به گزارش «اخبار خودرو»،صنعت خودرو ایران درحال‌حاضر بین سه دسته محصول تقسیم شده است؛ خودروهای ساخت داخل (تولید خودروسازان دولتی)، خودروهای چینی (مونتاژ خودروسازهای خصوصی) و خودروهای خارجی وارداتی جزو این سه‌گونه هستند. عقب ماندن خودروهای ساخت داخل به لحاظ کیفیت و آپشن و سرعت پایین پیشرفت در آن‌ها سبب شده است اقبال مردم به خودروهای چینی بیش از پیش شود. طی سال‌های اخیر صنعت خودرو با فراز و نشیب بسیاری مواجه شده و نتوانسته است آن‌طور که باید پیشرفت داشته باشد. در مقابل خودروهای چینی به‌صورت مستمر پیشرفت چشمگیری داشته‌اند و خود را به نمونه‌های ژاپنی، کره‌ای و آلمانی نزدیک کرده‌اند. در همین زمینه با دکتر فرهاد بحیرایی، مدیرعامل شرکت فردادیزل و کارشناس ارشد صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.

در بحث خودروهای سواری در بازار شاهد چه نوع رقابت و وضعیتی هستیم؟ اصولا بین محصولات داخلی و چینی چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟
درحال‌حاضر دو نوع خودرو سواری در بازار داریم؛ یکی مدل‌هایی که توسط خودروسازان دولتی تولید می‌شوند و دیگر مدل‌هایی هستند که توسط دیگر خودروسازان بخش خصوصی تولید می‌شوند و می‌توان گفت عملا مدل‌های چینی هستند. در میان گروه اول خودروسازی، صنعت خودرو نتوانسته است انتظار مشتری را برآورده کند. به همین دلیل، متقاضیان به خودروهای چینی موجود در بازار روی آوردند. عامل اصلی این اقدام را می‌توان در کیفیت پایین خودروهای داخلی و کمبود آپشن در این محصولات دنبال کرد.
برای مشتریان امروزی آپشنال بودن خودرو یک فاکتور بسیار مهم است که متاسفانه خودروسازان داخلی نتوانسته‌اند انتظار مشتریان خود را در این زمینه فراهم کنند. مشتریان باتوجه به ازدیاد مدل‌های چینی به این خودروها روی آوردند. خودروهای چینی اکثرا از نظر قیمتی میان‌رده هستند. خودروهای گران‌ هم در بازار هستند که شامل کیا و هیوندای و بالاتر هستند. خودروهای چینی مدل‌های میان‌رده هستند و خودروهای داخلی هم در رده ارزان‌ از نظر قیمتی قرار می‌گیرند. اما در خودروهای داخلی موفق نشدیم انتظار مشتریان را برآورده کنیم. باتوجه به فضای تحریمی و چالشی که در این صنعت وجود دارد، خودروسازی‌ها نتوانستند با نیازهای مشتریان و شرکای چینی خود را تطبیق دهند.
طی سال‌های اخیر چه روندی به لحاظ قیمتی و فنی در خودروهای چینی طی شده است و چه پیشرفت‌هایی داشته‌اند؟
خودروهای چینی بازار بزرگی را در اختیار دارند و می‌توانند برای مشتریان، بهترین‌های خود را ارائه دهند. این خودروها از 500میلیون‌تومان شروع می‌شود و تا 2میلیارد تومان هم در بازار وجود دارد. بنابراین طیف وسیعی را از نظر قیمت و آپشن در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. خودروهای چینی موجود در بازار، در مقایسه با اوایل ورود به بازار تغییرات بسیاری کردند. چراکه صنعت خودرو چین تحول بزرگی را در این مدت شاهد بوده و کیفیت را به جایی رسانده است که در مدل‌های صادراتی حرفی برای گفتن داشته باشد. این موضوع برای صنعت خودرو چین بسیار مهم بود. نمونه این موضوع را در ایران می‌بینیم. برخی خودروهای چینی قیمت بالایی دارند و به بازار ایران وارد نمی‌شوند. خودروهای میان‌رده چینی از نظر کیفیت و آپشن تغییر کرده و موجب رضایت مشتری شده‌اند. تنها گزینه منفی خودروهای چینی نسبت به گزینه‌های داخلی، بحث میزان گستردگی خدمات پس از فروش است. اگر این موضوع هم حل شود، بهترین بازار کشور در اختیار خودروهای چینی قرار خواهد گرفت و به نوعی خودروهای داخلی‌ نمی‌توانند عرض اندامی برای این خودروها داشته باشند. خودروسازان دولتی با توجه به شبکه گسترده خدماتی که در اختیار دارند، وضعیت مناسبی در خدمات پس از فروش دارند، اما خودروسازان خصوصی با توجه به بودجه محدود و عدم حمایت از سوی دولت نمی‌توانند شبکه گسترده‌ای داشته باشند. به همین دلیل مشتریان معمولا کمی نارضایتی در این زمینه دارند که به‌طور قطع طی سال‌های آینده این مشکلات و نگرانی‌ها با توجه به برنامه چینی‌ها برای افزایش عرضه خودرو و قطعات یدکی و خدمات پس‌ازفروش آن رفع می‌شود.

