به گزارش «اخبار خودرو»، تامین مواد اولیه در صنعت قطعه و خودرو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تامین مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب، باعث افزایش کیفیت تولید محصول نهایی می‌شود. طی سال‌های اخیر، اصطکاک و چالش بسیاری بین خودروسازان و قطعه‌سازان با تولید و تامین‌کنندگان مواداولیه بوده است. عرضه مواداولیه ازسوی شرکت‌های بزرگ تولیدکننده فولاد و پتروشیمی نیز در بورس کالا با چالش‌هایی همراه بوده و همواره مورد اعتراض بسیاری تولیدکنندگان ازجمله قطعه‌سازان بوده است. به گفته فعالان و تولیدکنندگان کشور، قیمت مواد اولیه ازجمله ماده‌اولیه مهمی مانند ورق فولاد در بورس کالا بیشتر از قیمت جهانی آن است و اگر شرایط فراهم بود، واردات آن بسیار باصرفه‌تر از تامین داخل تمام می‌شد. باتوجه به اعلام برخی نرخ‌های جدید در سال جاری، بحث تامین ورق این روزها در صنعت خودرو و قطعه بسیار داغ شده و افزایش قیمت آن به‌رغم افزایش اندک قیمت خودرو، کار را برای قطعه‌سازان و خودروسازان دشوار کرده است. ضمن این‌که گفته می‌شود کیفیت ورق‌های فولادی شرکت فولادمبارکه طی سال‌های اخیر نوسان داشته است. قیمت، توزیع و کیفیت ورق‌های فولادی و چالش‌های قطعه‌سازان برای خرید مستقیم از شرکت فولاد مبارکه اصفهان مباحثی بود که در گفت‌وگو با سیامک مقتدری، عضو انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور و مدیرعامل شرکت مهندسی خور به آن پرداختیم.
بحث تامین مواداولیه از بورس کالا در سال جدید چه وضعیتی پیدا کرده است؟ آیا در سال ۱۴۰۰ شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم یا کاهش قیمت؟
قیمت‌ها در سال ۱۴۰۰ روند افزایشی داشته است؛ همین امروز که ورق سرد در بورس کالا عرضه می‌شود، دارای قیمت پایه ۲۴هزار تومانی است. نوبت پیش که عرضه انجام شد، قیمت پایه حدود ۲۱هزار و ۵۰۰ تومان بود و در رقابت ایجادشده، قیمت این مواداولیه به ۲۵هزار تومان رسید. درحال‌حاضر که عرضه با قیمت پایه ۲۴هزار تومان آغاز شده است، باید دید در رقابت چه قیمتی پیدا می‌کند. این در حالی است که در اسفند سال ۹۸، قیمت این مواد چیزی بین ۶ تا ۷ هزار تومان بود. یعنی از آن زمان تاکنون قیمت‌ها حدودا ۳.۵ برابر شده است. اما قیمت ارز تا این حد افزایش نداشته است.
روند افزایش قیمت خودرو را چگونه می‌بینید؟
قیمت مواداولیه در کشور فراتر از نرخ ارز و قیمت‌های جهانی افزایش داشته و بهای خودرو نیز به‌صورت دستوری بالا رفته، اما به اندازه کافی رشد نداشته است. ما به‌عنوان قطعه‌ساز نمی‌خواهیم در بحث قیمت خودرو ورود کنیم، اما خودروساز در حال زیان دادن است و زیان انباشته آن در حال بزرگ و بزرگ‌تر شدن است و از آن طرف هم مطالبات ما روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند. ضمن این‌که با بالارفتن قیمت مواد اولیه هزینه‌ها هم افزایش پیدا کرده است.
به لحاظ قیمت جهانی آیا واردات مواد اولیه ازجمله ورق سرد در شرایط فعلی به‌صرفه است؟
واردات مشکلات خود را دارد. بحث تخصیص ارز و ترخیص گمرک و بحث حمل آنها به کشور مشکلات خاص خود را دارد. ضمن این‌که فولاد هم جزو اقلامی است که تحت تحریم قرار دارد.
