نرخ ارز از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد کل کشور است. بالا و پایین شدن نرخ دلار و در کل ارزهای خارجی می‌تواند قیمت تمام‌شده و همچنین قیمت محصولات خودروسازان داخلی در بازار آزاد را کم و زیاد کند. اگرچه واردات خودرو از سال گذشته روند تازه‌ای را دنبال کرده اما همچنان بیشترین سهم بازار در اختیار خودروهای تولید و مونتاژ داخل است.
محمد فرح‌آبادی، فعال و کارشناس صنعت و اقتصاد با اشاره به ریزش نرخ دلار در بازار طی یک هفته گذشته به «دنیای‌خودرو» گفت: «کاهش نرخ ارز در فروکش حباب بازار خودرو هیچ‌گاه تاثیرگذار نبوده، اما افزایش نرخ دلار همواره همه بازارهای کشور ازجمله خودرو را به‌سرعت تحت تاثیر قرار می‌دهد. دلیل آن هم، تاثیر قیمت ارزهای خارجی به‌خصوص دلار روی زنجیره تامین و مواد اولیه شامل آهن، شیشه، پلاستیک و... است که برای ساخت خودرو به‌کار می‌رود.»
وی با بیان این‌که نرخ ارز و قیمت خودرو رابطه تقریبا مستقیمی دارند، افزود: «با افزایش نرخ دلار، قیمت خودرو کارکرده و صفر نیز گران می‌شود و با تثبیت یا کاهش نرخ دلار می‌توانیم شاهد ارزانی یا ثبات قیمت‌ها در بازار باشیم. البته کاهش نرخ ارز لزوما همیشه موجب کاهش و ثبات قیمت خودرو نمی‌شود.»
افزایش نرخ دلار طی چند سال گذشته قیمت محصولات صفر و کارکرده خودروسازان داخلی را دستخوش تغییرات بی‌سابقه‌ای کرده است. دلایل تاثیرگذاری مستقیم نرخ ارز بر قیمت خودرو چیست؟
تولید خودرو نیازمند مواد اولیه‌ای شامل فولاد، شیشه، پلاستیک، پارچه و... است که توسط تولیدکنندگان داخلی و خارجی در اختیار خودروسازان قرار می‌گیرد. افزایش نرخ ارزهای خارجی به معنی کاهش ارزش پول ملی است و موجب بالا رفتن قیمت مواد اولیه لازم برای تولید خودرو می‌شود. علاوه بر این، بعضی مواداولیه و فناوری‌هایی که در ساخت خودرو به‌کار می‌روند، توسط شرکت‌های خارجی تولید می‌شود و خرید آن‌ها مستلزم پرداخت ارز خارجی است.
با توجه به آمارهای خودروسازان و وزارت صمت، حجم بسیار بالایی از محصولات خودروسازان داخلی‌سازی شده است. واردات محدود قطعات های‌تک تا چه میزان بر قیمت تمام‌شده محصولات داخلی‌سازی‌شده اثرگذار است؟
در هر دو حالت؛ چه قطعه داخلی‌سازی‌شده با مواد اولیه خارجی و چه واردات قطعات مونتاژشده با افزایش نرخ دلار، باعث گرانی قیمت قطعات موردنیاز خطوط تولید خودروسازان و درنهایت قیمت تمام‌شده خودرو می‌شود، اما خودروسازانی مثل ایران‌خودرو و سایپا که مواد اولیه را از تولیدکنندگان داخلی می‌گیرند و درصد زیادی از قطعات محصولاتشان در داخل تولید می‌شود، تاثیر کمتری از نرخ دلار می‌پذیرند. هرچند این دو خودروساز و قطعه‌سازان همکار آن‌ها گله‌مند هستند که قیمت مواد اولیه داخلی هم به‌سرعت با نوسانات نرخ ارز تغییر می‌کند. شرکت‌هایی هم که بخش زیادی از قطعات خودروهایشان چه به‌صورت مجزا و چه به‌صورت CKD وارد می‌شود، تاثیر زیادی از نرخ دلار می‌گیرند.
همان‌طور که مطرح شد، افزایش نرخ ارز موجب بالا رفتن قیمت تمام‌شده محصولات خودروسازان می‌شود. آیا کاهش نرخ ارز توانسته است قیمت تمام‌شده خودرو را کاهش دهد؟
بازار خودرو به دلیل رکود با کاهش موردی نرخ برخی محصولات مواجه شده است. در این میان، ثبات نسبی نرخ ارز، تاثیرات کوتاه‌مدتی روی قیمت‌های این بازار دارد و در بلندمدت نرخ تورم، شاخص اصلی تعیین قیمت خودرو است. بدین صورت که در بعضی مواقع حتی با کاهش نرخ ارز، قیمت خودروها نه‌تنها کم نمی‌شود، بلکه افزایش نیز پیدا می‌کند. نرخ ارزهای خارجی در خردادماه ۱۴۰۳ همان رویه ماه‌های قبل را ادامه داد و البته شرایط بهتری پیدا کرد.
