بازار خودرو کشور طی هفته‌های اخیر دچار نوسانات شدیدی شده است که این تغییرات بازتابی از تحولات سیاسی، اقتصادی و ارزی کشور به شمار می‌رود. با مطرح شدن بحث واردات خودروهای کارکرده و تصویب آیین‌نامه‌های مربوطه، به بازار شوک مثبت وارد شد که به کاهش مقطعی قیمت‌ها انجامید. اما این روند مثبت دوام چندانی نداشت؛ چراکه با افزایش مجدد نرخ دلار، قیمت خودروها نیز بار دیگر روند افزایشی به خود گرفتند و برخی مدل‌ها با افزایش چندمیلیون تومانی مواجه شدند.
در این میان، کاهش نرخ دلار و بازگشت آن به زیر ۶۰ هزار تومان، به همراه معرفی کابینه جدید و تاثیرات آن بر بازار بار دیگر قیمت‌ها را به مسیر نزولی بازگرداند. از سوی دیگر، بازگشت فروش خودرو به دست خودروسازان و خروج آن از سامانه‌های دولتی نیز یک رویداد مهم در بازار به شمار می‌رود.
ایران خودرو پس از ۱۸ماه، بار دیگر به فروش مستقیم خارج از سامانه روی آورده است. با این حال روی کار آمدن دولت جدید و مشخص شدن تیم اقتصادی دولت متشکل از وزیر صمت، وزیر اقتصاد، رئیس‌کل بانک مرکزی و سیاست‌های این تیم، بازار خودرو نیز مسیر خود را پیدا خواهد کرد.
در همین زمینه با حسن قاضیان، فعال و کارشناس بازار خودرو به گفت و گو پرداختیم.
بازار خودرو کشور طی هفته های اخیر دچار چه تغییراتی شده است؟
بازار طی هفته‌های اخیر روند سینوسی داشته است. با مطرح‌شدن واردات خودروهای کارکرده و بحث تصویب آیین‌نامه، بازار دچار شوک شد و قیمت‌ها کمی کاهش یافتند. این روند تا دو هفته پس از آن نیز ادامه داشت، اما تحت‌تاثیر رشد نرخ دلار طی یکی دو هفته گذشته باز هم قیمت‌ها کمی رشد پیدا کردند و بهای برخی خودروها چندمیلیون تومانی افزایش پیدا کرد. البته این مساله خیلی طولانی نبود و با بازگشت نرخ دلار به زیر ۶۰هزار تومان و همچنین تحت تاثیر معرفی کابینه جدید، قیمت‌ها بیش از کاهش نرخ دلار ریزشی شده است.
به نظر می‌رسد این روند تا مدتی ادامه داشته باشد و بازار همچنان تحت‌تاثیر اتفاقات بیرونی مانند انتخاب وزیر صمت و کابینه جدید و همچنین مشخص‌شدن چیدمان اقتصادی دولت چهاردهم باشد. به‌هرحال روی کار آمدن تیم اقتصادی جدید و تصمیمات آن‌ها تاثیر بسیاری بر همه بازارها خواهد داشت. بازار خودرو و البته صنعت خودرو تحت‌تاثیر شدید این امر قرار خواهد گرفت.
طی روزهای اخیر شاهد فروش خارج از سامانه خودروسازان به‌خصوص ایران‌خودرو پس‌از ۱۸ماه بوده‌ایم. این روند را چگونه ارزیابی می کنید؟
به‌هرحال هرچقدر خرید خودرو آسان تر باشد، تاثیر مثبت بسیاری بر بازار خواهد داشت. البته به نظر می‌رسد فروش فعلی ایران‌خودرو نیز هرچند خارج از سامانه است، اما مشابه فروش در سامانه با بلوکه‌کردن پول و به‌نوعی از طریق قرعه‌کشی است. همچنین به نظر می‌رسد بحران نحوه فروش در بازار خودرو کشور همچنان ادامه دارد و خودروساز نمیتواند آن‌طور که مد نظر دارد، محصولاتش را به فروش برساند.
اما به‌هرحال این‌که فروش خودرو بار دیگر به دست خودروساز افتاده، اتفاق مثبتی است و می‌تواند سیگنال مثبتی به بازار ارسال کند. اما به‌هرحال آنچه در فروش توسط خودروساز اهمیت دارد، بحث زمان تحویل است. اگر زمان تحویل کوتاه باشد و تعداد فروش محصولات بالا، بازار به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. ضمن این‌که این اتفاق برای خودروساز نیز اثر مثبتی خواهد داشت. چراکه گردش مالی بیشتری خواهد داشت.
اما اگر خودروها با تحویل یک‌ساله و چندین‌ماهه انجام شود، خیلی بر بازار تاثیر مثبت نخواهد داشت. چراکه بازهم شانس و اقبال و قرعه‌کشی وارد کار خواهد شد و عموم مردم که خواهان خرید خودرو هستند، دستشان به آن نخواهد رسید و دوباره شاهد تکرار گذشته خواهیم بود. بنابراین زمان تحویل خودرو بسیار اهمیت دارد.
آیا در روزهای اخیر این کاهش قیمت پایدار خواهد ماند یا دوباره جهش قیمتی شکل خواهد گرفت؟
در بازار خودرو قیمت خیلی از منطق خاصی پیروی نمی‌کند. یعنی درحالی قیمت‌ها کاهش پیدا کرده که شاهد تغییری در عرضه خودرو نیستیم و در سال جاری میزان تولید و فروش به حد قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. برخی شرکت‌ها همچنان در تحویل خودرو تعویق دارند که حتی پیش از سال گذشته برای آن تکمیل وجه شده است.
