سفرهای بین‌شهری با اتوبوس همچنان یکی از مهم‌ترین روش‌های حمل‌ونقل عمومی در ایران است. اما ناوگان اتوبوسرانی کشور در سال ۱۴۰۴ با چالش‌های جدی مواجه است. فرسودگی بیش از ۷۰ درصد ناوگان، تحریم‌ها، کاهش تولید داخلی و افزایش قیمت‌ها، خرید مدل مناسب اتوبوس را برای شرکت‌های اتوبوسرانی و رانندگان مستقل دشوار کرده است. باز شدن مسیر واردات اتوبوس‌های نو و کارکرده از سال ۱۴۰۲ و ورود مدل‌های مونتاژی چینی، گزینه‌های جدیدی به‌بازار افزوده؛ اما انتخاب بهترین مدل نیازمند بررسی دقیق است. این مقاله، به‌عنوان راهنمای خرید، ۵ مدل اتوبوس بین‌شهری برتر موجود در بازار ایران را معرفی می‌کند. انتخاب‌ها بر اساس کیفیت ساخت، ایمنی، امکانات رفاهی، عملکرد فنی، قیمت و دسترسی به‌قطعات یدکی انجام شده و هدف، ارائه پیشنهادهای عملی برای خریداران در بازار کنونی ایران است.

وضعیت بازار اتوبوس بین‌شهری در ایران

طبق گزارش‌های سازمان راهداری، تعداد اتوبوس‌های بین‌شهری فعال از ۱۵ هزار دستگاه در ابتدای دهه ۹۰ به کمتر از ۷ هزار دستگاه تا به امروز کاهش یافته و اکثر آن‌ها عمری بیش از ۱۵ سال دارند. تولید داخلی به‌دلیل کمبود قطعات و فناوری محدود شده و قیمت اتوبوس سر به‌فلک کشیده است. واردات اتوبوس‌های نو و کارکرده با عمر کمتر از ۵ سال از سال ۱۴۰۲ تسهیل شده است؛ اما اجرای این قانون کُند بوده و تعداد اتوبوس‌های وارداتی پاسخگوی نیاز بازار نیست.

بازار امروز اتوبوس در کشورمان کماکان متاثر از شرایط تحریم بوده و یکی از تاریک‌ترین دوران‌های خود را سپری می‌کند؛ اما به‌نظر می‌رسد مونتاژکاران و واردکنندگان کم‌کم بتوانند روند موجود را اصلاح کنند.

در حال حاضر سه گروه خودرو در بازار اتوبوس کشورمان قابل ملاحظه هستند: نخست نمونه‌های کم‌کارکرد و تمیز اروپایی که در گذشته و قبل از تحریم‌ها در داخل کشورمان مونتاژ و به‌بازار عرضه شده‌اند؛ دوم مدل‌های چینی مونتاژی صفرکیلومتر که توسط شرکت‌های داخلی به‌جای گزینه‌های اروپایی آمده‌اند و برنامه تولید محدود آن‌ها آغاز شده و گروه سوم محصولات کم‌کارکرد وارداتی هستند که در ماه‌های اخیر فرآیند واردات آن‌ها توسط شرکت‌ها شدت گرفته و احتمالا در آینده نزدیک شاهد حضور پررنگ‌تر این خودروها در بازار باشیم.

۵ مدل اتوبوس بین‌شهری برتر برای خرید در سال ۱۴۰۴

اسکانیا مارال ۴۲۱۲ (کارکرده)

مارال ۴۲۱۲ یکی از تولیدات موفق شرکت عقاب‌افشان است که با هدف تامین نیازهای ناوگان‌های حمل‌ونقل بین‌شهری طراحی و عرضه شده است. این مدل بر پایه‌ شاسی و موتور اسکانیا ساخته شده و ترکیبی از توان فنی بالا، کیفیت ساخت مناسب و امکانات رفاهی کامل را به‌خریداران ارائه می‌دهد. در قلب مارال ۴۲۱۲ یک موتور قدرتمند اسکانیا DC۱۳ با حجم ۱۲ هزار و ۷۴۰ سی‌سی قرار دارد که توان تولید ۴۱۰ اسب‌بخار قدرت در دور ۱۹۰۰ دور بر دقیقه و گشتاور ۲۱۵۰ نیوتون‌متر در دورهای پایین را دارد.

مارال ۴۲۱۲ از گیربکس GR۸۷۵R اسکانیا با فناوری Opticruise استفاده می‌کند که امکان تعویض دنده به‌صورت نیمه‌اتوماتیک یا تمام‌اتوماتیک را فراهم کرده و با حذف پدال کلاچ، راحتی راننده به‌ویژه در مسیرهای طولانی‌تر افزایش یافته است. همچنین وجود ریتاردر هیدرولیکی سبب می‌شود فشار کمتری به‌ترمزهای اصلی وارد شده و کنترل بهتری در مسیرهای کوهستانی یا جاده‌های پرشیب ایجاد شود.

