به گزارش «اخبار خودرو»، امروزه عموم خودروهای تولیدی از سیستم انتقال قدرت اتوماتیک بهره می‌برند تا آسایش راننده را فراهم آورند و رانندگی در آنها راحت‌تر از پیش باشد اما به همان میزان، نگهداری از خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک نیز شرایطی دارد که باید به آن توجه کافی داشت. در این میان عدم دقت کافی در نگهداری و شناخت این سیستم می‌تواند هزینه‌هایی را به مالک خودرو تحمیل کند. ازاین‌رو برای بررسی دلایل استهلاک و خرابی انواع گیربکس اتوماتیک‌های موجود در کشور با مهندس رضابرنابادی، کارشناس و فعال صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم تا درباره این نوع سیستم‌ها، اطلاعات بیشتری دریافت کنیم.
به‌عنوان نخستین پرسش لطفا توضیح دهید که بیشترین دلیل خرابی گیربکس‌های اتوماتیک چیست؟
عملکرد گیربکس‌های اتوماتیک براساس میزان هیدرولیک یا فشار روغن است. بسیاری از مالکان این نوع خودروها در تعویض روغن گیربکس تعلل می‌کنند که این عامل سبب افت فشار روغن و به‌وجود آمدن خرابی‌های مکانیکی می‌شود.
معمولا خرابی قطعات الکترونیکی در گیربکس کم است و هزینه زیادی را جهت تعمیر به مالک خودرو تحمیل نمی‌کند، چراکه بیشتر سنسورها در بیرون گیربکس قرار دارند و تعویض آنها ساده است.
همچنین اگر خرابی از ناحیه ساعت گیربکس و شیرهای برقی باشد، عموما نحوه تعمیر، ساده و دسترسی به آن آسان است. در واقع عمده خرابی گیربکس‌های اتوماتیک به قسمت‌های هیدرولیکی و مکانیکی مربوط می‌َشود.
در کشور ما عمده دلیل خرابی گیربکس‌های اتوماتیک چیست؟ آیا این نوع خرابی‌ها به‌دلیل کیفیت ساخت گیربکس‌هاست یا نوع استفاده مالک از آنها؟
برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید اشاره کنم که هر کمپانی خودروساز باتوجه به نوع استفاده از گیربکس مصرفی روی محصول خود، عمرمفید آن‌را تعیین می‌کند. معمولا در مدت زمان عمرمفید که 100 تا 150هزارکیلومتر اول است، گیربکس دچار خرابی، مشروط بر نگهداری صحیح نمی‌شود. خرابی گیربکس‌های اتوماتیک در کشور ما عموما به سه علت اصلی بازمی‌گردد.
دلیل اول ضعف در سرویس و نگهداری از گیربکس‌های اتوماتیک است.
دومین دلیل، نوع استفاده از این نوع خودروها توسط مالک است. برخی رانندگان به‌علت واردکردن فشار بیش از حد به خودرو، زمینه لازم جهت آسیب جدی به گیربکس و خرابی آن‌را فراهم می‌کنند.
مورد سوم که علت اصلی نیز است، تعلل در تعویض فیلتر و روغن گیربکس است. اگر روغن و فیلتر گیربکس هر 50هزارکیلومتر تعویض شود، می‌توان میزان خرابی گیربکس را تا یک‌چهارم کاهش داد.
آیا برای همه خودروها این قانون وجود دارد یا تنها بخشی از خودروها مشمول تعویض فیلتر و گیربکس در 50هزارکیلومتر می‌شوند؟
این مورد شامل همه خودروها می‌شود اما در این میان، گیربکس‌های اتوماتیکی وجود دارند که دسترسی مناسبی به فیلتر آنها وجود ندارد.
در این گیربکس‌ها بهتر است هر 100هزارکیلومتر اقدام به تعویض فیلتر کرد. در شمای کلی، مبنای 100هزارکیلومتر یعنی 5سال استفاده استاندارد از خودرو، در خودروهایی مانند تاکسی‌ها که پرمصرف شناخته می‌شوند، این مقدار سه سال است. لازم به‌ذکر است که تمام موارد بیان شده مستثنی از گیربکس AL4 یا گیربکس نصب‌شده روی پژو206 است.