خودروهای کره‌ای و ژاپنی و ... با چه وضعیتی مواجه هستند؟
خودروهای کره‌ای و ژاپنی‌ و... فعلا خودروهای دست‌دوم موجود در بازار ایران هستند که با توجه به نوع کاربرد و کیفیتشان، مشتری خاص خود را دارند. خدمات این خودروها با توجه به قیمتی که دارد، مناسب است و به نوعی خدمات متمایزی دارند. اما از نظر قیمت طیف بالای 2میلیارد تومان را شامل می‌شوند.

صنعت خودرو را چگونه می‌بینید؟ آیا این صنعت روی روال طبیعی خود است یا دچار مشکل است؟
صنعت خودرو کشور درحال‌حاضر صنعت بیماری است. این صنعت پتانسیل بالایی دارد، اما به دلیل قوانین دست‌وپاگیر موجود، این صنعت رو به زوال حرکت می‌کند و صنعتی است که اگر به آن کمک کنیم و قوانین خاصی برای حمایت از آن در نظر بگیریم، بسیار مفید خواهد بود. طی مدت اخیر صحبت‌های بسیاری در مورد آزادسازی واردات شنیده شد. اگر قرار بود این خودروها وارد کشور شوند، تا امروز به‌رغم تحریم‌ها به بازار رسیده بودند. نمی‌توان انتظار داشت که واردات خودرو کمکی به قیمت خودروهای داخلی کند. این اتفاق به‌صورت مقطعی و به‌عنوان یک مسکن عمل می‌کند. اما نمی‌تواند کمک اساسی به صنعت خودرو کند. تنها گزینه‌ای که می‌تواند به این صنعت کمک کند، واردات به شرط CKD است. چراکه مونتاژ با خود دانش فنی می‌آورد و باعث اشتغال‌آفرینی می‌شود و شرکت‌ها را فعال کند و ما را با خودروهای روز آشنا می‌کند. در دوران تحریم، خودروهای با برند مطرح وارد کشور نشده‌اند. باید فکری به حال صنعت خودرو کنیم و از مونتاژ فعلی حمایت کنیم. تنها تولید داخل می‌تواند این صنعت را نجات دهد.
