به گزارش «اخبار خودرو»،در صنایع مختلف کشور، برنامه‌های پایش وضعیت روغن و حفاظت از کیفیت روغن در حال انجام است. باتوجه به تنوع تجهیزات، مشکلات مختلف و متفاوتی برای‌شرکت‌ها رخ می‌دهد. یکی از این مشکلات بحث آلودگی و افزاش ذرات است. عدم توجه به این مورد سبب تسریع بروز مشکلات مختلف و در نهایت خرابی‌های شدید می‌شود. اولین راه‌حل در بحث آلودگی‌ها، انجام فیلتراسیون قوی است. اما سوال مهم این است باتوجه ضرورت رعایت سطح تمیزی روغن در تجهیزات مختلف، آیا درخصوص فیلتراسیون محدودیتی وجود دارد؟ آیا می‌توان روغن را با فیلترهای بسیار ریز فیلتر کرد؟
باید توجه داشته باشیم این سوال هنگامی‌که سیستم دچار آلودگی است یا درحال تعویض روغن هستیم، بسیار پرسیده می‌شود. اما برخلاف ظاهر معمولی سوال، پاسخ آن ساده نیست. ازآنجاکه روغن تمیز ذرات یاتاقان و موتور را کاهش می‌دهد بنابراین عمر دستگاه افزایش می‌یابد. با این حال باید به‌نکاتی هنگام فیلتراسیون و رسیدن به سطوح تمیزی (ISO Cleanliness Level) پایین توجه کرد.
اولین مورد، میزان تحمل و نیاز تجهیز به سطح تمیزی روغن است. سیستم‌های هیدرولیک به‌عنوان یکی از سیستم‌های سختگیرانه درخصوص میزان سطح تمیزی شناخته می‌شوند، به‌خصوص وقتی در مقام مقایسه با دنده‌های صنعتی قرار می‌گیرند. البته این بدین معنی نیست که دنده صنعتی نیاز به رعایت سطح تمیزی روغن ندارد، بلکه نشان می‌دهد این امر به میزان عمر، اهمیت و قیمت وابسته است. به عبارت دیگر سطح تمیزی روغن باید با این 3 پارامتر همخوان باشد.
پس از شناسایی نیازمندی سطوح تمیزی دستگاه، انتخاب فیلتر مناسب برای دستیابی به این سطح از تمیزی مهم‌ترین گام است. در نگاه نخست فیلتر براساس اندازه میکرون شناسایی و معرفی می‌شود اما این امر تنها نیمی از روند انتخاب فیلتر مناسب است. نسبت بتا (Beta Ratio) کامل‌کننده انتخاب یک فیلتر مناسب است. نسبت بتا نشان می‌دهد فیلتر باید چقدر بازدهی داشته باشد تا ذرات مور نظر را جذب کند. به‌عنوان‌مثال یک فیلتر 3 میکرون در نگاه اول مناسب قلمداد شود اما درخصوص میزان جذب ذرات به شما چیزی را نمی‌گوید.
اگر نسبت بتا این فیلتر برابر 2 باشد، تنها 50درصد ذرات را جذب می‌کند (بازدهی 50درصد) در این فیلتر با نسبت بتا 2000، میزان بازدهی برابر با 99.999درصد است که نشاندهنده یک فیلتر بسیار مناسب است. بنابراین علاوه‌بر توجه به میزان عدد فیلتر، میزان نسبت بتا را نیز باید مورد بررسی قرار داد.
بعضی فیلترها توان جذب ذرات کمتر از میکرون را نیز دارند. در صورت استفاده از این فیلترها، امکان جذب و به دام افتادن ذرات مواد افزودنی میسر خواهد بود. به‌عنوان‌مثال مواد ضدکف به دلیل اندازه بزرگ‌تر از ذرات معمول، به‌راحتی جذب فیلتر می‌شوند. سایر مواد افزودنی نیز به همین روش توسط فیلتر جذب می‌شوند. همچنین در صورت استفاده از فیلترهای شیمیایی یا فیلترهایی با خاصیت قطبیت مواد(Polarity) مواد افزودنی که دارای ماهیت قطبی هستند نیز جذب فیلتر شده و سلامت روغن را به خطر می اندازند.
