به گزارش «اخبار خودرو»،عرضه خودرو در بورس کالا هرچند در روزهای نخست سال با چالش مواجه شد و با مخالفت وزارت صمت همراه بود، اما در ادامه و با هماهنگی سازمان بورس و این وزارتخانه تبدیل‌به یکی از اقدامات مهم در عرضه خودرو شد. کار با عرضه محصولات چینی و البته کم‌تیراژ آغاز شد و حالا به عرضه محصولات پرتیراژ هم نزدیک می‌شود. عرضه یک‌هزار دستگاه خودرو 207 می‌تواند نقطه‌عطفی در فروش خودرو از طریق بورس باشد؛ فروشی که در دنیا سابقه ندارد و صرفا در ایران این اقدام انجام می‌شود. با سیگنالی که وزارت صمت در این خصوص فرستاده است، به نظر می‌رسد عرضه این حجم از یک خودرو پرتیراژ، سرآغاز و تمرینی برای آزادسازی قیمت خودرو خواهد بود. در این شرایط، دیگر عرضه خودرو در بورس نیز موضوعیت خود را از دست می‌دهد. بنابراین به نظر می‌رسد وزارت صمت عرضه خودرو در بورس را برای آغاز آزادسازی قیمت خودرو پذیرفته است. بنابراین این عرضه می‌تواند بهانه‌ای باشد برای عرضه خودروهای دیگر به بازار و در نهایت آزاد شد قیمت خودروها. اما عرضه در بورس چه نتایجی در بردارد و آیا می‌توان بدون در نظر گرفتن مسائل دیگر قیمت خودرو را آزاد کرد؟
آزادسازی قیمت خودرو با عرضه خودروهای پرتیراژ در بورس کالا-سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا و مشاور ارشد صنعت خودرو
درخصوص تاثیر عرضه خودروهای پرتیراژ در بورس کالا باید در انتظار روشن شدن نتایج این عرضه بود. اما می‌توان خوش‌بین بود که این عرضه می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازار و صنعت خودرو داشته باشد. ممکن است با عرضه خودروهای پرتیراژ در بورس کالا، قیمت کاهش یابد و دولت با مشاهده آن، دست از قیمت‌گذاری دستوری بردارد. اگرچه عرضه خودرو در بورس کالا منتج به شفافیت بیشتر قیمت شده و با تغییر جریان فروش از مسیر قرعه‌کشی و بخت‌آزمایی، عملا دست دلالان و سودجویان که از این بازار سود کلانی به جیب می‌زنند، قطع می‌شود؛ اما با این‌حال معتقد هستم تنها مساله‌ای که می‌تواند تمام مشکلات صنعت و بازار خودرو را برطرف کند، آزادسازی قیمت است. اجرای طرح عرضه خودرو در بورس کالا گرچه با هدف کاهش فاصله قیمت خودرو در بازار و کارخانه صورت گرفت، اما به‌نظر می‌رسد دولت به دلیل ترس از آزادسازی قیمت‌ها دست به اجرای چنین طرحی زد تا قیمت واقعی خودروها کشف شود. به‌نظر می‌رسد اجرای این طرح هم با هدف آزمایش آزادسازی قیمت‌ها انجام شده است. با آزادسازی قیمت‌گذاری دستوری، عرضه و تقاضا متعادل می‌شود و خریداران صرفا برای کسب حاشیه سود محصولات بی‌کیفیت خودروسازان را نمی‌خرند. ضمن این‌که خودروساز نیز در چنین شرایطی مجبور به ارتقای کیفت می‌شود یا قیمت خودرو را کاهش خواهد داد. البته هنوز به‌جز 207 خودرو پرتیراژ دیگری در بورس کالا عرضه نشده و نمی‌توان پیش‌بینی کرد قیمت‌گذاری دستوری حذف می‌شود یا خیر. اما اگر همزمان با عرضه پرتیراژها در بورس، حرکت به سمت آزادسازی قیمت‌ها آغاز نشود، شاهد چندنرخی شدن قیمت خودروها با ورود به بورس کالا خواهیم بود که هم بر رانت در بازار دامن می‌زند و هم باعث می‌شود در حاشیه بازار افراد سودجو برای منفعت شخصی خود از این رانت سوء‌استفاده کنند. این همان مشکلی است که بازار خودرو و برخی دیگر از کالاها با آن مواجه هستند. این روند تاثیر خوبی بر بازار نخواهد داشت و دوباره ما را به سر خط بازمی‌گرداند. بنابراین عرضه خودرو با قیمت اصلی و حاشیه بازار همچنان بهترین روش برای فروش خودروهاست. اما تا زمانی که دولت یک روش جایگزین برای قیمت‌گذاری دستوری اجرا می‌کند، پدیده چندنرخی شدن ادامه‌دار خواهد بود؛ موضوعی که هم‌اکنون نیز کم‌وبیش چه در بورس کالا و چه در طرح‌های فروش خودروسازان وجود دارد و به تقاضای کاذب دامن می‌زند. این در حالی است که راه اصلی و بهتر برای صنعت و بازار خودرو کاملا مشخص است و باید براساس آن گام برداریم. درهرحال؛ عرضه در بورس در شرایط فعلی می‌تواند خودروها را بدون زیان عرضه کند و از این بابت خودروساز زیانی نبیند.
