به گزارش اخبار خودرو ، رفع تحریم‌ها که در دهه ۹۰ تاثیر خود را بر بازار ایران نشان داد، امید را در دل تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به ویژه در صنعت خودروهای کاروتجاری زنده کرد و بسیاری امید داشتند که تنها در چند ماه، بسیاری از مشکلات این صنعت برای همیشه حل شوند.

همچنین طی یک دوره کوتاه که به گفته کارشناسان تنها یک جو روانی ناشی از برداشته‌شدن تحریم‌ها بود، این صنعت را رو‌به‌رشد و در حال دگرگونی دیدیم.

[caption id="attachment_204729" align="aligncenter" width="600"] خودروهای تجاری ایران[/caption]

هرچند این تحولات خیلی زود جای خود را به همان رکود قبلی دادند اما بسیاری از دست‌اندرکاران این صنعت پیش‌بینی کرده بودند طی یک سال‌ونیم بعد از برجام یعنی تا اواخر سال ۹۵، بازار خودروهای سنگین رونق پیدا کند.

هر چند این اتفاقات رخ نداد اما تحقیقات بسیاری خارج از کشور نشان داد که بازار خودروهای کاروتجاری در ایران از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ با رشد همراه خواهد بود و چنان‌چه از این ظرفیت‌ها به‌درستی استفاده شود، می‌تواند به هاب تجاری منطقه تبدیل شود.

بازار ایران از دید کارشناسان دیگر کشورها

به عقیده کارشناسان موسسات تحقیقاتی خارجی ازجمله OICA و فراست، هرچند برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی ایران، افزایش واردات و صادرات را به همراه خواهد داشت و می‌تواند کشور را به یک هاب لجستیک و تجاری بزرگ در منطقه تبدیل می‌کند اما به دلیل کمبود بار و خواب پروژه‌های عمرانی، این بازار همچنان راکد باقی می‌ماند. به دلیل آن‌که تمام مجموعه‌های ایران قصد دارند نقش مهمی را در بازارهای جهانی به دست بیاورند، در حال حاضر پروژه‌های بسیاری به منظور بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای در جریان است که از اهمیت ویژه‌ای برای فروش خودروهای کاروتجاری برخوردار است. همچنین به نظر می‌رسد به دلیل کیفیت پایین محصولات داخلی ایران، مشتریان این صنعت مشتاقانه منتظر بازگشت «تولیدکنندگان اصلی قطعات» هستند.

از سوی دیگر تولیدکنندگان قطعات اصلی در چین، ژاپن و اروپا نیز به دنبال موقعیت‌هایی هستند که بتوانند سهمی از بازار خودروهای کاروتجاری ایران را به دست بیاورند.

تولیدکنندگان فرانسوی و آلمانی نیز جزو نخستین شرکت‌هایی بودند که راه را برای حضور دوباره در بازار ایران باز دیدند و از این رو مذاکراتی را با تولیدکنندگان داخلی انجام و سپس در قالب قوانین جدید، همکاری خود را در زمینه جوینت‌ونچر آغاز کردند.

پیش‌بینی بازار کاروتجاری ایران در سال ۲۰۲۰

بازار خودروهای کاروتجاری ایران بعد از برداشته‌شدن تحریم‌ها نفسی تازه کرد و بیش از هر کشوری مسیر بازگشت را در اختیار فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها قرار داد.

پیش‌بینی می‌شود این بازار تا سال ۲۰۲۲ میلادی تغییرات چشمگیری را به ثبت برساند و با افزایش دوبرابری، از ۱۶۰ هزار و ۱۰۷ دستگاه در سال ۲۰۱۵ به ۳۲۰ هزار و ۱۴۸ دستگاه در سال ۲۰۲۲ دست یابد. این آمارها نشان از آن دارد بازار خودروهای کاروتجاری ایران، سالانه نرخ رشد مرکب ۱۰٫۴ درصد را تجربه خواهد کرد.

انتظار می‌رود نرخ رشد مرکب سالانه در بازار اتوبوس‌ها، سرعت رشد بیشتری را از خود نشان دهد و به ۳۴٫۹ درصد برسد. همچنین استفاده از ظرفیت تولید در بخش خودروهای باری سنگین و نیمه‌سنگین نیز در این مدت از ۱۰ تا ۱۵ درصد به ۶۰ تا ۶۵ درصد در سال ۲۰۲۲ خواهد رسید.

سیطره دیزلی‌های ایران‌خودرو و سایپا بر بازار

بازار خودروهای کاروتجاری ایران تحت سلطه دو خودروساز بزرگ ایران‌خودرو و سایپا قرار دارد که بیش از ۹۰ درصد محصولات خود را با همکاری تولیدکنندگان اصلی اروپایی عرضه می‌کنند.

همچنین تولیدکنندگان قطعات اصلی در سه کشور چین، روسیه و ژاپن که محصولات باکیفیت و در عین حال ارزان‌قیمت ارائه می‌کنند، علاقه‌مند به همکاری با دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا هستند.

ورود تولیدکنندگان روسیه و چین به این بازار، تولیدکنندگان غربی را وادار می‌کند برای حفظ سهم بازار خود به کاهش قیمت بپردازند.

