به گزارش «اخبار خودرو»،بروز شوک های تورمی پیاپی از ابتدای دهه 1390 به این سو، موجب شده است قدرت خرید شهروندان ایرانی روز به‌روز کاهش پیدا کند. در این میان، خودرو نیز به عنوان یک «کالای سرمایه‌ای» سر برآورده است، به این معنی که حالا بسیاری از شهروندان ایرانی خودرو می‌خرند تا از ارزش دارایی خود محافظت کنند، نه اینکه صرفا به قصد استفاده آن را خریداری کرده باشند. اما برای اینکه بدانیم قدرت خرید ایرانی‌ها در خرید خودرو چقدر کاهش پیدا کرده، می‌توانیم زمان موردنیاز برای خرید یک خودرو مشابه در ایران و کشورهای دیگر را باتوجه به حداقل دستمزد رسمی در این کشورها مقایسه کنیم. در این میان، شاید بد نباشد ارزان‌ترین خودروهای جهان و مدت زمان موردنیاز برای خرید آنها در ایران و کشورهای دیگر را در نظر بگیریم. به این ترتیب، می‌توانیم بپرسیم چرا خرید خودرو در ایران، در حال بدل شدن به یک رویاست؟
یکی از ارزان‌ترین خودروهای تولید سال 2021 در سطح جهان، «شورولت اسپارک» مدل 2021 است که در کمترین حالت، حدود 13 هزار و 200 دلار قیمت دارد و با دلار 25 هزار تومانی، قیمت آن حدود 330 میلیون تومان خواهد بود. این خودرو، یک «هاچ بک» 4سیلندر و با حجم موتور 1.4 لیتر است.
ارزان‌ترین خودروها در فهرست جهانی
در فهرست ارزان‌ترین‌ها، «میتشوبیشی میراژ» مدل سال 2020 هم به چشم می‌خورد که حدود 14 هزار دلار قیمت‌گذاری شده که باز هم خودرویی «هاچ‌بک» است. البته، از آنجا که این قیمت جهانی است، شاید قیمت نهایی، باتوجه به تعرفه‌های احتمالی، هزینه حمل و مواردی از این دست، برای خریداران در کشورهای مختلف متفاوت باشد. (در مورد ایران هم فرض را بر این می‌گذاریم که تعرفه واردات برابر صفر است.)
«هیوندای اکسنت» مدل 2021، نیز نخستین خودرو «سدان» در فهرست ارزان‌ترین خودروهای جهان بوده و حداقل قیمت آن نزدیک به 14هزار و 500 دلار است. «نیسان ورسا» نیز در دو مدل 2020 و 2021 در این فهرست حضور دارد که بسته به مدل، بین 14 هزار تا 15 هزار و 500 دلار قیمت‌گذاری شده است.
از میان برندهایی که برای ایرانی‌ها آشناتر هستند، می‌توان به «کیا» اشاره کرد که البته، فعلا به‌دلیل تحریم‌ها، مراوده اقتصادی با ایران ندارد. قیمت «کیا سول» مدل 2021، نزدیک به 16هزار دلار است و جالب اینکه این خودرو، در رده SUV طبقه‌بندی می‌شود و در واقع، «شاسی بلند» است.
در این میان اما به‌نظر می‌رسد دوران تازه‌ای برای خودروهای برقی آغاز شده و اینجاست که اروپایی‌ها، تا حدی از آمریکایی‌ها، چینی‌ها، ژاپنی‌ها و کُره‌ای‌ها جلوتر هستند. در واقع، آمارها نشان می‌دهند در سال 2020، حدود 75درصد خودروهای فروخته‌شده در کشوری مانند نروژ، کاملاًبرقی بوده‌اند و به این ترتیب، ظاهرا برقی‌ها را باید جدی تر گرفت.
