همگامی قیمت خودرو با نرخ ارز در دو سال اخیر رو به کاهش بوده است. برخی فعالان بازار خودرو معتقدند ورود خودروهای چینی و افزایش تنوع گزینه‌ها برای خریداران، از عوامل اصلی این تغییر بوده است.
حسن نوروزی، فعال و کارشناس بازار خودرو در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» به تحلیل تغییرات اخیر در بازار خودرو پرداخت و اظهار داشت: «بار روانی ناشی از خبر واردات خودرو، باعث تغییر نگرش خریداران نسبت به خودرو به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای شده است.»
وی با اشاره به نقش‌آفرینی متغیرهای جدید در بازار خودرو افزود: «اگرچه نرخ دلار هنوز هم روی قیمت خودرو تاثیرگذار است، اما متغیرهای دیگری نظیر افزایش عرضه، تغییر سیاست‌های وارداتی و رقابت میان برندهای داخلی و خارجی نیز نقش مهمی در تعیین قیمت‌ها ایفا می‌کنند.»
نوروزی ادامه داد: «این تغییرات نشان‌دهنده یک دگرگونی اساسی در بازار خودرو است که باید به آن توجه شود.»
وی همچنین به رکود حاکم بر بازار از اردیبهشت ۱۴۰۲ تاکنون اشاره کرد و گفت: «کاهش حجم معاملات و کاهش سرعت افزایش قیمت‌ها، نشانه‌های واضحی از این رکود هستند.» این کارشناس بازار خودرو معتقد است که این رکود می‌تواند به دلیل تنوع عرضه و کاهش تقاضای سرمایه‌ای ادامه‌دار باشد.
در نهایت، نوروزی بر لزوم اصلاح سیاست‌های دولتی به‌ویژه در زمینه قیمت‌گذاری دستوری تاکید کرد و گفت: «توقف قیمت‌گذاری دستوری، مشتریانی را که به امید توفیق در ثبت نام کارخانه‌های خودروسازی و مونتاژکاری، از بازار خارج شده و پای سایت‌های ثبت نام نشسته‌اند تا شاید شانس برخورداری از سود فاصله قیمت کارخانه و بازار را پیدا کنند، به بازار برمی‌گرداند و حباب قیمت فعلی را نیز کاهش می‌دهد. چراکه در آن صورت، دست کارخانه‌ها نیز برای افزایش تولید و عرضه باز می‌شود.»
وی همچنین خاطرنشان کرد که خودروسازان داخلی باید کیفیت و تنوع محصولات خود را افزایش دهند تا بتوانند با رقبای چینی خود به‌طور موثری رقابت کنند.
شما اشاره کردید که بازار خودرو تا سال ۱۴۰۰ به‌شدت از تغییرات نرخ ارز تاثیر می‌گرفت. چه عواملی باعث شدند که این هماهنگی در دو سال اخیر کمرنگ‌تر شود؟
تا سال ۱۴۰۰، هرگونه تغییر در نرخ ارز بلافاصله و بدون تاخیر روی قیمت خودرو اثر می‌گذاشت. اما از اوایل ۱۴۰۰ به بعد، این تاثیر کمتر شد. یکی از دلایل اصلی آن، ورود تنوع بیشتر خودروهای چینی به بازار بود که گزینه‌های بیشتری در اختیار خریداران قرار داد. همچنین، بار روانی ایجادشده توسط خبر واردات خودرو به‌رغم قطره‌چکانی بودن واردات، باعث شد که خودرو دیگر تنها یک کالای سرمایه‌ای محسوب نشود. این تغییرات در کنار افزایش عرضه خودرو، باعث کاهش حساسیت بازار خودرو نسبت به نرخ ارز شد.
آیا همچنان می‌توان گفت که نرخ دلار تاثیر مستقیمی بر قیمت خودرو دارد یا متغیرهای دیگری در تعیین قیمت‌ها نقش دارند؟
نرخ دلار همچنان در بازار خودرو تاثیرگذار است، اما نه به شدت گذشته. درحال‌حاضر، علاوه بر نرخ ارز، متغیرهایی مانند افزایش عرضه خودرو، تغییر در سیاست‌های وارداتی، رقابت میان برندهای داخلی و خارجی و امکان خرید اقساطی از مونتاژکاران خودرو، نقش مهمی در تعیین قیمت خودرو ایفا می‌کنند.
شما از بار روانی واردات خودرو صحبت کردید. آیا این تاثیر روانی در بلندمدت هم می‌تواند پایدار باشد یا فقط در کوتاه‌مدت بازار را تحت تاثیر قرار داده است؟
تاثیر روانی واردات خودرو تا حدی پایدار خواهد بود، اما این پایداری به میزان واقعی بودن واردات بستگی دارد. اگر واردات در حجم بالا و با قیمت‌های رقابتی انجام شود، این تاثیر می‌تواند در بلندمدت نیز باقی بماند. اما اگر مانند گذشته، واردات محدود و با قیمت‌های بالا باشد، این تاثیر به‌تدریج کاهش خواهد یافت.
برخی کارشناسان معتقدند که واردات خودرو به شکل گسترده‌ای انجام نشده و بیشتر جنبه نمادین داشته است. نظر شما در این خصوص چیست؟
این نظر تا حدی درست است. تاکنون واردات خودرو در حجم محدودی انجام شده است و هنوز نتوانسته تاثیر واقعی بر بازار بگذارد. اما همین میزان هم توانسته است تاثیر روانی داشته باشد و بازار را هرچند بسیار اندک، از حالت انحصاری خارج کند.