از نظر امکانات رفاهی، مارال ۴۲۱۲ با در نظر گرفتن نیاز راننده و مسافران طراحی شده است. کولر پرقدرت با ظرفیت ۳۹ یا ۴۴ کیلووات به‌همراه سیستم گرمایشی کامل شامل بخاری سقفی، بخاری مخصوص کابین راننده، بخاری کابین استراحت و بخاری درجا، شرایط مناسبی را در فصول مختلف فراهم می‌کند.

مارال ۴۲۱۲ در چینش‌های مختلف صندلی شامل کلاس استاندارد (۴۴ نفره)، تجاری (۳۰ نفره) و VIP (۲۵ نفره) عرضه شده و بسته به‌نوع استفاده، امکان انتخاب پیکربندی مناسب فراهم است. این مدل برای شرکت‌های اتوبوسرانی که مسیرهای طولانی مانند تهران-مشهد یا تهران-شیراز را پوشش می‌دهند، مناسب است. شبکه گسترده خدمات پس از فروش عقاب‌افشان، ارزش سرمایه‌گذاری را برای این مدل افزایش می‌دهد.

ولوو B۹R (کارکرده)

ولوو B۹R یکی از محبوب‌ترین اتوبوس‌های بین‌شهری در بازار ایران است که به‌صورت کارکرده در دسترس است. این مدل به‌دلیل کیفیت ساخت سوئدی و عملکرد قوی همچنان گزینه مناسبی دارد.

ولوو B۹R مجهز به‌موتور ۹ لیتری ۶ سیلندر با قدرت ۴۰۰ اسب‌بخار و استاندارد آلایندگی EURO III است. گیربکس اتوماتیک ZF و سیستم تعلیق بادی با قابلیت تنظیم ارتفاع، راحتی و پایداری را تضمین می‌کنند. همچنین در این مدل امکاناتی شامل صندلی‌های ارگونومیک با ظرفیت ۲۵ نفر در نسخه VIP، سیستم تهویه پیشرفته، مانیتور سرگرمی، یخچال و کابین راننده به‌چشم می‌خورد. ترمز ABS نیز کنترل پایداری و ریتاردر ایمنی را افزایش می‌دهد.

رانندگان از دوام و فرمان‌پذیری این خودرو تعریف می‌کنند؛ اما کمبود قطعات یدکی و هزینه‌های تعمیر را چالش‌ساز می‌دانند. مسافران در پلت‌فرم‌های رزرو راحتی صندلی‌ها و نرمی حرکت را می‌پسندند و درمقام مقایسه، این مدل را نرم‌تر و کم‌صداتر از اسکانیا مارال می‌دانند.

مان Lions Coach (وارداتی)

نسل جدید اتوبوس بین‌شهری مان Lions Coach یکی از گزینه‌های برجسته در دور جدید واردات به‌شمار می‌رود. نسل قبل این اتوبوس که در گذشته با شهرت نیوفیس (چهره جدید) در ایران مونتاژ شده، برای انجام سفرهای طولانی طراحی شده و استانداردهای بالایی در زمینه کیفیت، ایمنی و دوام ارائه می‌دهد.

جدای از بحث مدل جدید، بسیاری از کارشناسان و رانندگان اتوبوس‌های مان را بالاتر از ولوو و اسکانیا و در رده مرسدس‌بنز می‌دانند.

شاسی مان با بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا در بخش‌هایی همچون سیستم تعلیق، ترمز و کنترل، بهبود قابل توجهی در کارایی و قابلیت اطمینان ایجاد کرده است. این ویژگی‌ها موجب شده‌اند رانندگی با این اتوبوس از نظر ایمنی و راحتی در سطح بسیار مطلوبی باشد.

در بخش طراحی داخلی، مان کواچ با رویکردی هوشمندانه فضای کابین را بهینه کرده است. صندلی‌های ارگونومیک با فضای پای کافی، سیستم تهویه‌مطبوع پیشرفته، تجهیزات صوتی مدرن و فضای بار مناسب، تجربه‌ای راحت و دلپذیر را برای مسافران فراهم می‌آورند.

همچنین، این اتوبوس با بهره‌مندی از موتوری نیرومند و کم‌مصرف، توانایی طی مسافت‌های طولانی را بدون افت عملکرد داراست. مصرف سوخت بهینه و کاهش هزینه‌های عملیاتی از دیگر مزایای موتورهای به‌کاررفته در مان کواچ هستند.

در مجموع، با توجه به‌ترکیب کیفیت ساخت، طراحی مدرن، ایمنی بالا و عملکرد قابل اعتماد، اتوبوس بین‌شهری مان Lions Coach انتخابی ایده‌آل برای شرکت‌های حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود که به‌دنبال محصولی کارآمد و ارزشمند برای نوسازی ناوگان هستند.

