هر زمان نام موتورهای بنزینی پر دور و با توان و گشتاور بالا به‌میان می‌آید، نام مزدا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازنده‌های این نوع پیشرانه‌ها در ذهن مخاطب می‌درخشد. کمپانی‌های مطرح خودروسازی از سال ۲۰۲۰ میلادی تصمیم گرفتند بیش از ۳۰ درصد محصولات خود را به‌صورت الکتریکی عرضه کنند. البته در سال ۲۰۲۴ میلادی به‌دلیل چالش‌های موجود در این مسیر، این شرکت‌های خودروساز اعلام کردند تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۵۰ درصد محصولات‌شان تمام‌الکتریکی خواهد بود. اما خبر خوش برای اسپرت‌دوستان این‌که مزدا قصد دارد با معرفی نسل جدید پیشرانه‌های احتراق‌داخلی، بار دیگر در این زمینه مشهور و مطرح شود.
آشنایی با خانواده اسکای اکتیو
اسکای اکتیو نسل جدید پیشرانه‌های بنزینی مزداست که بر پایه و اساس آن موتورهای پرتوان دیگری شکل گرفته است. اسکای‌اکتیو در نسخه‌های جی، ایکس، دی، هیبرید، CNG، آر و ای-اسکای‌اکتیو تولید شده است. هرچند که اسکای‌اکتیو نسل جدید (موسوم به زد) قرار است جایگزین سری‌های جی و ایکس شود، این امر سبب ایجاد تغییرات اساسی در ساختار تکنولوژی این موتور بنزینی شده است.
حذف اسکای‌اکتیو جی و ایکس
بر اساس آن‌چه کمپانی مزدا اعلام کرده است، اسکای‌اکتیو زد (Skyactiv-Z) یک موتور ۴ سیلندر خواهد بود. این موتور جایگزین اسکای‌اکتیو جی و ایکس خواهد شد که تکنولوژی آن درسطح بالاتری قرار دارد.
مزدا در مسیر ارتقا و توسعه اسکای‌اکتیو جی و ایکس، تجربه مهندسی متفاوتی را ارائه کرده است که بر اساس آن قرار است پیشرانه نسل جدید با توان و گشتاور بالایی تولید شود.
البته بخش مالی کمپانی مزدا، سد بزرگی بر سر راه رسیدن به این هدف به‌شمار می‌رود؛ اما این خودروساز صاحب‌نام در عملکرد مالی سه ماه اخیر، تصمیم گرفته است اسکای‌اکتیو زد را جایگزین اسکای‌اکتیو جی و ایکس کند.
از آن‌جا که تغییرات ساختاری در اسکای‌اکتیو-جی و اسکای‌اکتیو-ایکس بر اساس تکنولوژی HCCI (احتراق تراکمی شارژ همگن) شکل گرفته، در نهایت مزدا تصمیم گرفت نسل جدیدی را جایگزین این دو موتور کند.
اسکای‌اکتیو-جی به‌لطف متریال جدید و عملکرد بالای موتور، به‌روزرسانی‌هایی در بخش روانکاری، طراحی پیستون، بهینه‌سازی اتاق احتراق و سیستم تایمینگ متغیر هوشمند سوپاپ‌ها می‌تواند توان و گشتاور بالایی ایجاد کند. همین مهم سبب شده است اسکای‌اکتیو-جی قلب تپنده مزدا ۳ باشد.
اسکای‌اکتیو زد چه ویژگی‌هایی دارد؟
اسکای‌اکتیو-زد ساختار ۴ سیلندر خطی خواهد داشت. اسکای‌اکتیو-جی و اسکای‌اکتیو-ایکس هر دو دارای ساختار خطی هستند؛ با این تفاوت که اسکای اکتیو-جی از سال ۲۰۱۲ میلادی به‌تولید رسیده و از حجم موتور ۱۲۹۸ سی‌سی تا ۳۲۸۳ سی‌سی برخوردار است و دو نوع موتور ۴ سیلندر و ۶ سیلندر را پوشش می‌دهد. نسبت تراکم این اسکای‌اکتیو-جی از ۱۰.۵ به‌یک تا ۱۴ به‌یک را پوشش می‌دهد.
اسکای‌اکتیو-ایکس نیز از سال ۲۰۱۹ میلادی تولید شده و از ساختار به‌روز و جدیدی بهره می‌برد و دو مدل ۴ سیلندر و ۶ سیلندر دارد. اسکای‌اکتیو-ایکس از حجم ۱۹۹۸ سی‌سی تا ۲۹۹۸ سی‌سی را در بر می‌گیرد و از نسبت تراکم بسیار ایده‌آل ۱۶.۳ به‌یک برخوردار است.
اسکای‌اکتیو-ایکس از سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ جزو بهترین پیشرانه‌های جهان شناخته شده است. اسکای‌اکتیو-ایکس از فناوری HCCI (احتراق تراکمی شارژ همگن) بهره می‌برد که در آن از ساختار اشتعالی میان موتورهای اشتعال-تراکمی و اشتعال-جرقه‌ای به‌صورت هم‌زمان استفاده شده است.
