ناوگان باری کشور به‌رغم آن‌که قرار بود در سال‌های اخیر نوسازی و با مدل‌های جدیدتر و به‌روزتر جایگزین شود، اما براساس تازه‌ترین آمارها با بحران فرسودگی روبه‌رو شده و بر تعداد مدل‌های فرسوده آن اضافه شده است. طبق گفته مدیرعامل اتحادیه سازمان‌های حمل‌ونقل بار شهرداری‌های کشور درحال‌حاضر نیمی از کامیون‌ها و کشنده‌های فعال در کشور فرسوده هستند، این در حالی است که این رقم برای کامیونت‌ها و وانت‌ها به ترتیب به ۳۰ و ۴۵ درصد می‌رسد.
در حالی آمار فرسودگی در این خودروها حدود ۵۰ درصد اعلام می‌شود که ناوگان حمل بار کشور بیش‌از همیشه نیاز به خودروهای تازه‌نفس دارد. اما به جریان افتادن روند نوسازی ناوگان سنگین در گرو افزایش حجم حمل‌ونقل کالا در کشور به‌واسطه رونق گرفتن تولید و تجارت در پی کاهش تحریم‌ها خواهد بود.
فرسودگی نیمی از کامیون‌ها و کشنده‌ها در کشور
مدیرعامل اتحادیه سازمان‌های حمل‌ونقل بار شهرداری‌های کشور در تازه‌ترین اظهارنظر درخصوص وضعیت خودروهای باری در کشور عنوان کرد: «تا پایان سال ۱۴۰۲ بیش‌از ۳میلیون و ۸۵۰هزار وسیله نقلیه حمل بار در کشور ازسوی نیروی انتظامی شماره‌گذاری شده بود.»
سیدمحمدحسین سیف‌السادات همچنین بیان کرد: «بیش‌از ۳میلیون و ۶۵۰هزار وانت‌بار در کشور در حال فعالیت هستند که عمر ۴۵ درصد این وانت‌بارها بیش‌از ۱۵ سال بوده و فرسوده هستند. همچنین بیش از ۵۰۷هزار کامیونت در سطح کشور فعالیت دارند که ۳۰درصد این کامیونت‌ها نیز فرسوده‌اند.»
وی افزود: «در سطح کشور ۶۹۰هزار کامیون و کشنده فعال در حوزه حمل بار درون و برون‌شهری داریم که ۴۹ درصد آن‌ها فرسوده هستند.»
مزایای نوسازی در کاهش مصرف سوخت و آلودگی
در حالی نوسازی ناوگان کشور به‌رغم اهمیتی که دارد در سال‌های اخیر با وقفه همراه بوده که براساس آمارها این وسایل نقلیه باری فرسوده سهم بالایی در مصرف سوخت، آلودگی هوا و تصادفات جاده‌ای دارند. هرچند در سال‌های اخیر طرح‌های بسیاری به‌منظور رهایی از ناوگان فرسوده کشور در نظر گرفته شده است، اما هیچ‌یک از این طرح‌ها عملکرد و کارآیی لازم را برای نوسازی ناوگان نداشته‌اند. براساس ارزیابی‌های انجام‌شده، نوسازی هر کشنده، سالانه ۱۳هزار دلار درآمد اقتصادی ناشی‌از صرفه‌جویی در مصرف سوخت به همراه خواهد داشت.
مصرف سوخت کامیون‌های فرسوده با عمر بالای ۲۵سال در هر ۱۰۰ کیلومتر حدود ۶۰ لیتر بوده که در مقایسه با کامیون‌های کمتر از ۵ سال، ۳۰ لیتر بیشتر است. براساس آن‌چه در سال‌های اخیر اعلام شده بود، اگر متوسط پیمایش هر کامیون و کشنده ۴۰هزار کیلومتر در نظر گرفته شود، با نوسازی هر یک از این خودروها می‌توان سالانه ۱۲هزار لیتر در مصرف گازوئیل صرفه‌جویی کرد.
نقش دولت و بانک‌ها در نوسازی ناوگان باری کشور
با وجود آن‌که اهمیت نوسازی در کاهش مصرف سوخت و به تبع آن کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و تاثیر مثبت آن بر اقتصاد کشور مشخص است اما در سنوات گذشته اهمیت چندانی به موضوع نوسازی داده نشده و این طرح‌ها تنها روی کاغذ به ثبت رسیده و به نظر می‌رسد هیچ یک از آن‌ها قدرت اجرایی کافی را نداشته است.
حتی آخرین طرح نوسازی که به واردات مدل‌های کارکرده گره خورده بود هم تنها تا مرحله ترخیص از گمرک توانست پیش برود و در عرضه و قیمت‌گذاری با مشکلات بسیاری همراه شد که خریداران انگشت‌شماری را به خود جذب کرد.
از سوی دیگر، گهگاه وزارت صمت یا سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برنامه‌هایی را برای نوسازی ناوگان فرسوده در همکاری با خودروسازان داخلی رونمایی می‌کنند، اما مشکلات در مسیر اداری و بوروکراسی کشور به اندازه‌ای است که این طرح‌ها در نخستین گام‌های خود بلااستفاده می‌مانند و تنها تعداد کمی از خودروهای فرسوده در اجرای این طرح‌ها نوسازی می‌شوند.
البته اصلی‌تری مانع در مسیر اجرای این طرح‌ها را می‌توان عدم حمایت‌های کافی دولت از خودروسازان و عدم ارائه تسهیلات کافی به متقاضیان دانست.
نجات صنعت تجاری‌سازی کشور
فرسودگی نیمی از کامیون‌ها و کشنده و ۳۰درصدکامیونت‌ها و ۴۵درصد وانت؛به معنای تقاضای کالان و البته نهفته در این بخش است. تقاضایی که می‌تواند در صورت مدیریت و حمایت‌های دولتی و برنامه‌ریزی‌های دقیق، به سمت خودروسازان داخلی حمایت شود. حتی اگر بخشی از این خودروها از طریق واردات مدل‌های نو و کارکرده تامین شود، باز هم عمده آن را می‌توان به سمت تولیدکنندگان داخلی هدایت کرد. تولیدکنندگانی که در این سال‌ها با مشکلات بسیاری همراه بوده‌اند، اما با وجود سختی‌ها و مشکلات اقتصادی، اندک تولید را سرپا نگه داشته‌اند.
حتی اگر تجاری‌سازان توان تامین سریع این خودروها طی چند ماه را نداشته و به زمان بیشتری نیاز داشته باشند، باز هم نوسازی این خودرو در زمان طولانی بهتر از آن است که هیچ فکری به حال ناوگان فرسوده کشور نشود.
در کمتر از ۵سال گذشته سهم فرسوده‌ها از ناوگان باری کمی بیش‌از ۳۰درصد بود اما حالا این رقم به ۵۰درصد رسیده است که در صورت عدم نوسازی در سال‌های آتی به طور قطع سهم آن‌ها از ناوگان از ۷۰درصد هم عبور خواهد کرد.
