صنعت خودرو در ایران، با بیش‌از پنج دهه فعالیت، همواره در کانون توجهات اقتصادی و اجتماعی قرار داشته است. از تولید خودروهای ملی مانند سمند و تیبا تا ظهور برندهای جدید خصوصی و ۱۰برابر شدن تیراژ آن‌ها طی ۱۰ سال اخیر (از ۳۰هزار به ۳۰۰هزار دستگاه)، این صنعت در طول سال‌ها دستخوش تغییرات زیادی شده است. با این‌حال، مشکلاتی نظیر زیان‌های انباشته، کیفیت پایین محصولات و عدم توانایی در پاسخگویی به نیازهای مشتریان، این صنعت را در وضعیت بحرانی قرار داده است.
دولت به‌عنوان نهاد اصلی تصمیم‌گیرنده، در تلاش است با اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید، به این چالش‌ها پاسخ دهد. اما آیا این تلاش‌ها کافی خواهند بود؟ برای موفقیت خصوصی‌سازی، دولت باید ابتدا یک ارزیابی جامع از وضعیت مالی و عملیاتی خودروسازان بزرگ مانند ایران‌خودرو و سایپا انجام دهد. این ارزیابی شامل تحلیل دقیق زیان‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌ها است.
علاوه‌بر این، ایجاد یک چارچوب قانونی و نظارتی برای حفاظت از منافع مصرف‌کنندگان و جلوگیری از انحصار، اهمیت ویژه‌ای دارد. در نهایت، دولت باید به مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران توجه کند تا جذابیت بیشتری برای ورود به این صنعت ایجاد شود. با این شرایط، آیا می‌توان به آینده‌ای روشن برای صنعت خودرو در ایران امیدوار بود؟ این سوالی است که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
با افزایش قیمت خودروها در جاده مخصوص و چالش‌های اقتصادی جاری، سوالی اساسی مطرح می‌شود؛ آیا خصوصی‌سازی صنعت خودرو در دولت چهاردهم می‌تواند راه‌حلی برای بهبود وضعیت این صنعت باشد؟ خصوصی‌سازی، به‌عنوان یک استراتژی کلیدی می‌تواند به افزایش رقابت و بهبود کیفیت تولید منتهی شود، اما موفقیت این فرآیند به عوامل متعددی بستگی دارد.
در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» حسن قاضیان، فعال و کارشناس حوزه خودرو در گذشته بارها بر لزوم تغییر رویکردها و نوآوری در صنعت خودرو تاکید کرده است. در شرایطی که نوسانات ارزی و تحریم‌ها مانع از جذب سرمایه‌گذاران خصوصی می‌شوند، آیا دولت می‌تواند زیرساخت‌های لازم را برای ایجاد یک محیط شفاف و حمایتی فراهم کند.
با توجه به افزایش قیمت خودرو سازان جاده مخصوص، آیا می‌توان به خصوصی‌سازی صنعت خودرو در دولت چهاردهم امیدوار بود؟
خصوصی‌سازی صنعت خودرو می‌تواند به‌عنوان یک راهکار برای افزایش رقابت و بهبود کیفیت تولید در نظر گرفته شود. با این‌حال، امیدواری به موفقیت این فرآیند به عوامل متعددی بستگی دارد. در شرایط کنونی، چالش‌های اقتصادی و سیاسی مانند نوسانات ارزی، تحریم‌ها و عدم ثبات اقتصادی ممکن است مانع از جذب سرمایه‌گذاران خصوصی شوند. اگر دولت بتواند زیرساخت‌های لازم ازجمله ایجاد محیطی شفاف و حمایتی برای سرمایه‌گذاری را فراهم کند و همچنین نظارت کافی بر عملکرد بخش خصوصی داشته باشد، احتمال موفقیت این فرآیند افزایش می‌یابد. همچنین لازم است دولت برنامه‌های ارتقای کیفیت محصولات را به‌موازات افزایش قیمت از مدیران این بنگاه‌ها بخواهد و شرایط لازم را برای اجرای این برنامه‌ها فراهم کرده و به بهبود عملکرد آن‌ها کمک کند.
دولت پیش‌از واگذاری این بنگاه‌ها به بخش خصوصی باید چه اقداماتی انجام دهد؟
دولت ابتدا باید یک ارزیابی جامع از وضعیت مالی و عملیاتی این بنگاه‌ها انجام دهد. این ارزیابی شامل تحلیل دقیق زیان‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌ها است. همچنین تدوین یک برنامه بهبود شامل کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت محصولات ضروری است. ایجاد یک چارچوب قانونی و نظارتی برای حفاظت از منافع مصرف‌کنندگان و جلوگیری از انحصار نیز بسیار مهم است. این اقدامات می‌تواند شامل تعیین قیمت‌های عادلانه، نظارت بر کیفیت محصولات و ارائه خدمات پس از فروش باشد. علاوه‌بر این، دولت باید به مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران خصوصی توجه کند تا جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این صنعت ایجاد کند.