به‌طور کلی در شرایط عادی آیا واردات مواد اولیه برای قطعه‌سازان صرفه اقتصادی دارد؟
در شرایط عادی برای قطعه‌سازان به‌صرفه است. به‌هرحال ورق فولاد قیمتی کمتر از یک‌دلار دارد. اگر با دلار ۲۲هزار تومان هم محاسبه کنیم، قیمت فولاد وارداتی به‌مراتب کمتر تمام خواهد شد و در جهان، قیمت فولاد زیر ۲۰هزار تومان تمام خواهد شد. یعنی درحال‌حاضر قیمت فولاد داخلی حدودا ۲۰ درصد گران‌تر از قیمت بازارهای جهانی است، آن‌هم فولادی که توسط یک شرکت دولتی به بازار عرضه می‌شود و نه در بازار. چراکه قیمت فولاد در بازار بسیار گران‌تر است.
یعنی قیمت‌ها در حوزه فولاد هم به‌صورت دستوری بالا است؟
دقیقا؛ این ارقام که اعلام می‌شود، قیمت پایه است و بعد از آن محصول وارد رقابت می‌شود و قیمت افزایش هم پیدا می‌کند. این مشکل برای سایر قطعه‌سازان که مواد اولیه‌ای مانند پلیمرها مصرف می‌کنند هم وجود دارد. قیمت‌ها در سایر مواد اولیه هم به این شکل بوده و روند افزایشی داشته است. آنها هم این شکایت را دارند و معتقدند پتروشیمی‌ها قیمت را افزایش داده‌اند.
به نظر شما مکانیزم عرضه مواد اولیه در بورس کالا مناسب بوده است یا خیر؟ آیا بورس تا امروز راهگشا بوده است یا اگر خرید مستقیم داشته باشید، روند بهتری خواهد داشت؟ برای فولادسازها کدام مورد بهتر است؟
برای فولادسازها که قطعا عرضه در بورس بهتر است. چراکه قیمت‌های آنها بسیار بالا است. اما بحث این است که اگر قرار است از صنایع بالادستی تا پایین‌دستی در موردبحث قیمت‌گذاری صحبت کنیم، به نظر من بهتر است قیمت در همه زنجیره آزاد باشد. به‌هرحال یا باید همه زنجیره دارای قیمت آزاد باشد یا باید در همه‌جا قیمت دستوری را شاهد باشیم. نمی‌توان بخشی را به‌صورت آزاد و بخشی را دستوری قیمت‌گذاری کنیم. طرفدار این هستم که قیمت‌ها آزاد باشد و مکانیزم بازار تعادل را ایجاد کند.
به نظر شما بورس در تامین مواد اولیه برای تمام تولیدکنندگان موفق بوده یا خیر؟
در گذشته که شرکت فولاد مبارکه اطلاعاتی از مصرف‌کنندگان داشت و به آنها ورق تخصیص می‌داد، این بحث مطرح شد که این روند عادلانه نیست و به شرکت‌های غیرتولیدی و غیرفعال هم ورق تخصیص داده می‌شود. از این رو، وزارت صنایع ورود کرد و در بورس سهمیه‌بندی قرار دادند و شاید درحال‌حاضر توزیع مقداری عادلانه‌تر باشد. اما این‌که یک شرکت مصرف‌کننده است یا خیر را می‌شد با مکانیزم‌های دیگری غیر از بورس و ورود وزارت صنایع هم انجام داد و خیلی کار پیچیده‌ای نیست. پیشنهاد این‌که کدام قطعه‌ساز چه مقدار مواداولیه نیاز دارد از سوی انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی مطرح شد. به‌هرحال تخصص ما همین است و انجمن همگن در کلیه استان‌ها فعال بوده و اعضای خود را می‌شناسد. ضمن این‌که انجمن با خودروسازان در تماس است و می‌تواند قراردادها را ببیند. اما با کارشناسان محدودی که وزارت صنایع دارد، فکر نمی‌کنم این بحث چندان عملی باشد. در مجموع بحث توزیع و تخصیص مطرح است که در زمانی‌که عرضه کم است مشکلی پیش نیاید.
یعنی در حال حاضر توزیع ورق فولاد مناسب بوده، اما قیمت‌گذاری به شکل ناعادلانه‌ای است؟
توزیع مناسب‌تر و بهتر شده اما همچنان با توزیع عادلانه فاصله دارد. از نظر قیمتی هم که شرایط عادلانه نیست و قیمت‌ها سر به فلک کشیده است.
