در شرایطی که بازار لوازم یدکی با معضل قطعات تقلبی وارداتی مواجه است و رانندگان برای تعویض یک قطعه مصرفی باید متحمل هزینه گزافی شوند، کم‌دانشی برخی تعمیرکاران نیز مزید بر علت شده است تا حجم خسارات وارده به مصرف‌کنندگان این بازار افزایش یابد. البته این هم تمام ماجرا نیست و برخی تعمیرکاران به‌دلیل نداشتن ابتدایی‌ترین دانش برای تعمیر و تعویض قطعات باعث حوادث خطرناکی برای رانندگان می‌شوند که فقط خسارت مالی به همراه ندارد و منجر به خسارت جانی هم می‌شود. البته نکته حائزاهمیت این است که اغلب کسانی که با این بخش در ارتباط هستند، اعم‌از مردم و تعمیرکاران فکر می‌کنند وقوع چنین حوادثی به‌دلیل بی‌کیفیتی قطعات است؛ موضوعی که موسی ترابی فعال صنعت قطعه در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» به صراحت آن را رد می‌کند و می‌گوید به‌رغم آن‌که قطعات تقلبی و کم‌کیفیت به دلیل ورود قطعات قاچاق در بازار وجود دارد، اما هیچ‌گاه آن‌ها باعث تصادف و وقوع اتفاقاتی از این قبیل نمی‌شوند.
این روزها وقتی قطعه مصرفی یک خودرو بعد از چندبار تعمیر باز هم نیاز به تعویض پیدا می‌کند، اغلب رانندگان و تعمیرکاران، قطعه‌سازان را متهم به تولید محصوات بی‌کیفیت می‌کنند و معتقدند قطعات موجود در بازار از کیفیت کافی برخوردار نیستند. شما به‌عنوان فعال صنعت قطعه چنین ادعایی را تایید می‌کنید؟
این‌طور نیست که تمام قطعات مصرفی موجود در بازار لوازم یدکی از کیفیت کافی برخوردار باشند و به‌دلیل حجم بالای واردات آن‌هم واردات غیرقانونی که نام قاچاق را می‌گیرد، گاه با قطعاتی مواجه می‌شویم که از کیفیت کافی برخوردار نیستند و زودتر از زمان استاندارد نیاز به تعویض پیدا می‌کند.
اما برخی قطعات که اتفاقا ساخت داخل هم هستند و از کیفیت بالایی هم برخوردارند هم بعد از نصب فورا یا بعد از مدت‌کوتاهی دوباره نیاز به تعویض دارند. در این‌جا قطعه مصرفی خودرو از کیفیت کافی برخوردار است، اما آن‌چه موردتوجه قرار نگرفته، نحوه تعویض قطعات است باعث مراجعه مجدد صاحب خودرو به تعمیرگاه می‌شود.
با این تفاصیل فکر می‌کنید چند درصد از قطعاتی که کمتر از یک‌سال نیاز به تعویض پیدا می‌کنند، به‌دلیل نحوه نصب اشتباه است؟
نمی‌توان درصد دقیقی ارائه کرد اما این اتفاق بارها در تعمیرگاه‌های سطح شهرها رخ می‌دهد. نکته قابل‌توجه این است که نه تعمیرکار می‌داند چه آسیبی به راننده و خودرو می‌زند و نه راننده از این ماجرا با خبر می‌شود و در نهایت تعمیرکار خودرو را تغییر دهد. این امر به همان دلیلی است که قبل‌تر اشاره شد که در اغلب این موارد انگشت اتهام بعد از خرابی چندباره یک قطعه به سمت قطعه‌ساز نشانه می‌رود.
هزینه خراب‌شدن این قطعات معمولا بر دوش چه کسی خواهد بود؟
مسلم است تعمیرکار هیچ هزینه‌ای را متحمل نمی‌شود. زیرا اگر قطعه خارجی و وارداتی و بدون ضمانت باشد، این صاحب خودرو است که باید هزینه قطعه جدید را بپردازد و اگر قطعه باکیفیت تولید داخل باشد، به این دلیل که قطعات ایرانی برای محدوده زمانی مشخصی همگی ضمانت پس از فروش دارند، این قطعه‌ساز است که باید هزینه اشتباه تعمیرکار را بپردازد.