به نظر شما، چرا خودروسازان چینی توانسته‌اند چنین سهمی در بازار ایران به دست آورند؟
دلیل اصلی، عرضه گسترده و متنوع محصولات چینی همراه با شرایط فروش اقساطی است. این خودروها در مقایسه با تولیدات داخلی، از نظر طراحی و امکانات جذابیت بیشتری دارند و قیمت آن‌ها نیز رقابتی‌تر شده است. علاوه بر این، نبود گزینه‌های وارداتی متنوع از برندهای مطرح جهانی، باعث شد که خودروسازان چینی بتوانند به‌راحتی سهم بازار را در اختیار بگیرند.
نرخ دلار همچنان در بازار خودرو تاثیرگذار است، اما نه به شدت گذشته. درحال‌حاضر، علاوه بر نرخ ارز، متغیرهایی مانند افزایش عرضه خودرو، تغییر در سیاست‌های وارداتی، رقابت میان برندهای داخلی و خارجی و امکان خرید اقساطی از مونتاژکاران خودرو، نقش مهمی در تعیین قیمت خودرو ایفا می‌کنند
آیا افزایش عرضه خودروهای چینی، منجر به کاهش تقاضا برای خودروهای داخلی شده است؟
بله، افزایش عرضه خودروهای چینی باعث شده است که خریداران گزینه‌های بیشتری داشته باشند و دیگر به خرید خودروهای داخلی محدود نشوند. به‌ویژه در بخش خودروهای اقتصادی و میان‌رده، خودروهای چینی جایگزین جدی برای تولیدات داخلی شده‌اند.
فروش اقساطی خودروهای چینی چقدر در جذابیت آن‌ها برای خریداران تاثیرگذار بوده است؟
بسیار تاثیرگذار بوده است. بسیاری از خریداران که توانایی خرید نقدی خودروهای داخلی را نداشتند، به سمت خودروهای چینی با شرایط اقساطی مناسب جذب شدند. حتی اگر در نهایت مبلغ پرداختی بیشتر از قیمت اولیه باشد، امکان پرداخت تدریجی برای بسیاری از مشتریان جذابیت دارد.
شما اشاره کردید که بازار از اردیبهشت ۱۴۰۲ وارد رکود شده است. چه شاخص‌هایی نشان‌دهنده این رکود هستند؟
کاهش حجم معاملات و کاهش سرعت افزایش قیمت‌ها دو شاخص اصلی این رکود هستند. با وجود افزایش قیمت دلار، بازار خودرو واکنش شدیدی نشان نداد و همچنان در حالت رکود باقی ماند. این نشان می‌دهد که خریداران منتظر گزینه‌های بهتری هستند و عجله‌ای برای خرید ندارند.
آیا این رکود را می‌توان گذرا دانست یا به دلایل ساختاری، احتمال ادامه‌دار بودن آن وجود دارد؟
این رکود بیشتر به دلیل افزایش عرضه و کاهش تقاضای سرمایه‌ای برای خودرو ایجاد شده است. اگر شرایط بازار تغییر نکند و واردات خودرو ادامه داشته باشد، این رکود ممکن است ادامه‌دار باشد.
در شرایط فعلی، آیا خودروسازان داخلی برای حفظ سهم بازار خود، راهکاری در پیش گرفته‌اند؟
برخی خودروسازان داخلی سعی کرده‌اند با ارائه محصولات جدید یا ارتقای محصولات نسبتا جدیدتر خود، سهم خود را حفظ کنند. اما همچنان رقابت با خودروهای چینی برای آن‌ها دشوار است، زیرا تنوع محصولات چینی و امکانات آن‌ها بیشتر از خودروهای داخلی است.
با توجه به شرایط فعلی، آیا انتظار دارید که در دو هفته پایانی سال جاری تغییری در وضعیت بازار خودرو ایجاد شود؟
اگر تغییری در سیاست‌های واردات خودرو ایجاد نشود و نرخ ارز افزایش شدیدی نداشته باشد، بعید است که بازار از رکود خارج شود. البته ممکن است با نزدیک شدن به پایان سال، تقاضا کمی افزایش یابد، اما همچنان قدرت خرید مردم تعیین‌کننده اصلی در این روند خواهد بود.
نقش سیاست‌های دولتی ازجمله قیمت‌گذاری دستوری در تغییرات آتی بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قیمت‌گذاری دستوری همچنان یک چالش بزرگ برای بازار خودرو است. این سیاست باعث شده که قیمت کارخانه‌ای و بازار آزاد فاصله زیادی داشته باشند و تقاضای سرمایه‌ای را در برخی بخش‌ها افزایش دهد. اگر سیاست قیمت‌گذاری اصلاح شود و عرضه افزایش یابد، احتمال کاهش رکود در بازار وجود دارد.
به نظر شما، برای بهبود شرایط بازار و خروج از رکود، چه اقداماتی باید انجام شود؟
افزایش واقعی واردات خودرو با تعرفه منطقی، حذف قیمت‌گذاری دستوری، تقویت رقابت در بازار و ارائه تسهیلات مناسب‌تر برای خرید خودرو می‌توانند به خروج از رکود کمک کنند. همچنین، خودروسازان داخلی باید کیفیت و تنوع محصولات خود را افزایش دهند تا بتوانند با خودروهای چینی رقابت کنند.