دلار به‌عنوان معتبرترین و پرکاربردترین ارز خارجی در محدوده ۶۰هزار تومان قرار گرفته است که نسبت به ماه قبل، حدود ۵هزار تومان ارزان‌تر معامله می‌شود. این ثبات و کاهش قیمت تاثیر خود را روی بازارهای دیگر به‌ویژه بازار خودرو نیز گذاشت تا در طول ماه اردیبهشت شاهد ثبات نسبی قیمت خودرو و البته کاهش قیمت‌ها نسبت‌به اسفندماه سال گذشته و فروردین سال جاری باشیم. لازم به یادآوری است ثبات نسبی قیمت‌ها در بازار به معنی رونق خرید و فروش خودرو نبوده و نیست.
حتی در سومین‌ماه بهار آن‌طور که باید و شاید رونق و جنب‌وجوشی دیده نمی‌شود، چراکه فروشندگانی که می‌خواستند خودرویشان را با حاشیه سود بیشتری بفروشند، به بازار نیامدند. بدین ترتیب خودروهای جدیدتر تا حدودی از دسترس خریداران دور مانده است.
با توجه رکود شکل‌گرفته در بازار خودرو متقاضیان از حضور در بازار امتناع می‌کنند. به‌نظر شما روند نزولی نرخ محصولات خودرویی در بازار تا کجا ادامه خواهد داشت؟
بازار خودرو ایران با کاهش و ثابت شدن نرخ دلار در محدوده ۶۰هزار تومان در خرداد سال جاری، روند باثبات و کم‌نوسانی را در پیش گرفته است. این روند اگر ادامه پیدا کند، فعلا شاهد گرانی‌های شدید در بازار نخواهیم بود. البته با شروع فصل تابستان و افزایش تقاضا برای محصولات خودرویی انتظار می‌رود یخ بازار بشکند و دلار نیز به روند سابق خود بازگردد. هر زمان ارزهای خارجی شروع به افزایش ارزش داشته باشند، این ثبات از بازار رخت برخواهد بست و دوباره شاهد سرازیر شدن سرمایه‌ها به بازار خودرو خواهیم بود. اما همان‌طور که مشاهده می‌شود، در بازار ارز نوسانات شدید قیمتی رخ نداد تا به دنبال آن بازار خودرو نیز شاهد افزایش شدید قیمت‌ها باشد.
اگر قیمت خودروها را روی نمودار بیاوریم، می‌بینیم قیمت‌ها از ابتدای ماه تا ۱۲خرداد روند یکسان و گاهی نزولی دارند. اما احتمال دارد از روزهای ۱۷ تا ۲۲ ماه جاری به دلیل افزایش نرخ تقاضا به‌دلیل حضور متقاضیان تابستانی در بازار خودرو قیمت‌ها افزایشی شوند و دوباره از نیمه‌مرداد با کمی افت، روند ثابتی را تا پایان فصل ادامه داشته باشد. این روند قیمتی دقیقا منطبق با تغییرات نرخ دلار در ماه اول خرداد است، با این تفاوت که تغییر قیمت در بازار خودرو، یک روز بعد از تغییر در نرخ ارز خارجی اتفاق می‌افتد.
همان‌طور که مطرح شد، بازار خودرو با رکود مواجه شده است و متقاضیان به امید کاهش بیشتر نرخ محصولات از حضور در بازار منصرف شدند. آیا به‌نظر شما بازار خودروهای وارداتی و مونتاژی نیز دچار تاثیرات عدم حضور متقاضیان خواهد شد؟
خودروهای مونتاژی چینی هم وضعیتی مشابه خودروهای داخلی دارند. محصولات چینی از همان ابتدای ورود هم قیمتی گران داشتند و در این ماه‌ها از اقبال به نسبت بهتری در مقایسه با محصولات خودروسازان داخلی برخودار بوده‌اند. اما این بدان معنا نیست که بازار آنان رونق قابل‌توجهی دارد و از بازار خودرو داخلی مستثنا شده‌اند. اکثر متقاضیان و فروشندگان خودرو در انتظار تعیین تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری هستند. این انتظار موجب رکود و خروج خریداران و فروشندگان از بازار شده است.