این در شرایطی است که یک قطعه‌ساز بعد از صرف بسیاری هزینه‌ها برای تولید فقط 10درصد سود می‌برد و تعمیرکار چه درست کار کند و چه باعث خسارت زدن به رانندگان شود برای هر ساعت کار تعمیری حدود 100 تا 150هزارتومان دستمزد دریافت می‌کند. البته این هزینه‌ها هم در مقابل اشتباه‌هایی که ممکن است برخی تعمیرکاران در زمان تعویض، تعمیر قطعات و حتی یک باد کردن تایر خودرو متحمل شوند، بسیار ناچیز است.
با این تفاصیل اشتباهاتی که در تعمیرگاه‌ها به وقوع می‌پیوندد، ممکن است فراتر از خسارات مالی تعویض چندباره قطعات برود؟
بله؛ ممکن است. به‌عنوان‌مثال وقتی یک مکانیک، لاستیک خودرو را تعویض می‌کند، به این دلیل که آچار بادی روی گشتاور مناسب تنظیم نشده یا به مرور زمان از تنظیم خارج شده و دوباره استانداردسازی نشده است، سبب وقوع حوادث خطرناکی برای راننده می‌شود. به طوری ممکن است در سرعت بالای 90کیلومتر یکی از مهره‌ها به آهستگی باز شود و چرخ از جادر بیاید.
این اتفاق نتیجه‌ای جز چپ‌کردن خودرو برای راننده ندارد. اتفاقی که در نتیجه یک سهل‌انگاری ساده رخ می‌دهد، از نبود آموزش ابتدایی در حد حتی سه‌روز برای تعمیرکاران حکایت دارد. در کنار این مساله، اغلب تعمیرکاران از این‌که چه درجه باد برای تایر خودروها استاندارد است هم اطلاع ندارند.
بی‌اطلاعی تعمیرکاران از درجه باد استاندارد تایر هر خودرو فقط برای خودروهای کم‌تیراژ و وارداتی است یا این اشتباه درباره خودروهای داخلی و پرتیراژ هم انجام می‌شود؟
این مساله فقط برای خودروهای کم‌تیراژ یا وارداتی نیست و اغلب شاهد این خواهیم بود تعمیرکاران از درجه باد موردنیاز برای خودروهای پرتیراژ هم اطلاعی ندارند. به‌طور کلی، کمتر تعمیرگاهی را می‌توانید پیدا کنید روی دیوار آن جدول درجه باد مناسب برای هر خودرو نصب شده باشد. ازهمین‌رو، تعمیرکاران تمام این کارها را اغلب بر حسب دانش تجربی و حدودی انجام می‌دهد که گاه شاهد این خواهیم بود که هر تایر یک خودرو با درجه بادهای متفاوتی در سطح شهر در حرکت است.
به‌طورکلی نیز در این باره می‌توان گفت تایر اغلب خودروهای در سطح شهر با درجه باد مناسبی در حال حرکت نیستند و تایرهای آن‌ها یا باد زیاد دارند که این اتفاق باعث فرسودگی لاستیک، ضعیف شدن ترمزها و حتی انحراف راننده در حین حرکت می‌شود یا باد تایرها کم است و این موضوع نیز خطر ترکیدکی لاستیک‌ها را به همراه دارد.
بنابراین بسیاری از مواقع که در اتوبان‌ها شاهد ترکیدگی لاستیک خودروها و تصادف زنجیره‌ای هستیم، به این دلیل است که استانداردهای ضروری در حین بادکردن تایرها از سوی تعمیرکاران رعایت نشده است. به‌طورکلی، اگر بخواهیم قطعات مصرفی عمر مفیدی داشته باشند و حوادثی چون تصادف ناشی‌از ترکیدن لاستیک برای رانندگان رخ ندهد آموزش تعمیرکاران باید موردتوجه قرار گیرد.