پیشنهادی که انجمن صنایع همگن در خصوص توزیع و تخصیص مواد اولیه مطرح کرده را وزارت صمت قبول نکرده است؟
انجمن نامه‌نگاری و اعلام آمادگی کرده است. ما حتی گفتیم توزیع مواد اولیه را خراب نکنید. تاکنون خودروساز به نسبت قرارداد اقدام به توزیع ورق بین قطعه‌سازان می‌کرد. اما درحال‌حاضر می‌خواهند خودروسازان را از روند تامین ورق حذف کنند و می‌گویند که قطعه‌سازان خودشان اقدام به خرید کنند. در این شرایط قطعه‌سازان نقدینگی بیشتری احتیاج خواهند داشت. این روند شرایط را به‌مراتب برای قطعه‌سازان بدتر خواهد کرد. طبق محاسباتی که انجام داده‌ایم، بین ۷ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان، نقدینگی بیشتری برای قطعه‌سازان نیاز خواهد بود.
یعنی بابت خرید مستقیم باید نقدینگی در قطعه‌سازی کشور تا ۱۰هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند؟
بله. باید مواد اولیه را خریداری کنیم و هزینه را ۲ ماه زودتر پرداخت کنیم و تولید داشته باشیم و به خودروساز تحویل بدهیم و ۶ماه بعد از خودروساز مطالباتمان را دریافت کنیم.
اصولا در این روند اگر خودروساز درگیر باشد، نقدینگی مورد نیاز کمتر خواهد شد و خودروساز به شرکت فولادی بدهکار می‌شود؟
بله؛ اما در این بحث تنها مشکلات مالی وجود ندارد. بحث‌های فنی هم دخیل است. چراکه برای خرید از شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه یا در بحث ما شرکت فولادی، باید حداقل‌هایی برای میزان سفارش رعایت شود. نمی‌توان کمتر از یک مقدار خاص سفارش داد. خودروساز این سفارش‌ها را تجمیع می‌کرد و به اندازه مصرف توزیع می‌کرد. هرچند این روند همچنان جاری بوده اما در حال از بین رفتن است. ضمن این‌که ما به‌عنوان قطعه‌ساز با شرکت فولاد مبارکه قدرت چانه‌زنی نداریم، اما خودروساز این قدرت را دارد. همچنین این شرکت‌های بزرگ تحت‌نظارت یک معاونت در وزارت صمت هستند. اگر ما با فولاد مبارکه به اختلاف برخوریم، زورمان به آنها نمی‌رسد. اما در صورت اختلاف خودروساز و فولاد مبارکه، وزارت صمت از طریق سازمان گسترش و نوسازی دخالت خواهد کرد. یعنی در صورت حذف خودروساز از این پروسه، فولاد مبارکه با مشتریان متعددی روبه‌رو خواهد شد که زورشان هم به‌همه می‌رسد. این در بحث‌های کیفی هم ممکن است تاثیرگذار باشد. اگر قطعه‌سازان به لحاظ کیفی به مشکل برخورد کنند، ممکن است نتوانند آن را حل کنند. در صورتی که خودروساز این قدرت را دارد.
طی سال‌هایی که اقدام به خرید ورق از فولادمبارکه کرده‌اید، آیا کیفیت آن بهتر شده و پیشرفت داشته یا شاهد نوسان در کیفیت بوده‌اید؟
بی‌انصافی است اگر بگوییم از کیفیت کار فولادمبارکه ناراضی هستیم. کیفیت خوب است، اما نوسان هم وجود دارد. اخیرا به نظر من کیفیت نسبت به گذشته کمتر شده و موارد عدم‌انطباق بیشتری را شاهد هستیم.
از چه زمانی کیفیت ورق‌ها کاهش نسبی پیدا کرده است؟ طی یک سال اخیر؟
بله. به‌طور کلی شاهد کاهش نسبی کیفیت و نوسان در کیفیت بوده‌ایم.
این کاهش کیفیت مواد اولیه ازجمله ورق چه تاثیری بر کیفیت قطعات می‌گذارد؟
این مساله در فرآیند تولید بیشتر تاثیر می‌گذارد یعنی باعث افزایش ضایعات در فرآیند تولید خواهد شد. ورقی که نامرغوب باشد، در فرآیند تولید خودش را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال ورق پاره می‌شود. بنابراین محصولی تولید و تکمیل نمی‌شود.
