اعمال دور جدید تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران، افزایش تولید بنزین در داخل، تلاش برای افزایش سهم خودروهای دوگانه‌سوز از سبد خودرویی کشور و البته صادرات گسترده بنزین از مبدأ ایران، اضلاع یک چندضلعی بودند که در سال‌های اخیر، حول‌وحوش صنعت خودرو کشور شکل گرفتند. برآوردها نشان می‌دهند درآمد ایران از محل صادرات بنزین (به‌دلیل پیشی گرفتن عرضه از تقاضا) به ابعاد میلیارد دلاری رسیده، این در حالی است که هم‌زمان، تلاش‌ها برای افزایش تعداد خودروهای دوگانه‌سوز در ایران نیز شدت گرفته‌اند.
وزارت نفت پیش‌تر اعلام کرده بود مطابق برنامه‌ریزی، با تبدیل رایگان حدود ۱.۵میلیون خودرو عمومی، علاوه‌بر آنکه حجم بیشتری از سوخت مایع آزاد خواهد شد، حدود ۱۰میلیون مترمکعب به مصرف سی‌ان‌جی در کشور نیز اضافه خواهد شد. درحالی‌که آمارها نشان می‌دهند ظرفیت جایگاه‌های سی‌ان‌جی در کشور حدود ۴۰میلیون‌مترمکعب در روز است اما مصرف این سوخت ۲۳میلیون‌مترمکعب برآورد می‌شود که نشان‌دهنده ظرفیت خالی حدود ۵۰درصدی در این حوزه است.
ازآن‌سو، کارنامه سال ۱۳۹۹ در زمینه گازسوز کردن رایگان خودروهای عمومی، به حدود ۸۴ هزار دستگاه محدود می‌شود؛ یعنی تحقق تنها ۵درصدی وعده و برنامه‌ریزی وزارت نفت. ازآن‌سو، درحالی‌که در سال ۱۳۹۹ و تا پایان دی ، حدود ۲۸هزار دستگاه خودرو دوگانه‌سوز در مجموعه صنعت خودرو کشور تولید شده (افزایش ۸۸درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۸)، تمایل خودروسازان برای تولید این خودروها، به دلیل قیمت‌گذاری دستوری ازسوی شورای رقابت و زیان دهی بر سر تولید هر یک دستگاه خودرو دوگانه سوز، رو به کاهش است.
کارنامه ۹۹ گازسوزها
مدیر طرح‌های سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اعلام تبدیل رایگان ۸۳هزار و ۸۰۲ خودرو عمومی از بنزین‌سوز به گازسوز گفت: «طرح تبدیل خودروهای مسافربر اینترنتی و آژانس‌ها نیز از هفته‌های گذشته آغاز شده است.»
محمدحسین باقری با بیان اینکه مسافربرهای اینترنتی و آژانس‌ها برای استفاده از تسهیلات بلاعوض دولتی برای گازسوز کردن خودروها باید منتظر پیامکی از سوی وزارت کشور باشند، به ایرنا گفت: «از آنجا که شناسایی خودروهای مسافربر اینترنتی و آژانس‌ها از سوی وزارت کشور انجام می‌شود، بنابراین پیامک دعوت به تبدیل این خودروها از سوی وزارت کشور ارسال می‌شود.»
وی افزود: «ثبت‌نام این خودروها آغاز شده و قرار است دولت حدود ۷۵ تا ۸۰درصد منابع مالی مورد نیاز برای گازسوزکردن مسافربرهای اینترنتی و آژانس‌ها را در قالب وام بلاعوض تامین کند و مالکان خودرو تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد هزینه را پرداخت می‌کنند.»
وی ادامه داد: «لیست خودروهای مسافربر شخصی و آژانس‌های موردتایید وزارت کشور، در سایت ثبت‌نام قرار دارد. البته خودروهایی مشمول این طرح می‌شوند که پلاک آنها در فهرست وزارت کشور موجود باشد.»
مدیر طرح های سی‌ان‌جی افزود: «در زمینه هوشمندسازی جایگاه‌های سی‌ان‌جی نیز اقدامات لازم انجام شده و متقاضیان می‌توانند از ۱۵فروردین سال آینده اسناد مناقصه را بارگذاری کنند و پس از آن نیز برندگان اعلام خواهند شد.»
باقری با اشاره به این که کل خودروهای ثبت‌نامی برای تبدیل رایگان در سامانه ۲۶۴ هزار و ۴۲۳ خودرو بوده است، گفت: «از این تعداد ۱۱۶ هزار و ۶۶ خودرو واجد شرایط استفاده از طرح تبدیل رایگان خودروهای عمومی بوده‌اند.»
رشد تولید دوگانه‌سوزها در سایه تعطیلی این حوزه
اما تولید خودروهای دوگانه‌سوز در کارخانه‌های خودروسازی در سال جاری چه سمت‌وسویی داشته است؟ آمارهای منتشرشده توسط وزارت صمت نشان می‌دهد شرکت‌های خودروساز تا پایان دی سال جاری، درمجموع حدود ۲۸ هزار دستگاه انواع محصولات دوگانه‌سوز تولید کرده‌اند که رشد بیش‌از ۸۸ درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد.
بر این اساس، خودروسازان کشور، سال گذشته در همین بازه زمانی ۱۵ هزار و ۹۷۰ دستگاه از محصولات دوگانه‌سوز خود را نهایی کرده بودند. تلاش وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین وزارت نفت برای افزایش سهم خودروهای گازسوز از سبد خودرویی کشور در حالی صورت می‌گیرد که خودروسازان برای تولید خودروهای گازسوز، زیان می‌دهند.
به‌عبارت ساده‌تر، به دلیل نرخ‌گذاری دستوری، تولیدکنندگان این خودروها ناچار به عرضه خودروهای دوگانه‌سوز به قیمت پایین‌تر هستند، حال آنکه تولید خودرو دوگانه‌سوز، به‌دلیل به‌کارگیری برخی قطعات وارداتی و داخلی نسبت به محصولات بنزین‌سوز گران‌تر تمام می‌شود حال آنکه نرخ‌گذاری شورای رقابت هزینه تولید این خودروها را پوشش نمی‌دهد.
