افزایش روزافزون تعداد وسایل‌نقلیه و پیچیدگی شبکه‌های ارتباطی سبب شده است مدیریت ترافیک به‌یکی از اولویت‌های کلیدی در شهرهای مدرن تبدیل شود. با پیشرفت‌های صورت‌گرفته در فناوری‌های هوش مصنوعی و سیستم‌های ارتباطات خودرویی، اکنون فرصت‌های جدیدی برای بهبود این مدیریت فراهم شده است.

مدل پیشرفته هوش مصنوعی برای مدیریت ترافیک

محققان چینی از موسسه مهندسی چونگ‌کینگ، راهکاری نوین ارائه داده‌اند که ترکیبی از هوش مصنوعی پیشرفته و فناوری ارتباط وسیله‌نقلیه با همه‌چیز (V۲X) است. این رویکرد می‌تواند چالش‌های دیرینه ترافیکی را حل کرده و جریان وسایل‌نقلیه را در مناطق شهری روان‌تر کند. یکی از محورهای کلیدی این پژوهش، استفاده از فناوری V۲X است. این فناوری به‌ وسایل‌نقلیه و زیرساخت‌های جاده‌ای اجازه می‌دهد اطلاعاتی را درباره شرایط لحظه‌ای جاده و وضعیت ترافیک با یکدیگر به اشتراک بگذارند.

بر این اساس وسایل‌نقلیه می‌توانند اطلاعاتی همچون سرعت، موقعیت مکانی و شرایط ترافیکی را با چراغ‌های راهنمایی و دیگر زیرساخت‌های هوشمند به اشتراک بگذارند. همچنین این اطلاعات به‌سیستم‌های مدیریت ترافیک اجازه می‌دهد تا زمان‌بندی چراغ‌ها، محدودیت‌های سرعت و تنظیمات خطوط را به‌صورت پویا و در لحظه بهینه کنند. این فناوری از تجمع خودروها در تقاطع‌ها جلوگیری کرده و باعث تسهیل در جریان ترافیک می‌شود.

سیستم‌های مرسوم مدیریت ترافیک معمولا تنها بر داده‌های تاریخی یا داده‌های محدود متکی هستند. این سیستم‌ها برای سناریوهای ساده و تغییرات کم ترافیکی مفیدند؛ اما در شرایط پیچیده و تغییرات ناگهانی، توانایی واکنش سریع را ندارند. سیستم پیشنهادی محققان چینی با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و فناوری V۲X، محدودیت‌های سیستم‌های سنتی را برطرف می‌کند.

تنظیمات دقیق‌تر و پاسخ سریع‌تر به‌تغییرات، از جمله مزایای این رویکرد است که آن را برای شهرهای بزرگ و شبکه‌های پیچیده ترافیکی مناسب می‌کند. راهکار پیشنهادی محققان چینی یک تحول اساسی در مدیریت ترافیک شهری است.

استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی و ارتباطات خودرویی، بهینه‌سازی جریان ترافیک، کاهش تاخیر و افزایش بهره‌وری جاده‌ها را به‌دنبال دارد. این فناوری نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود، بلکه به‌کاهش آلودگی محیط‌زیستی و بهبود کیفیت زندگی در شهرها کمک می‌کند.

اجرای این سیستم در مقیاس بزرگ می‌تواند به‌یکی از اجزای کلیدی شهرهای هوشمند آینده تبدیل شود و پاسخی موثر برای چالش‌های روزافزون ترافیک شهری ارائه دهد. با گسترش تحقیقات و پیشرفت فناوری، چشم‌انداز روشنی برای بهبود مدیریت ترافیک و کاهش اثرات منفی آن در پیش رو داریم.

کاهش آمار کشته‌های تصادفات شهری در عربستان

دامنه استفاده از هوش مصنوعی برای کنترل ترافیک به‌کشورهای خاورمیانه هم رسیده است. ترافیک شهر ریاض دائما افزایش می‌یابد؛ زیرا جمعیت این شهر همچنان رو به‌رشد است. به‌نظر می‌رسد جمعیت ۸ میلیون نفری این شهر تا سال ۲۰۳۰ به ۶/۹ میلیون نفر برسد.

