مطابق این طرح تعاونی‌هایی در استان‌های مرزی مثل کردستان، سیستان‌وبلوچستان و خراسان‌جنوبی به منظور فروش سوخت گازوئیل و نفت‌سفید در بازارهای مرزی تاسیس شد. وزارت نفت از همان زمان مکلف شده است حواله سوخت تعیین‌شده ازسوی وزارت کشور را به آنها ارائه دهد. چند روز قبل هم روابط‌عمومی استانداری سیستان‌وبلوچستان با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد با اجماع‌نظر دستگاه‌های ملی و استانی، طرح ساماندهی فروش سوخت مازاد استان موسوم به طرح رزاق، بازنگری و با رویکردی متفاوت اجرا می‌شود.
جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان با طرح «رزاق»
از همان ابتدا اهداف طرح رزاق توسط مسئولان کاهش اثرات خشکسالی، جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان و همین‌طور کاهش قاچاق سوخت اعلام شد. بر همین اساس این طرح شامل افرادی می‌شد که به مدت ۵سال در فاصله ۲۰کیلومتری مرز سکونت داشتند. همچنین افراد مشمول باید ایرانی، متاهل، فاقد شغل و درآمد باشند.
گفته می‌شود که هزینه فروش سوخت به‌حساب دولت واریز و سپس بین افراد ذی‌نفع تقسیم می‌شود. البته بعدها اعلام شد سود حاصل از اجرایی‌سازی این طرح، مستقیما به‌حساب مردم منطقه واریز نمی‌شود بلکه برای ایجاد اشتغال ماندگار و تقویت زیرساخت‌های استان بهره‌برداری می‌شود. یکی از اهداف اصلی این طرح، کاهش قاچاق سوخت عنوان می‌شد که در این زمینه، اما و اگرهایی وجود دارد.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری‌های استان سیستان‌وبلوچستان در این رابطه گفته است: برآورد شده است روزانه بیش‌از ۱۰میلیون لیتر سوخت از مرز خارج می‌شود و ما فقط ۱۰درصد آن را موفق شدیم در طرح ساماندهی سوخت بیاوریم و ۹۰درصد باقیمانده همچنان توسط افرادی از مرز خارج می‌شود. با این‌حال علی گرامی نفع همین میزان از ساماندهی سوخت را بسیار چشمگیر ارزیابی‌کرده و گفته بود: همین ۱۰درصد سوخت سازماندهی‌شده موجب می‌شود یک‌سری زیرساخت‌هایی که به سود استان است و ضرورت دارد، اجرایی شود و از این سود حتی پول مستقیم هم به خانواده‌ها داده شده است.
وی گفته بود: استان سیستان‌وبلوچستان از لحاظ مسافت با استان‌های دیگر فاصله زیادی دارد و اگر شخصی به‌عنوان سرمایه‌دار بخواهد وارد این خطه شود اولین چیزی که به آن توجه دارد تسهیل رفت‌وآمد است که ضرورت این کار برمی‌گردد به برقراری پرواز به منطقه که به همین جهت اولین قدمی که برداشتیم این است که از سود این طرح در همین راستا هزینه شده است.
گرامی همچنین به بازسازی و اورهال دو فروند هواپیمای فرودگاه شهر تفتان از محل سود این طرح اشاره کرده بود.
فروش سوخت با هدف اشتغال پایدار برای مرزنشینان
چند روز قبل آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران به برخی جنبه های دیگر طرح رزاق اشاره کرد و گفت: طرح رزاق سبب می‌شود دولت تولیدکننده، توزیع‌کننده و در نهایت خریدار سوخت باشد. مدت‌هاست مساله قاچاق سوخت ذهن متولیان امر را به خود مشغول کرده است. طبق برآوردهای رسمی که مسئولان مطرح کرده‌اند، روزانه ۲۰ تا ۳۰میلیون لیتر فرآورده از کشور خارج می‌شود.
وی در ادامه تاکید کرد: 90درصد این میزان قاچاق را گازوئیل تشکیل می‌دهد، بعد از آن 3درصد بنزین، 3درصد نفت کوره و وکیوم باتوم و در زمستان 2 تا 3درصد نفت سفید از مرزهای کشور قاچاق می‌شود. در این میان روزی ۱۰ تا ۱۲میلیون لیتر سوخت هم تحت‌عنوان طرح رزاق از کشور خارج می‌شود. این طرح با هدف مقابله با خروج غیرقانونی سرمایه کشور، جلوگیری از حوادث جاده‌ای و قانونمند کردن فروش سوخت در نقاط مرزی به اجرا درآمده تا از این طریق ضمن ساماندهی مرز، اشتغال پایدار برای مرزنشینان ایجاد شود.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران گفت: این کار از اساس اشتباه است چون وقتی قیمت سوخت در داخل کشور پایین‌تر از قیمت آن در خارج از مرزها نباشد، همه این اتفاقات به خودی‌خود حل می‌شود. وقتی در این حد و اندازه، سوخت از کشور خارج می‌شود، ما هم سوخت را به‌عنوان منابع ملی از دست می‌دهیم و هم اینکه مابه‌ازای سوختی که خارج شده، کالای قاچاق وارد کشور می‌شود.
نجفی همچنین بیان کرد: این پیش‌فرض نادرست سبب می‌شود مرزنشینان، از رزق و روزی واقعی و فعالیت کارآمد در اقتصاد محروم شوند و فقر هم بازتولید شود. اعطای سهمیه سوخت برای فروش به مرزنشینان حاصلی جز دندان‌گرد شدن گروه‌های قاچاق ندارد. استان‌های مرزی و به‌خصوص سیستان‌وبلوچستان ظرفیت‌های بسیار زیادی دارند که دولت می‌تواند با تمرکز بر آنها باعث توسعه شود؛ برای مثال سواحل مکران و همچنین بندر چابهار ازجمله مسیرهای بسیار پرپتانسیل برای توسعه استان هستند. ازسوی دیگر به چنین صنایعی توجهی نشده و این صنعت مورد غفلت قرار گرفته است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق گفت: سال‌هاست که کارشناسان از دولت می‌خواهند در آمایش‌های سرزمینی، برخی صنایع را در استان‌های مرزی جاگیر کند، اما هر بار به بهانه‌ای از این کار سر باز زده می‌شود. چنانچه دولت نمی‌تواند صنایع را در این استان جاگیر کند، دست‌کم می‌تواند صنایعی مانند فرش‌بافی را در این استان توسعه دهد.
به‌گفته نجفی اقداماتی مانند طرح رزاق، تنها به ضعیف‌تر شدن استان‌های مرزی منجر خواهند شد. ازسوی‌دیگر هم به دلیل اینکه باعث شده است این افراد کمتر آموزش‌های لازم را دریافت کنند، امکان اشتغال‌زایی را برای آنان کاهش می‌دهد.