ایران‌خودرو و سایپا علاوه‌بر زیان انباشته با چه چالش‌های دیگری در مسیر دستیابی به سوددهی و رشد پایدار در صنعت خودروسازی مواجه هستند و این چالش‌ها چگونه بر عملکرد و آینده این شرکت‌ها تاثیر می‌گذارند؟
چالش‌های فعلی این دو شرکت فراتر از زیان انباشته است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، همین کیفیت پایین محصولات است که به دلیل عدم نوآوری و استفاده از فناوری‌های قدیمی در تولید خودروها به وجود آمده است. همچنین، تامین ناپایدار قطعات به دلیل تحریم‌ها و مشکلات زنجیره تامین می‌تواند به تولید و عرضه خودرو آسیب بزند.
رقابت با خودروهای وارداتی و برندهای خارجی که معمولا کیفیت و خدمات بهتری ارائه می‌دهند نیز یکی از چالش‌های جدی است. همچنین تغییرات سریع در سلیقه و نیازهای مشتریان و عدم توانایی این شرکت‌ها در پاسخگویی به این تغییرات می‌تواند به کاهش سهم بازار آن‌ها منجر شود.
همچنان‌که طی ۱۰ سال اخیر سهم شرکت‌های خودروساز خصوصی از بازار با افزایش ۱۰برابری از ۳۰هزار دستگاه به ۳۰۰هزار دستگاه رسید و بسیاری افراد ترجیح می‌دهند به‌جای محصولات پرچمدار دو خودروساز بزرگ، محصولات پایین‌رده مونتاژکاران را بخرند و معتقدند حتی ارزان‌ترین خودروهای چینی از کیفیت و امکانات بهتری نسبت‌به گران‌ترین محصولات داخلی برخوردارند.
دولت چه تدابیری برای کاهش زیان‌های مالی ایران‌خودرو و سایپا در نظر گرفته است و این برنامه‌ها چه تاثیری بر آینده صنعت خودروسازی کشور خواهند داشت؟
دولت ممکن است به دنبال اجرای برنامه‌های حمایتی باشد که شامل اعطای تسهیلات مالی یا افزایش نرخ محصولات در این شرکت‌ها بوده، اما کاهش مالیات‌ها و تشویق سرمایه‌گذاری در تحقیق‌وتوسعه است. همچنین اصلاح ساختار هزینه‌ها و بهبود فرآیندهای تولید می‌تواند به کاهش زیان‌ها کمک کند. ایجاد همکاری‌های بین‌المللی برای به دست آوردن فناوری‌های نوین و بهبود کیفیت محصولات نیز یکی دیگر از راهکارهایی است که دولت می‌تواند در نظر بگیرد. در نهایت، دولت باید به ایجاد یک بازار رقابتی و شفاف کمک کند تا این شرکت‌ها بتوانند به سمت سودآوری حرکت کنند.
گفته می‌شود در اصلاح ۳۵درصدی صورت‌گرفته در نرخ محصولات خودروسازان، دولت بازهم نتوانسته است شرایط را برای جبران زیان انباشته در این بنگاه‌ها فراهم کند. به نظر شما، هر دو خودروساز بزرگ در این شرایط چه مقدار سود از دست دادند؟
این شرایط می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر سودآوری این شرکت‌ها داشته باشد. تخمین دقیق میزان سود و ضرر این بنگاه‌ها درحال‌حاضر دشوار است، اما می‌توان گفت این شرایط باعث کاهش اعتماد مشتریان و از دست رفتن سهم بازار خواهد شد. به‌علاوه، افزایش هزینه‌های تولید و کاهش قدرت خرید مشتریان به دلیل تورم می‌تواند به این مشکل دامن بزند. در واقع، این تصمیمات نه‌تنها به زیان مالی منجر می‌شود، بلکه می‌تواند به تصویر برند و اعتبار این شرکت‌ها در بازار نیز آسیب بزند.
به عقیده کارشناسان، افزایش نرخ محصولات و کاهش نرخ تعرفه‌های وارداتی نمی‌تواند به سامان‌دهی صنعت و بازار خودرو منتهی شود. با توجه به شرایط کنونی در این حوزه، چه توصیه‌ای به مدیران اجرایی و مسئولان وزارت صمت دارید؟
توصیه می‌شود مدیران به سمت نوآوری و بهبود کیفیت محصولات حرکت کنند و همچنین به نیازهای مشتریان توجه بیشتری داشته باشند. ایجاد شفافیت در عملکرد مالی و عملیاتی نیز می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه‌گذاران کمک کند. همچنین برقراری ارتباط نزدیک با مشتریان و دریافت بازخوردهای آنان می‌تواند به بهبود محصولات و خدمات کمک کند. در نهایت، لازم است مدیران از تجربیات جهانی استفاده کنند و بهترین شیوه‌ها را در صنعت خودرو به کار ببرند تا بتوانند به یک صنعت پایدار و رقابتی دست یابند.
