این پرسشی است که می‌توان با تحلیل میزان تولید و درآمد خودروسازان در دو برهه زمانی عرضه و عدم‌عرضه خودرو در بورس، قیمت‌های بازار، میزان دسترسی مردم به خودرو و همچنین سیاست‌گزاری و طرح‌های فروش بلندمدتی که طی دو سال گذشته اجرایی شده، به آن پاسخ داد.
عرضه خودرو در بورس کالا در پی نارسایی‌های شدید معاملات خودرو، اختلاف بسیار زیاد قیمت‌های اعلامی در کارخانه (دستوری) نرخ‌های بازار و همچنین صف‌های میلیونی خریداران در سامانه‌های قرعه‌کشی از ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ آغاز شد؛ اما با وجود نمایان شدن اثرات مثبت این عرضه‌ها در قیمت‌ها، شرایط بازار و دسترسی مردم به خودرو صفرکیلومتر، مخالفان رسمی و غیررسمی به‌صورت علنی و غیرعلنی مانع ادامه عرضه خودرو در بورس شدند.
با عرضه‌های مستمر محصولات ایران‌خودرو در بورس کالا مانند «هایما، تارا اتوماتیک و دستی، پژو ۲۰۷ اتوماتیک و دستی و دنا پلاس دستی» سرانجام شاهد نمایان شدن اثرات رهایی از قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت بودیم؛ به‌طوری که مدیرعامل وقت ایران‌خودرو در نشست اقتصادی خود در تاریخ ۲۶ دی‌ماه ۱۴۰۱ اعلام کرد با عرضه محصولات ایران‌خودرو در بورس کالا ۲ هزار و ۸۰۰ میلیاردتومان از زیان انباشته این شرکت کاسته شده است.
نگاهی به‌معاملات ۶۸ هزار و ۲۱۵ دستگاه خودرو به‌ارزش ۴۱ هزار و ۵۶۴ میلیاردتومان در بورس کالا نشان می‌دهد این حجم معامله با وجود آن‌که محدود بود، اما اثرات بسیار ارزشمندی در صنعت و بازار خودرو داشته و رقمی معادل ۱۵هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سود به‌تولیدکنندگان خودرویی رسید که از قیمت‌گذاری دستوری رها شده بودند.
این خودروسازان موفق شدند محصولات خود را با نرخی بالاتر از قیمت دستوری و البته بسیار کمتر از قیمت‌های غیررسمی بازار به‌فروش برسانند که همین موضوع از عوامل اصلی تعادل بخشی به‌بازار خودرو در آن برهه زمانی بود. این درحالی است که معادل ۱۰ هزار میلیارد تومان از ارزش کل معاملات خودرو به‌سود مصرف‌کنندگان تمام شد؛ چراکه خریداران بورسی معادل ۱۰ همت، خودرو را ارزان‌تر از نرخ‌های بازار آزاد خریداری کردند و حتی زودتر از شرایط قرعه‌کشی‌ها، خودرو تحویل گرفتند.
دست آخر، علاوه‌بر تولیدکننده و مصرف‌کننده برنده سوم و نهایی معاملات خودرو در بورس کالا دولت بود؛ چراکه سهم دولت از معاملات بورسی خودرو، یک هزار و ۴۰۰ میلیاردتومان به‌عنوان درآمد مازاد شناسایی شده از طریق مالیات بر ارزش افزوده بود و به‌این ترتیب تنها بازنده معاملات خودرو در بورس کالا، دلالانی بودند که تمام تلاش خود را برای پابرجایی نظام قیمت‌گذاری دستوری و دولتی در صنعت‌خودرو به‌کار بردند.
بر این اساس برخی کارشناسان معتقدند اگر عرضه خودرو در بورس کالا تداوم پیدا می‌کرد و عده‌ای به‌جای سنگ‌اندازی به‌حمایت از این روش شفاف می‌پرداختند، بدون شک طبق تجربیات سایر صنایعی که سال‌هاست محصولاتشان را در بورس کالا عرضه می‌کنند، شاهد بهبود سودآوری خودروسازان، احیای این صنعت، رشد تولید و درنهایت نفع سهامداران و مصرف‌کنندگان خودرو بودیم.
همچنین روز گذشته مهدی تقدسی، مدیر سامانه یکپارچه عرضه خودروهای وارداتی پیرامون واردات و ثبت‌نام برای خودروهای برقی بیان کرد: «متقاضیان براساس ظرفیت مشخص شده‌اند. روز پنجشنبه روند تخصیص خودروهای برقی تکمیل نشده بود و آن‌چه روز شنبه مشخص شده، نهایی و براساس ظرفیت اعلام‌شده از سوی وزارت صمت بوده است.»
تقدسی توضیح داد: «امکان ندارد یک نفر پنجشنبه برنده و شنبه بازنده باشد؛ چنین چیزی امکان ندارد؛ باگ سایت وقتی است که بخواهد کار محاسباتی خاصی انجام دهد؛ درحالی که سایت سامانه فقط مسئول نمایش اولویت‌بندی است و محاسبه ریاضی انجام نمی‌دهد که بخواهیم بگوییم اشتباهی در سایت رخ داده است.»
افزایش قیمت۳۰ میلیون‌تومانی فونیکس تیگو ۸ پرو مکس هیبرید
خودروهای داخلی روز گذشته با کاهش بهای یک تا ۱۰ میلیون‌تومانی همراه بودند. جایی که تارا اتومات V۴ ال ایکس (۱۴۰۲) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۶۸ میلیون‌تومان، پارس سال سفارشی ELX (دریچه‌برقی) (۱۴۰۳) با ۹ میلیون‌تومان کاهش ۷۳۷ میلیون‌تومان، کوییک GXL-R (سفید مشکی) (۸۵گانه) (۱۴۰۳) با ۶ میلیون‌تومان کاهش ۴۳۲ میلیون‌تومان، رانا پلاس پانوراما (۸۵ گانه) (۱۴۰۲) با ۶ میلیون‌تومان کاهش ۶۷۷ میلیون‌تومان، دنا پلاس اتومات (۸۵ گانه) (۱۴۰۳) با ۴ میلیون‌تومان کاهش ۹۹۲ میلیون‌تومان و نیسان آپشنال (دریچه‌برقی) (۱۴۰۳) با ۳ میلیون‌تومان کاهش ۵۷۵ میلیون‌تومان اعلام قیمت شدند.
همچنین درمیان خودروهای چینی شاهد رشد بهای ۵ تا ۳۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت فونیکس تیگو ۸ پرو مکس هیبرید (۱۴۰۳) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۲) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۹۲۰ میلیون‌تومان، فیدلیتی پرایم ۷ نفره (رینگ ۱۰ پره) (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۹۷۵ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۵۵ پرو (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۵۱۵ میلیون‌تومان و جک S۳ (۱۴۰۳) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۲۴۰ میلیون‌تومان رسید.
در گروه خودروهای خارجی پریمیوم شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش هیوندای سانتافه با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۶ میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان، هیوندای کرتا (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان، کیا سلتوس (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان و نیسان سانی (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان رسید. از طرفی در میان خودروهای خارجی لوکس شاهد تغییر قیمت خاصی نبودیم و خودروها با نوسان جزئی به‌کار خود در بازار آزاد ادامه دادند.
