به گزارش «اخبار خودرو​»،  وضعیت قیمت خودرو در ماه‌های گذشته و همزمان با افزایش نرخ ارز و بازگشت تحریم‌های آمریکا به شدت افزایش یافته است. خودروسازان به‌دلیل آن‎چه نقص‌قطعات عنوان می‌کنند، تولید خودشان را کاهش داده‌اند و به این‌ ترتیب خودروی کمتری به بازار عرضه می‌شود. در کنار این بحث، حذف ارز دولتی از سبد قطعه‌سازان و خودروسازان باعث ایجاد مشکلات بسیاری برای این دو صنعت شده است، به‌گونه‌ای که قطعه‌سازان زنگ خطر تعطیلی کارخانجات را به‌صدا درآورده‌ و هشدار داده‌اند تولید خودرو به شدت کاهش خواهد یافت. اما راه‌حل اساسی برای این موضوع چیست و چگونه می‌توان بازار خودرو را که با هر بحث و رفتاری دچار افزایش  قیمت می‌شود، آرام کرد؟ در این شرایط اصولا آزادسازی قیمت ارز برای خودروسازان چه نتایجی خواهد داشت؟

در همین زمینه با محمدبیاتیان، کارشناس مسائل اقتصادی و نماینده پیشین مجلس‌شورای‌اسلامی به گفت‎وگو پرداختیم. وی معتقد است بازار نیازمند یک شوک از سوی دولت و خودروسازی‌هاست. همچنین تحویل سریع‌تر خودروها می‌تواند به بازار خودرو کمک کند. اصولا یکی از شروط اصلی آزادسازی قیمت خودرو بحث تحویل سریع خودرو به مشتریان است. 

 وضعیت بازار خودرو را در شرایط فعلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ شاهد چه مشکلاتی در این بازار هستیم؟
درحال‎حاضر بازار خودرو در رکود تاریخی به‌سر می‌برد. فکر می‌کنم طی سال‌های گذشته چنین رکودی را در بازار خودرو شاهد نبوده‌ایم. این یک رکود منحصربه‌فرد است. اگر از جانب دولت به‌عنوان ناظر و هم از جانب خودروسازان کاری برای این صنعت انجام نشود، می‌توان گفت ستونی به ستون‌های تحریم صنعت خودرو اضافه کرده‌ایم. وضعیت بازار خودرو مناسب نیست و نیاز به یک شوک در این زمینه‌ وجود دارد. باز هم تاکید می‌کنم در این زمینه هم دولت و هم خودروسازان باید کاری انجام دهند و به بازار شوک وارد کنند.

 منظور از شوک چیست؟ خودروسازان و دولت چگونه می‌توانند بازار را آرام کنند؟
درحال‎حاضر شرکت‌های خودرویی برای محصولاتشان پیش‌فروش در نظر می‌گیرند اما زمان تحویل خودرو را سال آینده تعیین کرده‌اند. در کنار این مساله شاهد هستیم خودرویی به بازار تزریق نمی‌شود. در برخی نمایندگی‌ها خودروهایی وجود دارند که قیمت‌شان تا 50درصد بالاتر از نرخ واقعی و قیمتی که از کارخانه تحویل می‌شود، است. این به‌دلیل بی‌نظمی است که مانند بازارهای دیگر در بازار خودرو هم به‌وجود آمده است. نمی‌خواهم بگویم شرکت‌های خودروساز به‌طور کامل مقصر هستند اما بخشی از تقصیر هم به گردن خودروسازان است. به‌نظر من الان زمانی است که دولت به‌عنوان ناظر باید فشار بیاورد خودرو به بازار تزریق شود. کما این‎که بارها در سال‌های گذشته گفته‌ایم قیمت‌گذاری خودرو را از چرخه شورای رقابت خارج کنید و اجازه دهید حاشیه بازار، قیمت خودرو را تعیین کند.
به نظر می‌رسد  درحال‏ حاضر هم قیمت‌ها دارای حاشیه بسیاری هستند. این وضعیت به نفع چه کسانی است؟
الان حاشیه بازار قیمتی را برای خودش تعیین کرده که من فکر می‌کنم بیشتر به نفع دلالان و واسطه‌ها و به نفع کسانی است که به‌دنبال تخلف هستند. یعنی این بازار افراد سالم را هم به‌سمت تخلف سوق می‌دهد تا شاید بتوانند از رانت به نفع خودشان استفاده کنند، یعنی خودرو خریداری کنند و در بازار با سود بسیار بالا به فروش برسانند. در شرایط فعلی شوک موردنظر باید این باشد دولت شورای رقابت را از قیمت‌گذاری خارج کرده و خودروسازان، خودروها را با نرخ روز به بازار ارائه کنند. البته منوط‌به این‎که آنها هم کم‌کاری نکنند و بازار کاملا از خودرو اشباع شود تا بتوان بحث قیمت را مدیریت کرد.

به بحث رکود و قیمت‌گذاری اشاره کردید. درحال‎حاضر شاهد هستیم خودرویی مانند ساندرو استپ‌وی با قیمت 100میلیون در بازار خریدوفروش می‌شود. به‌نظرشما قیمت این خودرو 100میلیون است؟ یعنی اگر قیمت‌ها آزاد و این خودرو تولید شود آیا باید باقیمت 100میلیون‌تومانی به بازار عرضه خواهد شد؟ 
خودروی ساندرواستپ‌وی که شما مثال زدید، در شرایط فعلی به‌دلیل این‎که کارخانه، خودرو را عرضه نمی‌کند، به‌صورت انحصاری در دست دلال‌هاست. دلال‌ها به‌دلیل در دست داشتن خودروها، برای آن قیمت تعیین می‌کنند، آن را به‌فروش می‌رسانند و البته معامله این خودرو در جریان است. من معتقد هستم آزادسازی قیمت خودرو منجربه نابسامانی غیرقابل‌کنترل به مدت یک تا دو ماه در بازار می‌شود اما قیمت خودروها اصلاح خواهد شد. خودرویی مانند ساندرو استپ‌وی نیز با قیمتی بین 75تا80 میلیون‌تومان در بازار معامله خواهد شد و این قیمت 100میلیون‌تومانی مطمئنا پایین خواهد آمد. البته به شرطی که خودروسازان اجازه ندهند در بازار کمبود خودروی مورد نظر احساس شود و بازار به‌دست دلال‌ها و واسطه‌ها بیفتد.