هرچند روغن با سطح تمیزی بالاتر بهتر است اما باید هزینه‌هایی را که جهت انجام فیلتراسیون صرف می‌شود نیز بررسی کرد. هر سیستم دارای نیازمندی‌های خاصی است که باید به‌طور مستقل بررسی شوند.
سوال دیگری که ذهن کارشناسان را به خود مشغول می‌کند، بروز مشکلاتی از قبیل افزایش ذراتی مانند مس و سرب است که در قطعات متحرک استفاده می‌شوند. به‌همین‌منظور برای جلوگیری از بروز خسارات، باید موتور باز و قسمت‌های مختلف بررسی شود، ولی در برخی موارد شاید هیچ سایش و مشکل ناشی از ذرات مشاهده نشود. حال باید به این سوال پاسخ داد چه زمانی لازم است یک موتور(دیزل و گازسوز) مورد بازرسی شود؟
به‌طور معمول وجود مس و سرب در نتایج آزمایشگاهی نمونه روغن می‌تواند نشاندهنده سایش یاتاقان در سیستم باشد. با این حال به منظور انجام تعمیرات نیاز به اطلاعات و بررسی‌های بیشتر است. به ندرت می‌توان با نتیجه یک آزمایش به این اطلاعات دست یافت.
قبل از هر اقدامی باید به سوالات زیر پاسخ دهید:
سطح فعلی مس و سرب در سیستم چقدر است؟
میزان سطح عناصر مس و سرب در نتایج آزمایش‌های قبلی چقدر است؟
چقدر از زمان تغییر روغن قبلی گذشته است؟
میزان تغییرات روند تعویض روغن تغییر داشته است؟
آیا آزمایش‌های بیشتر موردنیاز است؟
آیا نشانه نگران‌کننده دیگری وجود دارد؟
علاوه‌بر موارد فوق، عوامل دیگری نیز می‌توانند به‌عنوان منابع ورودی این مواد شناخته شوند. به‌عنوان‌مثال مس در انواع مختلف یاتاقان؛ رادیاتور و حتی ماده‌افزودنی ضدسایش(Anti-Wear) قابل‌شناسایی است. سرب نیز عمدتا در ساخت انواع یاتاقان و به‌عنوان یک عنصر با خاصیت خنک‌سازی مناسب در رادیاتورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نشتی سیستم خنک‌سازی در روغن سبب افزایش میزان مس و قلع در آزمایش‌ها می‌شود.
پس از دریافت نتایج آزمایش و به منظور بررسی نتایج غیرعادی در نخستین گام، اطمینان از عدم اشتباه در لیبل‌گذاری نمونه ارسالی است. سپس مکاتبه با آزمایشگاه به‌منظور اطمینان از صحت آزمایش‌های مربوط به نمونه ارسالی به‌عنوان اقدام بعدی باید موردتوجه قرار بگیرد. پس از این موارد لازم است نسبت به نمونه‌گیری دوباره و ارسال به آزمایشگاه اقدام شود. اگر نتایج قطعی باشند، به منظور شناسایی دلیل اصلی این نتایج آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز صورت پذیرد. همچنین بررسی میزان سایر عناصر در نتایج می‌تواند به ما کمک کند. به‌عنوان‌مثال در صورت وجود سایش یاتاقان، میزان سطح عنصر آهن نیز افزایش خواهد یافت. اگر نشتی ضدیخ وجود داشته باشد، شاهد افزایش عنصر پتاسیم در نتایج خواهیم بود.
به یاد داشته باشیم قبل از تصمیم‌گیری به‌منظور شروع تعمیرات لازم است از نوع مشکل در سیستم مطمئن باشیم. از این رو به نظر می‌رسد تنها با اتکا به یک آزمایش بتوان در این خصوص به اطمینان لازم دست یافت.
در پایان پیشنهاد می‌شود همواره در تفسیر نتایج با تولیدکننده روغن خود به‌عنوان کارشناسان فنی و مسلط به امور مربوط به روانکاری مشورت کنید.
