چندی پیش معاون شهردار تهران با اشاره به سفر علیرضا زاکانی به چین برای شرکت در اجلاس «راه ابریشم»، به برنامه‌های شهرداری برای تامین اتوبوس‌های برقی و بررسی طرح خرید و ورود اتوبوس‌های برقی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت خبر داده بود. حالا اما اخبار تازه از دستاوردهای این سفر نشان از آن دارد که قراردادی به منظور تامین اتوبوس‌های گازسوز و برقی منعقد شده که در انتظار ورود چینی‌ها به کشور برای گام‌هایی نهایی است. تامین اتوبوس‌های گازسوز و برقی در شرایطی قرار است به دست تولیدکنندگان چینی سپرده شود که تولیدکنندگان داخلی در سال‌های اخیر با کمترین میزان ظرفیت خود کار خود را ادامه داده‌اند و تنها در انتظار گوشه‌چشمی از دولت و شهرداری‌ها بوده‌اند تا بتوانند با غلبه بر آثار تحریمی، قطعات مورد نیاز را تامین کرده و هرچه سریع‌تر هرچند با حجم کمی از داخلی‌سازی، پاسخگوی نیاز ناوگان کشور به اتوبوس‌ها باشند.
بررسی خرید اتوبوس برقی از چین در سفر شهردار تهران
در مهرماه امسال بود که علیرضا زاکانی، شهردار تهران به چین رفت و معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران، درخصوص این سفر اظهار کرد که از موضوعات قابل بررسی در این سفر خرید اتوبوس برقی برای ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران است.
لطف‌اله فروزنده در این خصوص بیان کرده بود: «بازدیدی از کارخانه‌های ساخت اتوبوس‌های برقی کشور چین در حاشیه این سفر انجام می‌شود تا هم کیفیت اتوبوس‌ها و هم قیمت آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد.»
این معاون شهردار تهران یادآور شد: «می‌خواهیم در یک فضای رقابتی در میان شرکت‌های مختلف سازنده، بخشی از نیاز فوری پایتخت به اتوبوس‌های برقی را تأمین کنیم.»
وی این را هم اضافه کرد: «اولویت ما برقی‌کردن تاکسی‌ها، موتورهای کار و اتوبوس‌های شهر است تا بتوانیم به سمتی برویم که حمل‌ونقل عمومی تهران به سمت حمل‌ونقل پاک و برقی پیش برود.»
نهایی شدن قرارداد اتوبوس‌ها؛ در انتظار ورود چینی‌ها به ایران
حالا اما به‌تازگی رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران به دستاوردهای این سفر اشاره کرده و از سفر هیات چینی تا یک‌ماه آینده به تهران برای نهایی شدن قرارداد اتوبوس‌های جدید خبر داده است.
جعفر تشکری هاشمی در این زمینه گفت: «در این سفر ۱۰روزه از ۱۳ شهر چین که در حوزه حمل‌ونقل و محیط‌زیست دارای ظرفیت‌های خوبی بودند، بازدید کردیم که در این سفر حدود ۱۵قرارداد و تفاهم‌نامه به نفع مردم شهر تهران به امضا رسید.»
وی با بیان این‌که برای خرید اتوبوس‌های تک‌کابین و دوکابین گازسوز تفاهماتی صورت گرفت، ادامه داد: «هیاتی از چین تا یک‌ماه آینده به تهران خواهند آمد تا قرارداد نهایی شود.» عضو شورای شهر گفت: «خرید اتوبوس‌ها نیز به‌زودی انجام خواهد شد و هزار دستگاه اتوبوس دوکابین و هزار دستگاه اتوبوس تک‌کابین برقی به مرحله نهایی رسیده است و قرارداد آن به‌زودی منعقد می‌شود.»
اولویت شهرداری‌ها در واردات است، نه خرید از داخلی‌ها!
ایران‌خودرودیزل، سایپادیزل و عقاب‌افشان تنها سه شرکت از میان تمام تولیدکنندگانی هستند که امکان طراحی و تولید اتوبوس را در اختیار دارند؛ خودروسازانی که در این سال‌ها به‌رغم برخورداری از ظرفیت‌های بالای تولید، به دلیل کم‌لطفی‌های شهرداری‌های مختلف نتوانستند تولید اتوبوس را به اندازه نیاز کشور یا حتی بخش اندکی از آن ادامه دهند. باتوجه به آن‌که اتوبوس‌ها مانند مدل‌های سواری، خریدار شخصی ندارند و سفارش آن‌ها تنها از طریق دولت و شهرداری‌ها انجام می‌شود، دور از انتظار نیست که رونق در خطوط تولیدی این تولیدکنندگان، در انتظار حمایت‌های بی‌دریغ دولت و شهرداری‌ها باشد. اما آن‌طور که به نظر می‌رسد؛ شهرداری کلانشهری مانند تهران که با فرسودگی شدید ناوگان روبه‌روست، امروز به‌جای سفارش از خودروسازان داخلی، به سمت واردات این خودروها رفته است.
یک بام و دو هوای سفارش‌گذاری از داخلی‌ها و چینی‌ها
دو بهانه اصلی برای عدم خرید اتوبوس از تولیدکنندگان بزرگ داخلی در سال‌های اخیر، نبود زمان برای تامین سفارش و نبود بودجه برای خرید بوده است؛ موضوعاتی که به نظر می‌رسد در سفارش‌گذاری از خودروسازان چینی لحاظ نمی‌شود.
در این سال‌ها که از نبود اتوبوس آماده در پارکینگ خودروسازان گلایه‌ها بسیار بوده، تنها بیش از ۱۰سال از زمان نوسازی ناوگان تلف شده است؛ زمانی که می‌توانست با مدیریت درست، به سفارش‌گذاری از اتوبوس‌سازان داخلی بینجامد و تا امروز حداقل نیمی از ناوگان را نوسازی کند.
از سوی دیگر، برای ثبت سفارش از اتوبوس‌سازان داخلی همیشه بحث بودجه مطرح بوده، درحالی‌که امروز برای پرداخت به تولیدکنندگان چینی، نه‌تنها بودجه به اندازه کافی در اختیار شهرداری‌ها وجود دارد، بلکه بر ارزبری این سفارش‌ها هم چشم‌پوشی می‌شود.
