این سیستم قادر است از طریق شبکه ارتباطی DSRC به محض نزدیک شدن اتوبوس‌های مسافربری بین‌شهری به پاسگاه‌ها نسبت‌به تخلیه اطلاعات اقدام کرده و عملکرد وسیله نقلیه را مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار دهد.

سامانه «سپهتن» چگونه کار می‌کند؟

ارتقای بهره‌وری حمل‌ونقل عمومی کشور و همچنین افزایش ایمنی و بالا بردن سطح کنترل و پایش لحظه‌ای عملکرد ناوگان از اهداف اصلی استفاده از طرح سپهتن است. آن‌چه بر لزوم بهره‌گیری از این سیستم هوشمند تاکید دارد، بُعد نظارتی آن و سامان‌دهی اصولی ترددهای بین‌شهری است و برای دستیابی به مدیریت یکپارچه و کلان در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، وجود این سیستم از ضروریات است.

سپهتن با کنترل سرعت ترددهای بین‌شهری می‌تواند خطرات ناشی‌از تصادفات و سوانح را به شکل گسترده‌ای کاهش داده و نهایتا سلامتی و ایمنی رانندگان را هم تضمین کند.

این سیستم حتی قادر است درخصوص مواردی نظیر نداشتن بیمه، معاینه‌فنی و همچنین جلوگیری از قاچاق سوخت به مجریان قانون یاری برساند. در ابتدای روشن کردن خودرو، راننده ملزم به قرار دادن گواهینامه خود در دستگاه مربوطه است.

این سیستم با قابلیت ارتباط با دیتابیس اصلی پلیس‌راه (به‌صورت آنلاین) می‌تواند مجاز بودن رانندگی این شخص را به سیستم گزارش دهد و در صورت نداشتن مجوز، هشدارهای صوتی مناسب به راننده داده خواهد شد و او را از رانندگی منع خواهد کرد. هر راننده مجاز به رانندگی 9ساعته در شبانه‌روز بوده و به ازای رانندگی مداوم 4ساعته، ملزم به استراحت 10‌دقیقه‌ای است.

این سیستم قابلیت محاسبه ساعت رانندگی به‌صورت دقیق را دارد و به محض عدم رعایت ساعت مجاز یا عدم استراحت بین زمان‌های رانندگی، پیغام‌های مناسب صوتی برای آگاهسازی راننده اعلام می‌شود. در صورت تجاوز راننده از سرعت مجاز، هشدارهای لازم به راننده داده خواهد شد و در صورت عدم تصحیح سرعت توسط راننده، راننده در ایستگاه پلیس بعدی، مورد بازخواست و اعمال قانون قرار خواهد گرفت.

همچنین در این دستگاه یک دوربین قرار دارد و در موارد مشخصی می‌تواند عکس راننده را به سرور اصلی انتقال دهد که با این کار می‌توان تطابق راننده با گواهینامه، همچنین وضعیت ظاهری راننده مانند صحبت کردن با تلفن همراه یا عدم بستن کمربند ایمنی و... را به‌صورت تصویری بررسی کرده و درصورت تخطی، اعمال قانون انجام شود. ماژول DSRC نیز به محض وارد شدن به محوطه پاسگاه، مرکز پلیس را از حضور خودرو مطلع می‌سازد و در صورت وجود هرگونه خطای خطرناک، پلیس می‌تواند اقدام به متوقف کردن خودرو در ایستگاه کند.

عدم استقبال از مناقصه اجرای سامانه «سپهتن»

معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل‌ جاده‌ای، هفته گذشته در گفت‌وگویی بیان کرد: با وجود اجرایی نشدن سامانه سپهتن، اما از طریق سامانه‌های موازی سازمان راهداری از شهریورماه ۱۴۰۲ تاکنون بیش از ۶۰میلیون فقره سند حمل صادر شده و ۴۳۵ هزار سند حمل صوری کنترل شده است که به معنای صرفه‌جویی یا جلوگیری از قاچاق ۱۷۵ میلیون لیتر سوخت به ارزش ۱۲۰ میلیون دلار است.

مهدی خضری وی یادآور شد: با وجود این که دوربین‌های جاده‌ای همه اطلاعات آمد و شد ناوگان را ثبت و ضبط می‌کنند، اما با وجود سامانه سپهتن، انجام کنترل‌های دیگر در موضوع پیمایش دقیق‌تر خواهد شد.

این مقام مسئول گفت: فراموش نکنیم حتی در صورت راه‌اندازی سامانه مذکور، نصب آن در خودروهای ناوگان عمومی، تطبیق با کامپیوتر خودروها و ... حدود دو سال زمان خواهد برد و در مجموع کار بسیار بزرگی است.

معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری با یادآوری اجرایی شدن این سامانه در سال ۹۳ روی برخی خودروها، اظهار کرد: از مجموع ۱۴هزار دستگاه اتوبوسی که این سامانه روی آنها نصب شده، امروز کمتر از هفت‌هزار دستگاه فعال است و بقیه آنها یا سوخته‌اند یا قدیمی هستند یا تامین قطعات آن به سختی انجام می‌شود. بر این اساس مواردی همچون بومی‌سازی اجزا و قطعات آن، هک نشدن و ... باید مد نظر مسئولان باشد تا شاهد مشکلات بعدی نباشیم.

خضری در ادامه اظهار کرد: هرچند شورای اقتصاد، مسئولیت اجرایی کردن این سامانه را برعهده سازمان راهداری قرار داده است اما با این حال باید فراخوانی برای انجام این مهم داده می‌شد تا با مشخص شدن برنده مناقصه، شرکت مذکور به انجام سرمایه‌گذاری بپردازد.

وی بیان‌ کرد: پس از آن با اجرایی شدن پروژه، از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، شرکت به پرداخت پول پیمانکار می‌پردازد، اما نکته آنجاست که سازمان راهداری تاکنون ۲ بار در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ اقدام به برگزاری مناقصه کرده ولی به دلیل شرایطی که ذکر شد کسی از آن استقبال نکرد.

این مقام مسئول سازمان راهداری ادامه ‌داد: در حین برگزاری مناقصه نیز با ورود پلیس مواجه شدیم که اعلام کرد این سامانه نیاز به پیوست فنی- امنیتی دارد، زیرا قرار است روی ۳۵۰ هزار دستگاه ناوگان فعال حمل‌ونقل جاده‌ای کشور نصب شود.

وی تصریح کرد: برای اجرای سامانه‌ای در این وسعت و گستردگی، شرکت مجری باید مورد تایید فراجا قرار می‌گرفت؛ زیرا مباحث ایمنی و کنترل توسط پلیس انجام می‌شود و به همین دلیل، موضوع طرح تغییر کرد.