باتوجه به این‌که دو خودروساز داخلی طی یکی، ‌دو سال اخیر از محصولات جدیدی رونمایی کرده و محصولات دیگری را هم در دستور کار دارند، آیا می‌توانند با این روش صنعت خودرو را روی غلتک ببرند و به هدف اصلی برسانند؟
هرچند در این سال‌ها خودروسازان دولتی محصولات جدیدی را طراحی و تولید کرده‌اند، اما باید دید این طراحی روی چه پلت‌فرمی است. این‌که بخواهیم تنها ظاهر خودروها را تغییر دهیم و باطن آن تغییراتی نداشته باشد، یک پروژه شکست‌خورده خواهد بود. درحال‌حاضر و شرایط حال جامعه این روش جواب خواهد داد، ولی در درازمدت با شکست روبه‌رو می‌شود. نتایج یک تحقیق در مورد «مشتریان خودروهای چینی در بازار ایران طی 8 سال گذشته» نشان می‌دهد که چگونه خودروسازان چینی نیازهای مشتریان در بازار ایران را شناسایی کرده و در کمترین زمان ممکن به آن پاسخ مثبت داده‌اند. اما خودروهای جدید داخلی، عمدتا روی پلت‌فرم‌های قدیمی یا نسبتا قدیمی طراحی شده‌اند و از موتور و گیربکس‌های قدیمی بهره می‌برند که رضایت مشتری را درپی ندارد. اگر ما واقع‌بینانه به این قضیه نگاه کنیم، فعالیت‌های مثبتی انجام شده که واقعا در این شرایط تحریم جای تقدیر دارد، اما رضایت مشتری را چندان به همراه نداشته است. تا جایی که بعضی محصولات قدیمی خودروسازان از محصولات جدید آن‌ها بازار بهتری دارند. از این رو، باید گفت درمجموع فرآیندی که در این صنعت در پیش گرفته‌ایم، روبه رشد است؛ اما سرعت رشد صنعت خودرو با انتظارات مشتریان قابل‌مقایسه نیست. انتظار مشتریان بسیار بالاست، ولی سرعت تحول خودروسازان داخلی کمتر است.

قیمت خودروهای چینی به‌گونه‌ای است که از دسترس بسیاری خارج شده و در اختیار عده خاصی قرار می‌گیرد. آیا نظارتی بر قیمت این خودروها وجود دارد؟ چرا واردکنندگان این خودروها، محصولاتی را به کشور وارد نمی‌کنند که از نظر قیمتی با محصولات ایران‌خودرو و سایپا رقابت کند؟
با توجه به نوع تورم کشور و ارزش پول ملی، برای تولید و واردات خودروهای چینی و هر محصول باید چند نکته را در نظر بگیریم؛ صرف این‌که بخواهیم تنها محصول ارزان‌ وارد کنیم، از یک دید درست و از دید دیگر اشتباه است. باید ابتدا انتظارات مشتریان را در نظر بگیریم. خواست مشتریان، داشتن خودرویی با حداقلی از آپشن‌های روز مانند سانروف، صندلی راحت، مانیتور و... است. اگر بخواهیم به سمت واردات خودروهایی با کمترین قیمت حرکت کنیم، به محصولاتی می‌رسیم که چیزی برای عرضه ندارند. قطعا اگر این خودروها به بازار داخلی برسند، چندان مشتری ندارند که بتوانند با محصولات داخلی رقابت کنند. قیمت‌ها تابعی از آپشن‌ها و دسترسی‌هایی است که یک خودرو می‌تواند داشته باشد. تقریبا تمام شرکت‌ها، بازاریابی می‌کنند و خواست مشتری را در نظر می‌گیرند و بر این اساس محصولات را انتخاب می‌کنند. در صنعت خودرو مقوله‌ای به‌عنوان «تحقیقات بازار» وجود دارد که طیف‌های خودرو را برای خودروساز مشخص می‌کند. به همین دلیل، خودروسازان به سمت خودروهایی که تحقیقات بازار آن روی میان‌رده‌ها متمرکز است، حرکت می‌کنند. گرچه جامعه هدف از نظر فروش محصول شامل سه قسمت می‌شود، اما اکثر خودروسازان روی طیف میانی آن کار می‌کنند. چراکه 80درصد تقاضا را مشتریان این طیف میانی تشکیل می‌دهند. برنامه یک خودروساز خصوصی تابعی از درآمد است تا بتواند چرخه محصول، شرکت و نیروی انسانی خود را بچرخاند. این شرکت‌ها کمترین بهره را از وام‌های دولتی می‌برند. خودروسازان دولتی اما شرایط متفاوتی دارند. بنابراین خودروسازان بخش خصوصی سرمایه خود را روی خودروهای مربوط به 10درصد بالای مشتریان یا 10درصدی پایینی نمی‌گذارند و میان‌رده‌ها را80 درصد بازار هستند انتخاب می‌کنند.