در سال ۲۰۲۴ هر مسافر شهری ۵۲ ساعت از عمر خود را در رفت‌وآمد شهری گذرانده بود و اگر طرحی برای مدیریت ترافیک پیشنهاد نشود، این اتلاف وقت طولانی‌تر خواهد شد. از سال ۲۰۰۹ سامانه جریمه خودکار به‌نام ساهر که از طریق دوربین‌ها و رادارها کار می‌کرد، در ریاض راه‌اندازی شده بود. ساهر تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، نبستن کمربند ایمنی و ارسال پیامک حین رانندگی را شناسایی می‌کرد. ساهر حالا با هوش مصنوعی ‌ترکیب شده و در نتیجه قابلیت‌های آن افزایش پیدا کرده است.

اکنون دوربین‌های ساهر در فواصل زمانی معین قرار می‌گیرند و چشم مراقب آن‌ها می‌تواند تخلفات جزئی مانند تغییر بیش از حد مسیر یا نبودن فضای کافی بین وسایل نقلیه را هم تشخیص دهد. در برخی فصول سال و همین‌طور مناسبت‌هایی مانند ‌ماه رمضان، الگوهای ترافیکی تغییر می‌کنند که هوش مصنوعی باید این تغییرات را شناسایی کند.

بعضی از رویدادهای شهری مانند نمایشگاه‌ها هم میزان سفرها را تا حد زیادی افزایش می‌دهند و مدیریت شهری باید مانع تاثیرگذاری این رویداد بر ترافیک کلی شهر شود. از زمان ترکیب ساهر با هوش مصنوعی، تخلفات سرعت غیرمجاز و تخلفات چراغ قرمز در ریاض تا ۳۰ درصد کاهش یافته است. نزدیک یک دهه قبل تصادفات جاده‌ای علت مهم مرگ‌ومیر در عربستان سعودی بود و برخی روزها بیش از ۲۰ نفر در تصادفات این کشور جان می‌باختند؛ اما اکنون این آمار تا حد زیادی کاهش یافته است.

مطالعات طرح استفاده از هوش مصنوعی برای مدیریت بهتر ترافیک تهران

سال گذشته رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ نیز گفت: «برای مدیریت ترافیک از هوش مصنوعی استفاده خواهیم کرد.»

سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور دراین‌باره گفت: «ما در پلیس تهران بزرگ قصد داریم از هوش مصنوعی برای کنترل و مدیریت بهتر ترافیک تهران استفاده کنیم و در حال انجام مطالعات این طرح هستیم.» وی افزود: «ما قصد داریم با اجرای یک طرح هوشمند جدید، برای شهروندان این امکان را فراهم کنیم که وقتی وارد سایت یا درگاه پلیس راهور شدند، با وارد کردن مبدأ و مقصد خود در این درگاه، از اطلاعات در طول مسیر باخبر شوند.»

رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ ادامه داد: «به‌عنوان مثال اگر تصادفی ترافیک ایجاد کرده، راهی مسدود یا بسته شده، درختی سقوط کرده و ... افراد از این اتفاقات با خبر شده و وارد این مسیرها نشوند.»

موسوی‌پور گفت: «همچنین از طریق همین سایت بتوانند مسیرهای جایگزین را نیز پیدا کنند تا ترافیک آن مسیر، بیشتر نشود.»

وی افزود: «ما می‌توانیم از بسترهای برنامه‌های «بلد» و «نشان» برای این طرح استفاده کنیم که زمان کمتری نیز می‌برد؛ اما می‌خواهیم در پلیس راهور به‌صورت تخصصی‌تر و اختصاصی، این امر را دنبال کنیم.»

رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ درنهایت گفت: «مطالعات طرح استفاده از هوش مصنوعی برای کنترل و مدیریت بهتر ترافیک تهران آغاز شده و حداکثر تا یک سال دیگر، این طرح نیز اجرایی می‌شود.» حال باید منتظر ماند و دید در سال ۱۴۰۴ پلیس راهور با استفاده از هوش مصنوعی چه طرح‌هایی برای کنترل ترافیک در تهران و سایر کلانشهرهای کشور تدارک می‌بیند؟