برنامه شهرداری برای واردات اتوبوس از چین در یک ماه اخیر با مخالفت‌های بسیاری از سوی تولیدکنندگان داخلی و طرفداران تولید داخل همراه بود. گرچه اعلام شده است این اقدام با هدف نوسازی ناوگان و در شرایطی انجام شده که تولید داخل در این بخش به حداقل رسیده، اما به نظر می‌رسد این بهانه‌ها نتوانسته است رضایت مخالفان واردات را جلب کند. هرچند معاون شهرداری تهران مدعی شده است تا امروز قرارداد ساخت ۴۸۰۰ دستگاه اتوبوس با تولیدکنندگان داخلی منعقد شده، این در حالی است که ظرفیت تولید اتوبوس در کشور بسیار بیشتر از این رقم است، اما در سال‌های اخیر شرایط تولیدکنندگان داخلی در این بخش بسیاری بحرانی بوده است؛ همان‌طور که معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور مدعی شده «در زمان عقد این قراردادها، تولیدکنندگان داخلی به نقطه‌ای رسیده بودند که امکان تولید نداشتند و خطوط تولید آن‌ها بسته شده بود».
سهم داخلی‌ها از نوسازی نصیب چینی‌ها شد!
در سال‌های اخیر شاهد بودیم فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی کشور به بیشترین حد خود رسیده بود که در کنار تحریم‌ها، عدم خرید شهرداری‌ها از تولیدکنندگان داخلی را می‌توان به عنوان عامل اصلی این فرسودگی دانست؛ اقدامی که باعث شد خطوط تولیدی بسیاری از اتوبوس‌سازان کشور متوقف شود و براساس آمارهای ارائه‌شده یک دهه اخیر، هیچ اتوبوسی به ناوگان اتوبوسرانی کشور تحویل نشود. از این رو انتظار می‌رفت با اضطراری شدن وضعیت اتوبوسرانی، تصمیم دولت و شهرداری‌ها برای تامین اتوبوس روی تولیدات داخل متمرکز شود.
با این‌حال، اما شاهد آن بودیم که در ماه‌های اخیر همچون همیشه صحبت از واردات و ناتوانی تولیدکنندگان داخلی در بحث تامین اتوبوس مطرح شد. از این رو شهردار پایتخت بعد از سفری به چین اعلام کرد قرار است بیش‌از ۲هزار دستگاه اتوبوس برای تامین نیاز داخل وارد شود؛ آماری که گلایه‌مندی تولیدکنندگان داخلی و مخالفان واردات را به همراه داشت؛ چرا که به نظر می‌رسید در حق تولیدکنندگان داخلی اجحاف شده و حالا که بودجه‌ای به خرید اتوبوس اختصاص داده شده، سهم تولیدکنندگان چینی شده است، نه داخلی‌ها.
کاهش ۵۰درصدی ناوگان اتوبوسرانی کشور در دولت قبل
بعد از مخالفت‌هایی که درخصوص واردات اتوبوس انجام شد، حالا معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور اظهار کرده است که موضوع حمل‌ونقل در دولت سیزدهم با توجه به این‌که یکی از نیازهای اساسی سبد خانوار است؛ در اولویت قرار گرفته و شهرداری‌ها در سراسر کشور در ارتباط همه جانبه‌ای با شهروندان هستند.
سجاد انوشه در خصوص روند انعقاد قرارداد ساخت ۴۸۰۰ دستگاه اتوبوس با تولیدکنندگان داخلی و تحویل ۱۲۰۰ دستگاه تاکسی‌ون به شهرهای کشور عنوان کرد: «در بخش نوسازی ناوگان اتوبوسرانی باید به این نکته توجه کرد که در سال ۱۳۹۲ که دولت قبلی کار را برعهده گرفت، ۲۰هزار دستگاه اتوبوس در کشور داشتیم. این در حالی است که ناوگان اتوبوسرانی ناوگان انبوه‌بری است که معمولا قشر زیادی از جامعه از آن استفاده می‌کنند. اما در پایان دولت قبل، به‌رغم افزایش درخواست برای حمل‌ونقل عمومی، تعداد ناوگان با ۵۰درصد کاهش به ۱٠هزار دستگاه اتوبوس رسیده بود؛ به شکلی که در برخی شهرها یک دستگاه اتوبوس روزانه ۸۰۰ نفر مسافر را جابه‌جا می‌کرد.»
احیای خطوط تولید خودروسازان با قراردادهای جدید
انوشه در ادامه با اشاره به سهم تولیدکنندگان داخلی از تامین اتوبوس مورد نیاز ناوگان گفت: «با توجه به شرایطی که وجود داشت، در ابتدای دولت سیزدهم دو قرارداد مهم منعقد شد؛ این قراردادها با اتوبوس‌سازهای داخلی کشور بود که البته برخی کارخانه‌های داخلی هنگام عقد این قرارداد به نقطه‌ای رسیده بودند که امکان تولید نداشتند و خطوط تولید آن‌ها بسته شده بود که با انعقاد این قراردادها، این خطوط احیا شد.»
وی در ادامه بیان کرد: «قرارداد ساخت ۴۸۰۰ دستگاه اتوبوس با خودروسازهای داخلی منعقد شد که ۷۵ تا ۸۰درصد هزینه ساخت این اتوبوس‌ها به‌عنوان سهم دولت پرداخت می‌شود.»
وی تصریح کرد: «از پایان سال گذشته تا امروز ۱۳۰۰ دستگاه اتوبوس نیز تحویل شهرداری‌های کشور شده است و این مسیر با سرعت خوبی دنبال می‌شود. بنابراین امیدواریم تا پایان دوره به نقطه خوبی در ارتقای ناوگان اتوبوسرانی دست یابیم.»
نوسازی ناوگان اتوبوسرانی با تولیدات داخل طی ۳ سال
صحبت از قراردادهای ۴۸۰۰ دستگاهی برای تولید اتوبوس توسط شرکت‌های داخلی در حالی مطرح می‌شود که به‌گفته برخی فعالان این صنعت درحال‌حاضر تولیدکنندگان داخلی به‌رغم ظرفیت تولید ۱۵هزار دستگاهی در سال، فعالیت خود را به حداقل رسانده‌اند و در انتظار گوشه‌چشمی از دولت و شهرداری‌ها مانده‌اند.
از سوی دیگر، به‌واسطه آن که در سال‌های اخیر ورود اتوبوس به ناوگان‌های شهری بسیار ناچیز بوده است، نیاز کشور به اتوبوس‌های درون‌شهری افزایش یافته و به بیش از ۳۵هزار دستگاه رسیده است.
این نیاز به اتوبوس درصورت استفاده از ظرفیت‌های داخلی در کمتر از ۳ سال تامین می‌شود و اگر برنامه‌ریزی درستی در این خصوص انجام شود، به‌طور قطع با کمترین میزان ارزبری و افزایش تولید داخل می‌توان ناوگان داخلی را سروسامان داد.