فنسر (وارداتی و مونتاژی، چینی)

اتوبوس VIP فنسر، محصول همکاری شرکت‌های هایگر (Higer) و اسکانیا (Scania)، یک گزینه مدرن و لوکس برای حمل‌ونقل بین‌شهری در ایران است. این اتوبوس با موتور ۹ لیتری FTP (IVECO Cursor ۹) با قدرت ۴۰۰ اسب‌بخار و استاندارد آلایندگی یورو ۶، عملکردی قوی و سازگار با محیط‌زیست ارائه می‌دهد.

گیربکس ۱۲ سرعته اتوماتیک ZF Ecolife، تعویض دنده‌ای نرم و کارآمد را تضمین می‌کند. سیستم تعلیق بادی و محورهای مقاوم (جلو ۸۲۰۰ کیلوگرم، عقب ۱۳۰۰۰ کیلوگرم) نیز پایداری و راحتی را در جاده‌های متنوع فراهم می‌آورد.

فنسر مجهز به‌فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند رادار خط‌خوان، سیستم ترمز ABS و کنترل پایداری است که ایمنی سفر را افزایش می‌دهد. امکانات رفاهی این مدل شامل صندلی‌های چرمی تخت‌شو با ظرفیت ۲۵ نفر، یخچال، مانیتورهای اختصاصی، سیستم تهویه‌مطبوع، وای‌فای و شارژر USB است. این اتوبوس با قیمت تقریبی ۲۰ میلیاردتومان، توسط شرکت نامیکران ابتدا به‌صورت وارداتی و سپس مونتاژ داخلی عرضه می‌شود.

فنسر با طراحی شیک و امکانات لوکس، رقابتی جدی با برندهای ولوو و مان در بازار ایران دارد و به‌نوسازی ناوگان فرسوده کمک می‌کند.اگر بودجه محدود دارید و به‌دنبال نمونه صفرکیلومتر هستید، این خودرو با اصالتی برگرفته از اسکانیا می‌تواند گزینه جذاب و اقتصادی محسوب شود.

اسکانیا تورینگ (وارداتی)

اتوبوس اسکانیا تورینگ ۲۰۲۵ یک وسیله حمل‌ونقل بین‌شهری لوکس و کارآمد است که با موتور ۱۳ لیتری DC۱۳ اسکانیا و قدرت ۴۱۰ اسب‌بخار، عملکرد قوی و کارایی بالایی ارائه می‌دهد. این اتوبوس به‌سیستم انتقال خودکار Opticruise مجهز است که رانندگی را آسان‌تر می‌کند. سیستم تعلیق هوا با تنظیم خودکار ارتفاع نیز راحتی سفر را برای مسافران بهبود می‌بخشد.

اسکانیا تورینگ ۲۰۲۵ با سیستم‌های ایمنی پیشرفته مانند ترمز EBS و ABS، به‌همراه فناوری‌های کمک‌راننده، امنیت بالایی را در سفرها فراهم می‌کند.

در داخل، مسافران از صندلی‌های راحت با قابلیت تنظیم، وای‌فای، مانیتورهای اختصاصی و امکانات رفاهی نظیر قهوه‌ساز، یخچال و سرویس بهداشتی بهره‌مند می‌شوند. این اتوبوس همچنین به استانداردهای یورو ۶ آلایندگی پایبند است و از سوخت‌های سازگار با محیط‌زیست نظیر بیودیزل، HVO و LNG پشتیبانی می‌کند. قیمت این مدل بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار یورو متغیر است و امکان واردات یا خرید آن فراهم است.

انتخاب مشتریان با اولویت خدمات پس از فروش

برای خرید اتوبوس در سال ۱۴۰۴، بودجه، نوع مسیر و نیازهای عملیاتی را در نظر بگیرید. اگر بودجه بالایی ندارید، اسکانیا مارال یا ولوو B۹R به‌دلیل خدمات در اولویت هستند.

برای بودجه‌های محدود جهت خرید گزینه صفرکیلومتر، فنسر گزینه‌ اقتصادی با امکانات قابل ‌قبول ‌است. در بین مدل‌های وارداتی جدید هم مان Lions Coach و اسکانیا تورینگ برای تعادل بین کیفیت فنی و قیمت مناسب‌ هستند.

بازار اتوبوس‌های بین‌شهری ایران در سال ۱۴۰۴ تحت‌تاثیر فرسودگی ناوگان و محدودیت‌های تولید و واردات قرار دارد. انتخاب درست، با توجه به بودجه و نوع خدمات، می‌تواند سرمایه‌گذاری موفقی در ناوگان بین‌شهری باشد.

خریداران باید کیفیت، ایمنی و دسترسی به‌قطعات را در اولویت قرار دهند تا در شرایط چالش‌برانگیز بازار، تصمیم‌شان بهترین بازدهی را داشته باشد.