بین گیربکس‌های سی‌وی‌تی و تیپ‌ترونیک کدام‌یک ضعف بیشتری دارند؟
بهتر است در ابتدا درباره هر دو گیربکس، توضیحاتی بدهم. در گیربکس‌های سی‌وی‌تی انتقال قدرت به‌وسیله تسمه و دو عدد فولی (قرقره) انجام می‌شود که یکی از مزایای مهم این گیربکس، نداشتن شوک تعویض دنده است و باعث می‌شود استهلاک موتور کاهش یابد اما در قیاس با سایر گیربکس‌های اتوماتیک، گیربکس سی‌وی‌تی از استهلاک بالایی برخوردار است زیرا برخلاف دیگر گیربکس‌ها استهلاک در کل گیربکس تقسیم می‌شود.
با توجه به استهلاک زیاد گیربکس‌های سی‌وی‌تی، چرا از این گیربکس‌ها استفاده می‌شود؟
برای کمپانی‌های خودروساز، استفاده و تعبیه گیربکس سی‌وی‌تی مقرون به‌صرفه است زیرا هزینه تولید را کاهش می‌دهد و در نهایت خودرو ارزان‌تری به دست مشتری می‌رسد. این نکته را هم باید در نظر بگیرید که اگر گیربکس‌های سی‌وی‌تی، بازطراحی شوند و مشکلات و ضعف‌های آنها برطرف شود، قطعا گیربکس مناسبی جهت استفاده خواهد بود.
با توجه به نحوه رانندگی و شرایط نگهداری مالکان ایرانی از خودروها، استفاده از کدام گیربکس برای محصولات داخلی، مناسب‌تر است؟
باتوجه به نوع رانندگی در کشور ما، استفاده از گیربکس ترونیک برای خودروهای داخلی بهتر است. ضمن اینکه باید در نظر داشت، در صنعت خودرو داخل، تعداد محدودی گیربکس اتوماتیک داریم اما این بدان معنا نیست که استفاده از گیربکس‌های دیگر می‌تواند دردسرساز باشد!
نکته مهم دیگر عدم آموزش صحیح است که متاسفانه در زمان تحویل خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک به مشتری هیچ‌گونه آموزشی جهت استفاده به خریدار داده نمی‌شود. از سوی دیگر، دفترچه‌های راهنمای نگهداری نیز اغلب ترجمه نشده‌اند و برای مالک خودرو کاربرد چندانی ندارند.
باتوجه به استفاده از گیربکس‌های آیسین در برخی محصولات داخلی، کارکرد این گیربکس را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا ضعف خاصی در آنها به چشم می‌خورد؟
باتوجه به اینکه طراحی و تکنولوژی این گیربکس ژاپنی است، ضعف خاصی از نظر طراحی در آن وجود ندارد اما باید در نظر داشت که گیربکس‌های آیسین مصرفی در کشور، تولیدات قدیمی ژاپن هستند و اکنون در کشور چین تولید می‌شوند.
شاید همین مورد باعث شود در صورت عدم نظارت شرکت مادر، کیفیت پایین بیاید و سبب افزایش استهلاک شود که تاکنون موردی از بی‌کیفیتی این گیربکس‌ها گزارش نشده است.
برخی از مالکان خودروهایی که دارای گیربکس آیسین هستند، به قفل شدن گیربکس در زمان پارک اشاره می‌کنند و نشانه ضعف این گیربکس می‌دانند. آیا این گیربکس‌ها در حالت P دچار ضعف هستند؟
قفل شدن دنده در حالت پارک، دو علت می‌تواند داشته باشد. مورد اول، ضعف در مونتاژ و تولید است که در همه بخش‌های خودرو اتفاق می‌افتد. اما مورد دوم که علت اصلی نیز به حساب می‌آید، شیوه اشتباه پارک کردن خودرو است.