به عنوان‌نمونه، «امی» (Ami) (که در زبان فرانسوی به معنی «دوست» است)، محصول جدید الکتریکی شرکت «سیتروئن» است که به تازگی به بازار اروپا معرفی شده و البته، از جهات گوناگون، یک خودرو خاص محسوب می‌شود. قیمت نهایی «امی» در فرانسه کمی بیش از 6 هزار یورو است، در حالی که خریدار می‌تواند با پرداخت 2644 یورو به صورت نقدی و پرداخت اقساط ماهانه 20یورویی، صاحب این خودرو شود. به این ترتیب، «امی» نه فقط ارزان‌ترین خودرو الکتریکی جهان است، که حتی در رقابت با خودروهای عادی هم شرایط خرید رقابتی دارد.
جیب «ما» و خودروهای «آنها»
اما اگر بخواهیم قیمت‌ها را با دستمزدها مقایسه و فرض کنیم از همین فردا بازار ایران به روی خودروهای خارجی باز می‌شود و تعرفه‌های واردات هم در حد معمولِ جهان باشند، یک ایرانی باید چقدر کار کند تا بتواند از فهرست ارزان‌ترین خودروهای جهان خرید کند؟
براساس قانون کار در سال 1400، حداقل دریافتی یک فرد مجرد بدون سابقه کار، باید حدود 3 میلیون و 700 هزار تومان باشد. با احتساب دلار 25هزار تومانی، این مبلغ، معادل حقوق ماهانه حدودا 150دلاری است که یکی از کمترین‌ها در سطح جهان محسوب می‌شود.
به این ترتیب، یک «حداقل بگیرِ» ایرانی اگر در هر ماه تمام حقوق خود را هم پس انداز کند (که نشدنی است!)، برای خرید یک «شورولت اسپارک» مدل 2021، باید حدود 88 ماه، یا به‌عبارتی 7 سال و 3 ماه پس انداز کند. برای کسی که در کانادا زندگی می‌کند و حداقل درآمد او ساعتی حدود 10 دلار است و با فرض پس انداز تمام حقوق ماهانه، خرید همین خودرو حدود 7 ماه زمان می‌برد. بنابراین، اختلاف در قدرت خرید خودرو در ایران و کشورهای منتخب، بسیار زیاد است.
همه‌چیز در حقوق و دستمزد خلاصه نمی‌شود
با این همه، به‌نظر می‌رسد حقوق و دستمزد هم نمی‌تواند عمق کاهش قدرت خرید خودرو در میان شهروندان ایرانی را نشان بدهد. ابراهیم خسروی، اقتصاددان و فعال بازار سرمایه، در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» در این مورد گفت: «قدرت خرید شهروندان کشورهای مختلف صرفا به مابه‌ازای درآمد دلاری آنها وابسته نیست بلکه به این هم بستگی دارد که یک دلار، در هر کشور چقدر قدرت خرید دارد. این شاخص در اقتصاد با عنوان «شاخص برابری قدرت خرید» شناخته می‌شود. یعنس مثلا با یک دلار، شما در آمریکا ممکن است بتوانید یک بطری آب معدنی بخرید، اما با همین یک دلار، در ایران می‌توانید 14بطری آب معدنی خریداری کنید. بنابراین قدرت خرید شما در ایران به ازای هر یک دلار بیشتر از یک آمریکایی است.
از آن سو، در مورد خرید خودرو باید موضوع تعرفه‌ها، هزینه‌های بیمه خودرو و تسهیلاتی را که برای خرید آن در نظر گرفته می‌شود، هم در محاسبات وارد کرد. به عنوان مثال، همین حالا در برخی کشورها، به‌خصوص در اروپا، هزینه بیمه خودرو آن قدر بالاست که برخی ترجیح می‌دهند خودرو نداشته باشند. از طرف دیگر، امکانات لیزینگ خودرو یا تسهیلاتی که بانک برای خرید خودرو در اختیار متقاضی قرار می‌دهد، موجب می‌شود خرید خودرو حتی بسیار راحت‌تر از چیزی باشد که ما در ایران مد نظر داریم. در واقع، خرید خودرو برای یک آلمانی، به معنی خرید یک کالای مصرفی است که شاید سال بعد دوباره در بازار به فروش برسد، اما برای یک ایرانی، خرید خودرو یعنی سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول و این دو با هم قابل‌مقایسه نیستند.
