صنعت و بازار خودرو ایران در سال جاری دوران پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت و درحالی که آغاز سال با رشد قیمت رسمی خودروها همراه بود، پایان آن هم با صعود قیمت‌ها در بازار آزاد همراه شده است. از این رو دغدغه بسیاری از شهروندان که قصد خرید و فروش خودرو در سال آینده را دارند، مشخص شدن سرنوشت بهای خودرو در سال ۱۴۰۳ است.
در حوزه تولید نیز مسئولان، برنامه‌ای رویایی را برای سال جاری در نظر گرفته بودند و حالا که چیزی به‌پایان سال نمانده، مشخص شده که برنامه مورد نظر عملی نمی‌شود. از همین رو این پرسش مطرح است که آیا مسئولان از ناکامی در تحقق برنامه تولید ۱۴۰۲، درس می‌گیرند و برنامه‌ای منطقی‌تر برای سال ۱۴۰۳ ارائه خواهند داد؟
در موضوع واردات نیز برنامه‌ریزی‌های سیاستگزار برای سال ۱۴۰۱ محقق نشد و حالا هزاران نفر از ثبت‌نام‌کنندگان خودروهای خارجی در سامانه یکپارچه، چشم به سال آینده دوخته‌اند تا شاید خودرو دلخواه خود را تحویل بگیرند.
در بین انبوه پرسش‌هایی که درباره «خودرو ۱۴۰۳» مطرح است، به نظر می‌رسد موضوع سرنوشت قیمت، چه در کارخانه و چه در بازار، از اهمیت بیشتری برای شهروندان برخوردار است.
در سال جاری هرچند قیمت کارخانه‌ای خودروها همچنان درگیر سیاست‌های دستوری بود و بدون در نظر گرفتن ماجرای تعیین قیمت خودروهای ارتقایافته رسما یک بار بالا رفت، با این حال منحنی قیمت در بازار پس از یک دوره نسبتا طولانی ثبات نسبی، روندی رو به‌رشد را از چند هفته پیش آغاز کرده و همچنان در حال پیشروی است.
آن‌چه بیش از هر مساله دیگری در رشد قیمت خودرو در بازار آزاد طی این چند هفته و البته این چند سال در دوران تحریم اثرگذار بوده، انتظارات تورمی و رشد بهای ارز است. هرگاه این دو فاکتور صعودی شده‌اند، منحنی قیمت خودرو نیز بالا رفته و با کوتاه آمدن آن دو، خودرو هم سر به‌زیر شده است.
در مواقعی هم که انتظارات تورمی و قیمت ارز فروکش کرده، بهای خودرو نیز به‌تبع آن نزولی شده است. درعین حال اگرچه عوامل دیگری مانند عرضه خودرو نیز بر افت و خیز قیمتی اثرگذار بوده‌اند، اما تاثیر آن‌ها به اندازه انتظارات تورمی و بهای ارز نبوده است.
پرسش مهم دیگر درباره «خودرو ۱۴۰۳» به‌موضوع عرضه با محوریت تولید و واردات مربوط می‌شود. طبق برنامه سیاستگزار، قرار بود امسال حدود ۲ میلیون دستگاه خودرو در کشور به‌تولید برسد؛ اما آمار ۱۱ ماهه می‌گوید کل تولید به‌یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه نرسیده است. با توجه به این‌که در اسفندماه قطعا امکان تولید چند صد هزار دستگاه خودرو وجود ندارد، برنامه تولید ۱۴۰۲ محقق نخواهد شد.
در این بین، به‌نظر می‌رسد فاکتور قیمت عامل مهم‌تری خواهد بود؛ به‌نحوی که اگر قرار بر ادامه تثبیت یا عدم‌اصلاح منصفانه قیمت کارخانه‌ای خودروها باشد، تولید خودرو در ۱۴۰۳ یا افت می‌کند یا رشد اندکی را تجربه خواهد کرد. درصورت اصلاح منطقی قیمت اما امکان رشد تولید مثلا تا بالای یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه وجود دارد.
طبعا با رشد تولید، عرضه نیز افزایش خواهد یافت که این اتفاق می‌تواند سبب شود خودروسازان تعهدات خود را در موعد مقرر انجام دهند.
در بخش عرضه، تولید خودروهای داخلی تنها عامل اثرگذار نیست و واردات نیز تاثیر خود را دارد. تا به امروز که دو سال از آزادسازی واردات می‌گذرد، ورود خودرو به‌کشور روند مطلوبی ندارد و بسیار دور از وعده‌هاست. از همین رو پرسش خیلی‌ها به‌خصوص هزاران ثبت‌نام‌کننده خودروهای خارجی این است که روند واردات در سال آینده چگونه خواهد بود؟
بدون تردید، بالا رفتن سرعت واردات خودرو در گرو مسائل مختلفی مانند اختصاص ارز لازم و کافی، هماهنگی بیشتر دستگاه‌های ذی‌ربط و قانع کردن مخالفان پنهان واردات است. کارشناسان و فعالان این عرصه چشم‌انداز مثبتی درباره واردات خودرو در ۱۴۰۳ ارائه نمی‌دهند.
برخی از آن‌ها معتقدند واردات خودروهای برقی نیز مطابق با آمال و آرزوهای وزارت صمت پیش نخواهد رفت؛ زیرا علاوه‌بر چالش‌های کلی واردات، زیرساخت‌های این خودروها نیز فراهم نیست. در مورد خودروهای کارکرده نیز خیلی‌ها بر این باورند که دست‌دوم‌ها راهی به‌بازار خودرو کشور نخواهند یافت. سیاستگزار هنوز حتی آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده را ابلاغ نکرده و این خود نشانه‌ای بزرگ مبنی بر تردید درباره واردات این خودروهاست.
کاهش قیمت ۱۰۰ میلیون‌تومانی هیوندای توسان (۲۰۲۳)
خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای یک تا ۱۳ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که اطلس (۱۴۰۲) با ۱۳ میلیون‌تومان کاهش ۵۴۵ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما اتومات ارتقا یافته (۱۴۰۲) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش ۹۷۳ میلیون‌تومان، تارا ۶ دنده (ESP) (۱۴۰۲) با ۸ میلیون‌تومان کاهش ۷۹۱ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ اتومات (۱۴۰۲) با ۷ میلیون‌تومان کاهش ۹۲۱ میلیون‌تومان و پژو پارس TU۵ (۱۴۰۲) با ۶ میلیون‌تومان کاهش ۸۱۱ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین درمیان خودروهای چینی شاهد کاهش بهای ۵ تا ۳۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که هایما S۷ پلاس (۱۴۰۲) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۶۳۰ میلیون‌تومان، فیدلیتی پرایم ۷ نفره (۱۴۰۲) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۸۹۵ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۲) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش ۲ میلیارد و ۲۸۰ میلیون‌تومان و فونیکس آریزو ۶ پرو (۱۴۰۲) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۶۱۵ میلیون‌تومان ارزش‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای خارجی پریمیوم شاهد کاهش بهای ۵۰ و ۱۰۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت هیوندای توسان (۲۰۲۳) با ۱۰۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان، هیوندای کرتا (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۴۵۰ میلیون‌تومان، کیا سورنتو GT لاین با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۶ میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان و رنو کولئوس با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان رسید.
از طرفی در گروه خودروهای خارجی لوکس شاهد هیچ تغییر قیمتی نبودیم و این گروه خودروها روز گذشته از ثبات بهای نسبی در بازار برخوردار بودند.