با شروع بحث آزادسازی قیمت خودرو، بار دیگر خودرو با افزایش بها روبه‌رو شد. فکر می‌کنید این افزایش قیمت به‌دلیل بار روانی حاصل از این بحث است؟ آیا با آزاد شدن قیمت خودروهای زیر 45میلیون‌تومان که زیر نظر شورای رقابت بودند، قیمت‌ها همچنان به‌دلیل روانی یا دلایل دیگر افزایش پیدا می‌کنند؟
بله؛ یک بخش از افزایش قیمت‌ها به بحث روانی آن مرتبط است. ما به‌دلیل این‎که در سال‌های گذشته هیچ‎گاه نتوانسته‌ایم نقدینگی را در کانال‌های خاص به سمت تولید جاری کنیم، هر روز این نقدینگی در یک بازار خود را نشان داده و باعث شوک قیمتی شده است. یک روز در بازار ارز، روز دیگر در بازار سکه و...  حالا شاهد شوک ناشی‌از ورود نقدینگی هستیم. اگر اقتصاد ما ساماندهی شود، دیگر دلیلی نخواهد داشت نقدینگی به یک بازار هجوم بیاورد و یک‌باره سود 50‌درصدی نصیب برخی افراد شود. باید این اطمینان به مردم داده شود که سرمایه‌گذاری در این بازارها سود چندانی ندارد. باید مردم را به سمت سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت غیر از دلالی هدایت کنیم. در بحث خودرو هم اگر قیمت‌ آزاد شود، طی مدتی نابسامانی خواهیم داشت اما در ادامه قیمت‌ها به سمت تعیین، عقلانی‌تر خواهند رفت و شاهد این نخواهیم بود خودرویی از 36 به 57میلیون‌تومان برسد. درحال‎حاضر قیمت بازار و کارخانه برخی خودروها بسیار تفاوت دارد و گاه تا 50‌درصد هم اختلاف‌قیمت دیده می‌شود.

 مهم‎ترین دلیل این مساله را چه می‌دانید؟
خودروسازان ما در این مدت کاهش تولید و عرضه به‎روز محصول را داشته‎اند و دولت هم این بحث را به‌طور کلی رها کرده است. در کنار این دلایل باید این مطلب را نیز اضافه کنیم بسیاری از شرکت‌هایی که مواد اولیه خودروسازان را تهیه می‌کنند، به‌دلیل آشفتگی بازار ارز سایت‌های خود را بسته‌اند و محصولی عرضه نمی‌کنند. این موضوع به‌صورت زنجیروار بازارها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

بحث آزادسازی نرخ ارز برای خودروسازان و قطعه‌سازان مطرح است و این دو صنعت باید از این پس ارز موردنیازشان را نه با نرخ دولتی بلکه با نرخ آزاد تامین کنند. تاثیر این مساله که خودروساز ارز دولتی دریافت نکند اما قیمت‌ها آزاد باشد، بر صنعت خودرو چگونه خواهد بود؟
به نظرمی‌رسد وقتی قیمت‌ها آزاد شوند و به سمت واقعی شدن بروند، تاثیر مثبتی خواهد داشت. وقتی با خودروسازان صحبت می‌کنیم، همواره گله می‌کنند و خودروهای زیر 45میلیون‌تومان را غیراقتصادی می‌نامند. چرا‎که حاشیه سود کمتری برای خودروسازان دارند. حتی عنوان می‌کنند روی برخی محصولات ضرر کرده اما در بحث خدمات پس‌ازفروش این ضرر را جبران و سربه‌سر می‌کنیم. طبیعتا وقتی تولید خودرو و مواد اولیه با ارز آزاد و از طریق تامین این ارز از بازار ثانویه انجام شود، افزایش قیمت خواهیم داشت. در کنار این، وقتی قیمت خودروها بالا برود، خودروساز نیز مجبور است کیفیت خودروهایش را بالا ببرد. چراکه دیگر قیمت خودروها، قیمت کیفیتی خواهد بود و نه قیمت دستوری. مردم تعیین می‌کنند کدام محصول تولید شود یا خیر و این‎که کدام محصول با چه قیمتی ارزش خرید دارد یا ندارد. این‎جاست که خودروساز برای بقا در بازار مجبور است به سمتی برود که کیفیت خودرو و خدمات پس‌ازفروش را روزبه‌روز افزایش بدهد. من فکر می‌کنم این وضعیت به افزایش کیفیت خودروها منتج خواهد شد. 

به‌نظر شما اگر قیمت‌ها افزایش پیدا کند اما کیفیت خودروها تغییری نکند، مشتریان چه واکنشی خواهند داشت؟
اگر کیفیت بالا نرود، مردم تمایل بسیار کمتری برای خرید خودروهای تولید داخل خواهند داشت. قطعا اگر تولیدات همراه با کیفیت و آپشن‌های موردنیاز مصرف‌کنندگان نباشد، بازار خودروهای داخلی از دست می‌رود و چینی‌ها جایگزین داخلی‌ها می‌شوند.