عرضه در بورس؛ جاده‌صاف‌کن برداشتن قیمت دستوری-مهدی حاجی‌وند، کارشناس بازار سرمایه
گرچه این شکل از عرضه خودرو در بورس کالا که در کشور اتفاق می‌افتد، در هیچ کجای دنیا نبوده و تجربه جدیدی محسوب می‌شود، اما چند حُسن داشته است. مثلا ۲۰۶ در کارخانه به‌صورت قرعه‌کشی با قیمت ۱۵۰میلیون تومان فروخته می‌شود و در بازار آزاد به قیمت ۴۰۰میلیون تومان به فروش می‌رسد. این سیستم قرعه‌کشی در بازار شکل گرفته است و عمدتا متقاضی به خودرو نمی‌رسد. حسن عرضه در بورس این است که خودرو روی تابلو با قیمت ۱۵۰میلیون تومان عرضه می‌شود و عرضه‌وتقاضا این خودرو را به بازار آزاد می‌رساند و معامله انجام می‌شود. در این صورت دو اتفاق خوب می‌افتد؛ یکی این که تفاوت قیمت حاصله از رقابت در بورس کالا به جیب خودروساز می‌رود. دوم این‌که متقاضی واقعی که در بازار هم خودرو مورد نظر خود را پیدا نمی‌کند، می‌تواند این خودرو را از بورس کالا خریداری کند. تصور می‌کنم در کوتاه‌مدت سیاست خوبی است، اما برای درمان دردهای صنعت خودرو قطعا باید به سراغ خودروسازان برویم؛ زیان‌های آن‌ها را کاهش دهیم، نیروهای مازاد را اصلاح ساختار کنیم و مشکلات صنعت خودرو را بهبود دهیم. در این صورت، بورس کالا می‌تواند در کوتاه‌مدت التیام‌بخش باشد، اما درازمدت تمام دردها از طریق عرضه در بورس کالا حل نمی‌شود. با این‌حال؛ تا امروز تجربه خوب و موفقی بوده است. عرضه خودروهای پرتیراژتر در حجم بیشتر تا ۳هزار دستگاه از لحاظ روانی برای بازار خودرو می‌تواند تاثیرگذار باشد. یک خودرو روز گذشته در بورس کالا عرضه شد، اما برخی از آن‌ها حتی مشتری هم نداشتند که می‌تواند در بازار آزاد از لحاظ روانی تاثیرگذار باشد. ازسوی‌دیگر، امیدواریم به اندازه‌ای کالا با کیفیت و قیمت خوب در کشور تولید کنیم که نیازی به عرضه در بورس کالا نداشته باشد. تجربه ما در بورس با خودروهای کم‌تیراژ اتفاق افتاده است که تقاضای بالایی دارد. امیدواریم بورس یک بستر رقابتی برای این خودرو ایجاد کند که متقاضی واقعی در اثر رقابت پول روی پول بگذارد و تقاضا برای این خودرو افزایش یابد. زیرساخت‌های این سازوکار هم در بورس کالا فراهم است و شرایط هم برای خریداران چندان سخت نیست. تنها کافی است یک کد بورسی داشته و یک‌سوم مبلغ موردنیاز خودرو در قیمت پایه را نیز در حساب داشته باشند که به اندازه دو ساعت بلوک می‌شود. اگر موفق به خرید در بورس شدند که این مبلغ به‌عنوان پیش‌پرداخت محسوب می‌شود و براساس آگهی عرضه مابقی مبلغ را می‌پردازند. اگر هم به هر دلیلی متقاضی در چرخه رقابت برنده نشدند، امکان برداشت وجه وجود دارد. به نظرم سازوکار سامان‌یافته‌ای برای عرضه خودرو در بورس کالا وجود دارد که تا حدودی به لحاظ روانی توانسته است کمک‌حال خودروسازان باشد. ازسوی‌دیگر، این تفاوت قیمت را در برخی خودروها به جیب خودروسازان رسانده است، اما بورس کالا به‌تنهایی نمی‌تواند حلال تمام مشکلات باشد، اما باید نمره قابل‌قبولی را به بورس کالا در زمینه عرضه خودرو داد.
عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند پیش‌نیاز یا جاده‌صاف‌کنی برای برداشته‌شدن قیمت‌گذاری دستور در این صنعت باشد. امیدواریم حالا که بورس کالا این پیش‌نیاز را فراهم کرده است، به لحاظ روانی هم شجاعت انجام این کار وجود داشته باشد. ضمن این‌که برداشتن قیمت‌گذاری دستور به خودی خود نمی‌تواند مشکلات را حل کند و باید سایر مشکلات صنعت خودرو هم در جای دیگری حل شود. چراکه باید کیفیت و کمیت بهبود بخشیده شود و مدیریت ناکارآمد را اصلاح کنیم. برداشتن قیمت‌گذاری دستور سخت نیست، اما با این اقدام عملا در اصلاح ساختار نیروهای انسانی و مدیریت و تولید خودروسازان اتفاقی نمی‌افتد. حذف قیمت‌گذاری دستوری به‌تنهایی فقط می‌تواند تا حدودی سوءمدیریت‌ها را در صنعت خودرو کاوِر کند؛ مثلا اگر مدیریت ناکارآمدی در یک خودروسازی وجود دارد که هزینه تولید را به‌جای ۱۰۰میلیون تومان به ۱۵۰میلیون تومان می‌رساند، صرف حذف قیمت‌گذاری دستوری تنها تا حدودی باعث جبران زیان است و اما کافی نخواهد بود. زمانی می‌توان صحبت از حذف قیمت‌گذاری دستوری و اثرگذاری آن داشت که در کنار آن سایر مشکلات را هم از سر راه صنعت خودرو برداریم.
