارای یکی از عیوب عملکردی طبق کاربرگ دسته‌بندی عیوب ایمنی، عملکردی و ظاهری بوده که رفع آن مستلزم تغییر و جایگزینی قطعه، سیستم یا مجموعه فنی مجزا باشد، باید قطعات اصلی تعویض شده و رفع عیب انجام شود.
البته درصورتی‌که تعویض و اصلاح با قطعات غیراصلی از قبیل اقدامات عرضه‌شده در خدمات پس‌ازفروش انجام شود، آن‌وقت قطعات تعویضی باید دارای استانداردها و الزامات تعیین‌شده باشند. همچنین مشخصات فنی و علائم ردیابی سیستم‌های اصلی وسیله نقلیه دست‌دوم وارداتی درج‌شده روی بدنه خودرو یا پلاک‌های شناسایی نباید با اسناد فروش یا اسناد گمرکی مغایرت داشته باشد.