بسیاری از راننده‌ها زمان پارک کردن خودرو مخصوصا در شیب، ابتدا وضعیت گیربکس را در حالت پارک قرار می‌دهند، سپس از ترمز دستی استفاده می‌کنند. این امر سبب می‌شود تمام وزن خودرو به گیربکس منتقل شده و در نتیجه حالت قفل مکانیکی در وضعیت پارک برای گیربکس به‌وجود آید.
اگر هنگام پارک کردن ابتدا ترمز دستی را فعال کنید، سپس دنده را در وضعیت پارک قرار دهید، هرگز گیربکس در این وضعیت قفل نمی‌شود.
آیا می‌توان آمار دقیقی بین خودروهای وارداتی ارائه داد که کدام‌یک از آنها بیشترین خرابی را در بخش گیربکس دارند؟
میزان خرابی را باید براساس تعداد خودروهای وارداتی موجود در بازار رتبه‌بندی کرد. از سویی بحث خدمات پس از فروش نیز در این آمار موثر است که می‌تواند مشکلات را حل کند. عموما دلیل خرابی گیربکس‌های اتوماتیک در کشور ما، به نوع استفاده مالک از خودرو بازمی‌گردد که با نگهداری صحیح و سرویس‌های به‌موقع می‌توان آن‌را اصلاح کرد. در مرحله بعدی ضعف در تعمیر یا سرویس خودروهاست که به نمایندگان یا تعمیرکاران بازمی‌گردد.
به‌طور مثال عدم دسترسی آسان به فیلتر گیربکس، باعث می‌شود تعمیرکار اقدام به تعویض نکند و خرابی و استهلاک در پی داشته باشد یا مالک خودرو از پرداخت هزینه بیشتر برای تعویض خودداری کند و در نهایت باعث ایجاد مشکل در این بخش شود.
در نهایت قیمت قطعات یا مواد مصرفی این نوع گیربکس‌ها افزایش زیادی داشته است که همین امر باعث می‌شود مالکان از خرید قطعه نو یا تعویض قطعات مصرفی خودداری کنند و نتیجه آن خرابی گیربکس باشد.
بین گیربکس‌های سی‌وی‌تی، ترونیک و دوکلاچه استهلاک کدام‌یک کم‌تر است؟
پرچمدار استهلاک بین گیربکس‌ها، سی‌وی‌تی است. در درجه دوم گیربکس‌های اتوماتیک قرار دارند و مقام سوم که به کم‌استهلاک‌ترین و باکیفیت‌ترین گیربکس اختصاص یافته، گیربکس دوکلاچه است. گیربکس‌های دوکلاچه عملکرد ایده‌آلی در بحث تقسیم قدرت و نیرو دارند که این عامل سبب کاهش استهلاک و افزایش عمرمفید گیربکس می‌شود.
در حالت کلی گیربکس‌های ژاپنی بهتر هستند یا آلمانی؟
سیستم انتقال قدرت یا گیربکس را براساس سیاست کمپانی و عملکرد موتور طراحی می‌کنند. از آن‌جایی‌که در خودروهای ژاپنی کیفیت بسیارحائز اهمیت است، می‌توان گفت گیربکس‌های ژاپنی از دوام کاری و عمرمفید بیشتری برخوردار هستند. اما خودروهای آلمانی نیازمند گیربکس هوشمند با تسریع در تعویض دنده هستند که معمولا عملکرد طراحی آنها را نسبت به سایرگیربکس‌ها بهتر می‌سازد.
به‌عنوان سوال آخر، آیا در ایران توان طراحی و تولید گیربکس اتوماتیک وجود دارد؟
بله. از نظر تئوری و تولیدی، امکان طراحی و ساخت هرگونه گیربکس اتوماتیک در کشور وجود دارد. حتی افراد مستعدی وجود دارند که می‌توانند گیربکس‌هایی را طراحی کنند که تاکنون در خودروسازی وجود نداشته اما به دلایل اقتصادی و عدم حمایت از تولیدکننده، این مهم تاکنون مهجور مانده است.
از سوی دیگر بیشتر کمپانی‌های خودروساز داخلی تمایل دارند از گیربکس‌های طراحی‌شده توسط سایر شرکت‌ها استفاده کنند تا با مشکلات اقتصادی تولید درگیر نشوند.