آمار تولید از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴

پیش‌بینی می‌شود بازار خودروهای کاروتجاری در ایران با حذف تحریم‌ها و آزادشدن تجارت‌ جهانی فرصتی پیدا کند تا سال ۲۰۲۰ (یعنی طی مدت هفت سال بعد از تحریم‌ها) دوباره رونق بگیرد و بتواند در منطقه خاورمیانه به یک فرصت تجاری خاص تبدیل شود. این بازار اما در دهه قبل از پیش‌بینی‌ها، نابسامانی‌های بسیاری را تجربه کرده و فرازونشیب بسیاری را به خود دیده است.

در بازار ایران در سال ۲۰۰۵، ۱۵۳ هزار و ۳۹۰ دستگاه خودروی کاروتجاری تولید کرد اما این رقم در سال ۲۰۰۶ با افت همراه شد و به ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسید. بعد از آن اما دو سال رشد پیاپی را در کارنامه خود به ثبت رساند و توانست در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ آمار تولید خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین را به ترتیب به ۱۱۵ هزار و ۲۴۰ دستگاه و ۲۲۵ هزار و ۴۷۴ دستگاه برساند.

در سال ۲۰۰۹ نیز حدود ۲ هزار دستگاه کاهش تولید در این بخش داشت و با ۲۲۳ هزار و ۵۷۲ دستگاه آمار خود را به ثبت رساند. سال ۲۰۱۰ اما توانست این کاهش تولید را جبران کرده و آمار خود را به ۲۳۲ هزار و ۴۴۰ دستگاه برساند.

اوج تولید خودروهای کاروتجاری ایران یعنی سال ۲۰۱۱ روی نمودار خود را با عدد ۲۳۶ هزار و ۵۰۸ دستگاه نشان داد. این اعداد اما در سال‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به ترتیب ۱۴۳ هزار و ۱۶۲ دستگاه، ۱۱۳ هزار و ۴۱ دستگاه و ۱۶۴ هزار و ۸۷۱ دستگاه بوده است.

آمار فروش ده ساله

آمار مربوط به فروش خودروسازان داخلی در ایران چندان از میزان تولید در این بخش متفاوت نبوده است. در سال ۲۰۰۵ خودروسازان ایرانی موفق به تولید ۱۲۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه خودروهای کاروتجاری شدند که در سا‌ل ۲۰۰۶ با کاهش روبه‌رو شد و به ۱۲۱ هزار دستگاه رسید.

در سال‌های ۲۰۰۷، ۲۰۰۸، ۲۰۰۹، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ این آمارها با رشد روزافزون مواجه شد و به ترتیب اعداد ۱۳۷ هزار و ۹۰۰ دستگاه، ۱۹۰ هزار دستگاه، ۲۲۰ هزار دستگاه، ۲۳۲ هزار و ۴۴۰ دستگاه و ۲۳۵ هزار و ۲۲۹ دستگاه را به ثبت رساند.

در سه سال پایانی این دهه نیز تولید خودروسازان دستخوش نوسان شد و در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ کاهش و در سال ۲۰۱۴ افزایش تولید را تجربه کرد. ارقام مربوط به این سه سال نیز به ترتیب عبارتند از ۱۴۳ هزار و ۱۶۲ دستگاه، ۱۱۳ هزار و ۴۱ دستگاه و ۱۸۰ هزار و ۹۰۰ دستگاه.

پیش‌بینی می‌شود خودروهای کاروتجاری ایران تا سال ۲۰۲۲ میلادی تغییرات چشمگیری را به ثبت برسانند و با افزایش دوبرابری، از ۱۶۰ هزار و ۱۰۷ دستگاه در سال ۲۰۱۵ به ۳۲۰ هزار و ۱۴۸ دستگاه در سال ۲۰۲۲ دست یابد. این آمارها نشان از آن دارد که این بازار سالانه نرخ رشد مرکب ۱۰٫۴ درصد را تجربه خواهد کرد

مشکلات سوار بر مزایا

براساس این گزارش‌ها، عوامل داخلی و خارجی بسیاری به رکود بازار خودروهای کاروتجاری ایران دامن می‌زنند که نتیجه تجارت و رشد اقتصادی فلج در این کشور هستند.

علاوه بر این خریداران خودروهای کاروتجاری از خرید سر باز خواهند زد مگر آن‌که تولیدکنندگان قطعات اصلی غرب به بازار این کشور راه پیدا کنند. این در حالی است که با برداشته شدن تحریم‌ها، بازار ایران وضعیت قانون‌مندتری را به خود گرفته و شراکت با تولیدکنندگان خارجی تنها در صورت جوینت‌ونچر برقرار خواهد شد.

از سوی دیگر برخورداری از مرز مشترک با ۱۵ کشور و در نظر گرفتن مناطق آزاد تجاری به منظور صادرات، بازار ایران را به مقصد جذاب سرمایه‌گذاری برای خودروهای کاروتجاری تبدیل می‌کند اما مشکلات اقتصادی آن‌چنان بازار ایران را احاطه کرده است که حتی با وجود مزایای متعدد نیز رشد خودروهای کاروتجاری به کندی شکل می‌گیرد.

بازار ایران در حال حاضر گرفتار کمبود بار و خواب پروژه‌های عمرانی است که منجر به کاهش تقاضای خودروهای باری می‌شود. موقعیت این بازار به راحتی توانایی رانندگان و مالکان وسایل نقلیه باری را برای پرداخت اقساط کاهش می‌دهد.

از دیگر سو، برخی از شرکت‌های کوچک در این بازار به قاچاق خودرو می‌پردازند تا بازار را غیرقابل رقابت جلوه دهند.