اسکای‌اکتیو-زد نیز ساختاری مشابه اسکای‌اکتیو-ایکس در بخش نسبت تراکم خواهد داشت. نسبت تراکم این پیشرانه از ۱۳.۵ به‌یک، تا ۱۶.۵ به‌یک خواهد بود. تکنولوژی HCCI این قابلیت را به این پیشرانه می‌دهد تا نسبت تراکم یا فشرده‌سازی هوا در اتاق احتراق آن افزایش یابد که این ویژگی سبب کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای خواهد شد.
البته ساختار طراحی سیلندرها بر اساس اسکای‌اکتیو-جی خواهد بود که از یک ساختار ۴ سیلندر خطی بهره می‌برد. کمپانی مزدا اعلام کرده است برای دستیابی به‌توان و گشتاور بالاتر (باتوجه به استانداردهای آلایندگی سخت‌گیرانه) با افزایش ضریب لامبدا یا همان افزایش هوای درون محفظه احتراق و متغیرسازی ضریب استوکیومتری قصد دارد میزان گازهای آلاینده خروجی را کاهش و توان و گشتاور تولیدی را افزایش دهد.
پیشرانه اسکای‌اکتیو-زد مزدا تا سال ۲۰۲۷ روی محصولات اسپرت این کمپانی صاحب‌نام قرار خواهد گرفت. این پیشرانه سطح جدیدی از استاندارد آلایندگی مزدا را در کنار افزایش راندمان در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
اواخر سال ۲۰۲۴ بود که مدیر تحقیق و توسعه کمپانی مزدا گفت: «سعی و تمرکز ما بر کاهش آلایندگی و در مقابل افزایش توان و گشتاور موتور است. بر این اساس مهندسان ما سخت در حال بررسی عوامل متعددی هستند تا بتوانند راهکاری برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و در مقابل افزایش توان موتور پیدا کنند. ما قصد داریم به‌زودی به بازار ایالات‌متحده وارد شویم تا بتوانیم استانداردهای سخت‌گیرانه تیر (Tier) چهار مطابق با استاندارد EPA و یورو ۷ را به‌خوبی پشت سر بگذاریم. اسکای‌اکتیو-زد بالاترین سطح تکنولوژی طراحی و ساخت در موتورهای بنزینی را خواهد داشت که راه‌گشای مسیر جدیدی در زمینه تولید موتورهای درون‌سوز خواهد بود.»
موتور جدید مزدا روی کدام خودرو نصب می‌شود؟
نخستین خودرو جدید مزدا مجهز به‌نسل بعدی پیشرانه‌های احتراق‌داخلی این کمپانی با نام اسکای‌اکتیو-زد و در سال ۲۰۲۷ به‌بازار عرضه می‌شود. اواخر سال ۲۰۲۴ میلادی بود که خبرهای مرتبط با این برند ژاپنی و در زمینه تولید پیشرانه‌های کم‌حجم اما با توان بالا منتشر شد.
کمپانی مزدا با صراحت کامل اعلام کرده است روی موتورهای دوار یا وانکل نیز سرمایه‌گذاری خواهد کرد که این به‌معنای عدم حذف کامل موتورهای بنزینی مزدا خواهد بود.
همچنین اسکای‌اکتیو-زد یک موتور ۴ سیلندر خطی خواهد بود و در مقابل احتمال معرفی یک موتور جدید بر پایه و اساس وانکل نیز وجود دارد. حدس و گمان بر این اساس است که مزدا MX-۵ احتمالا نخستین خودرویی خواهد بود که با موتور اسکای‌اکتیو-زد به‌تولید خواهد رسید.
هرچند که اسکای‌اکتیو-جی در میاتا نسل پنجم استفاده نشده، اما این احتمال وجود دارد که میاتا نسل جدید مجهز به‌اسکای‌اکتیو-زد شود.
همچنین مدیر تحقیق و توسعه مزدا در مصاحبه‌ای با مجله خودرو آمریکا گفته است: «تکنولوژی هیبرید متوسط و پلاگین-هیبرید با اسکای‌اکتیو-زد عرضه خواهد شد و همین ساختار سبب می‌شود شاهد عملکرد بهتری از این کوپه اسپرت باشیم.»
آینده موتورهای احتراق‌داخلی
پایان ماه می سال ۲۰۲۴ میلادی بود که مزدا به‌همراه تویوتا و سوبارو، کنفرانس مشترکی برای معرفی موتورهای احتراق‌داخلی برگزار کردند. تویوتا در حال حاضر جزئیات بیشتری از موتورهای ۴ سیلندر بسیار کارآمد جدید خود ارائه کرده است. این درحالی است که سوبارو اواخر ۲۰۲۴ میلادی درباره موتورهای هیبرید مقرون‌به‌صرفه کراس‌ترک اطلاعاتی را منتشر کرد.