بنابراین رکود سنگین در بازار و چشم‌انتظار آینده بودن باعث شده است نرخ مندرج در آگهی خودروها با قیمتی که درنهایت به فروش می‌رسند، تفاوت چشمگیری داشته باشد. درحال‌حاضر ممکن است قیمت محصولی روی آگهی در پلت‌فرم‌های فروش نسبت به هفته قبل ۱۰میلیون تومان پایین‌تر ثبت شده باشد، اما اگر فروشنده واقعا قصد فروش داشته باشد؛ پای معامله این کاهش قیمت به ۲۰میلیون تومان هم می‌رسد.
بنابراین رکود سنگین در بازار باعث شده است کاهش قیمت بیش از آنچه در آگهی‌ها می‌بینیم، باشد. ضمن این‌که بسیاری خود را برای واردات و خرید خودروهای دست‌دوم آماده کرده‌اند و خیلی سمت خرید محصولات موجود در بازار نمی‌روند. حال باید منتظر بود و دید وزیر جدید صمت و البته وزیر اقتصاد و همچنین رئیس بانک‌مرکزی چه کسانی خواهند بود.
باید جلسات رأی اعتماد به پایان برسد تا تیم اقتصادی دولت جدید شکل بگیرد. پس از آن متوجه می‌شویم واردات خودروهای دست‌دوم که آیین‌نامه آن در روزهای پایانی دولت قبل ابلاغ شد، چگونه و با چه کیفیتی اجرا خواهد شد و این‌که آیا تغییری در آن به وجود خواهد آمد یا خیر. به نظر من، این انتظارات بازار را در رکود شدیدتری قرار داده و هرکسی که این روزها خواهان خرید خودرو است، می‌تواند با قیمت مناسب‌تری از فروشنده واقعی خریداری کند.
آیا با این تفاصیل می‌توان گفت خیلی از طرح‌های فروش جدید استقبال نخواهد شد؟
خیر. استقبال وجود خواهد داشت. به‌هرحال هنوز هم برای این خودروها حاشیه سود وجود دارد و بسیاری به دنبال کسب سود هستند. اما اولویت برخی تغییر کرده است. ممکن است برخی سرمایه خود را برای واردات خودروهای دست‌دوم که به‌شدت جذاب‌تر هستند، نگه دارند. همچنین ممکن است برخی بخشی از سرمایه خود را برای خرید محصولات ایران‌خودرو کنار گذاشته باشند. به‌هرحال تا زمانی که فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار وجود دارد، عده بسیاری برای سرمایه‌گذاری و به‌نوعی دلالی در این بخش آماده هستند.
بنابراین این‌گونه نیست که کسی حاضر به خرید خودروهای داخلی و چینی نباشد. اما نکته مهم همان‌طور که تاکید کردم، زمان تحویل خودروهاست. هرچه روند ثبت‌نام و تحویل خودروها کوتاه‌تر باشد، دلالی در بازار هم کوچک‌تر و کمتر خواهد بود و هرچه این فاصله بیشتر شود، دلالی در بازار هم بیشتر خواهد بود. طبیعی است بسیاری افراد خودرو را برای استفاده می‌خرند و می‌خواهند محصول را سریع‌تر تحویل بگیرند. در بسیاری مواقع نیز شاهد بوده‌ایم وقتی قیمت کارخانه به بازار نزدیک و حتی منفی بوده، استقبال از آن خودرو پایین‌تر است و صرفا برای مصرف شخصی انجام می‌شود.
به نظر شما خرید کدام محصولات ایران‌خودرو در فروش جدید برای مشتری جذاب‌تر خواهد بود؟
محصولات ایران‌خودرو غالبا حاشیه سود بالایی داشته و تقریبا همه محصولات این شرکت خواهان بسیاری دارد. اما به‌نظرم فروش محصول ری‌را جذابیت بسیار بالایی برای مشتری خواهد داشت. از همین حالا پیش‌بینی می‌شود این محصول نیز حاشیه سود بالایی داشته باشد. اما به‌هرحال نوع فروش و زمان تحویل خودرو ازسوی ایران‌خودرو بسیار اهمیت دارد. در هر صورت، بازار خودرو طی ماه‌های آینده شرایط ویژه‌ای پیدا خواهد کرد. تشکیل دولت جدید و مشخص شدن سیاست‌های کلی آن بر بازار خودرو و قیمت آن تاثیرگذار است.
در چه صورتی تیم جدید اقتصادی دولت می‌تواند بر بازار خودرو تاثیر مثبتی داشته باشد و سبب کاهش قیمت خودرو شود؟
نخستین اقدام تیم اقتصادی جدید باید تعیین تکلیف نرخ ارز و تخصیص و تامین آن برای تولید و واردات باشد. تیم جدید باید چابکی و سرعت بیشتری در این خصوص داشته باشد و خیلی سریع تکلیف متقاضیان ارز برای تولید و واردات را مشخص کند.
مورد دوم بحث واردات خودرو و تخصیص ارز است که در این خصوص، باید بین وزارت صمت، بانک‌مرکزی و وزارت اقتصاد هماهنگی وجود داشته باشد. مشخص شود چه مقدار ارز را می‌توان به واردات تخصیص داد تا روند واردات تسریع شود.
مورد دیگر تعیین تکلیف تعرفه‌های گمرکی برای تولید و واردات خودرو است. وزارت صمت باید تکلیف تولید را مشخص کند. این‌که چه مقدار باید تولید کنیم و برای این مقدار تولید چقدر تعرفه واردات قطعات خودرو باید باشد. تعیین تکلیف برای ارز، تعرفه و واردات خودرو و میزان تولید و از همه مهم‌تر بحث قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند بازار را تحت تاثیر قرار دهد.
