شروع دوباره تحریم‌ها تقریبا بسیاری از اقداماتی که قرار بود انجام شود را متوقف کرد یا ناقص گذاشت. در حوزه حمل‌ونقل شهری کشور به هزاران دستگاه اتوبوس نیاز دارد. در بخش حمل‌ونقل مسافری بین‌شهری نیز با توقف تولید اتوبوس‌سازان بزرگ شاهد عقب‌ماندگی گسترده هستیم. تعداد اتوبوس‌های جدید در این بخش بسیار کم است و نیاز به عرضه محصولات جدید و بیشتر بسیار حس می‌شود. بیش‌از ۶۰درصد حمل‌ونقل مسافران در کشور از طریق اتوبوس‌ها انجام می‌شود. ریل، مینی‌بوس و سواری همواره بعد از اتوبوس قرار دارند. از این نظر، توسعه ناوگان اتوبوس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. طی سال‌های اخیر بسیاری از سازندگان اتوبوس‌های بین‌شهری به دلایل مختلف ازجمله تحریم‌ها و مشکلات مربوط به افزایش هزینه‌های تولید، یا توقف تولید داشته‌اند یا با کمترین ظرفیت به فعالیت خود ادامه داده‌اند. حالا ظاهرا قرارداد تولید ۱۵۰۰ اتوبوس با تولیدکنندگان داخلی منعقد شده است.
۱۵هزار اتوبوس در ناوگان کشور با میانگین سنی ۱۴سال
درحال‌حاضر ۱۵هزار اتوبوس در ناوگان بین‌شهری کشور خدمات‌رسانی می‌کنند که با توجه به سهم ۶۰درصدی حمل‌ونقل مسافران توسط این ناوگان بسیار ناچیز نشان می‌دهد. ضمن اینکه میانگین سنی این ۱۵هزار اتوبوس نیز ۱۴سال عنوان شده که نشان از روند فرسودگی این ناوگان دارد.
در همین زمینه، معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با بیان اینکه اتوبوس‌های موجود در ناوگان، ۱۵هزار و ۲۹۰ دستگاه است که میانگین سنی ۱۴ سال دارند، تاکید کرد: «براساس وضعیت سن و شرایط اتوبوس‌ها، تقریبا ۵۰درصد آن‌ها می‌توانند در مسیرهای بلند عملیاتی باشند و بقیه درون‌استانی و کوتاه.»
بنابراین تنها ۷۵۰۰ دستگاه از اتوبوس‌های بین‌شهری می‌توانند در مسافت‌های بلند حضور داشته باشند و کمبود اتوبوس بین شهری در کشور به‌شدت حس می‌شود.
۱۳تفاهم‌نامه برای تولید ۱۵۰۰ اتوبوس با تولیدکنندگان داخلی
حمیدرضا شهرکی در ادامه با اشاره به استفاده از ظرفیت تولید داخلی در راهداری از تفاهم‌نامه با خودروسازان داخلی برای تولید اتوبوس خبر داد و تصریح کرد: «مذاکراتمان را با تولیدکنندگان داخلی در زمینه تولید ناوگان افزایش دادیم و ۱۳تفاهم‌نامه با تولیدکنندگان داخلی برای تولید ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس منعقد کردیم.»
معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای همچنین افزود: «این کار یک برنامه مشترک در حوزه معاونت حمل‌ونقل و برنامه‌ریزی وزارت راه و شهرسازی است و به‌دنبال روش‌های تامین مالی برای خریداران هستیم تا قراردادها را منعقد کنیم.»
وی بیان کرد: «پیش‌بینی می‌کنیم از ماه آینده این قراردادها منعقد شود. در بخش حمل‌ونقل مسافری هم تفاهم‌نامه‌هایی منعقد شده است.»
سهم اتوبوس در حمل‌ونقل چقدر است؟
معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای همچنین در مورد سهم حمل‌ونقل جاده‌ای خاطرنشان کرد: «در سال جاری ۱۴.۵ درصد رشد جابه‌جایی در کل حمل‌ونقل جاده‌ای با ۱۰۳میلیون و ۶۳۳هزار جابه‌جایی مسافر داشتیم که سهم اتوبوس‌ها ۶۰ درصد با ۵۹ میلیون و ۹۷۷ هزار مسافر بوده و بقیه جابه‌جایی‌ها با مینی‌بوس و سواری انجام شده است.»
شهرکی درباره وضعیت ناوگان باری و کامیون‌ها هم آمار جالبی را مطرح کرد؛ بر این اساس، ۴۲۷هزار و ۷۷۴ دستگاه ناوگان باری داریم که میانگین سن‌شان ۱۹سال است.»
وی با اشاره به اینکه تعداد کامیونی که وارد کشور شده، ۲۰هزار و ۲۳۲ دستگاه است، افزود: «بعد از قانون ساماندهی صنعت خودرو، موضوع واردات خودرو در اختیار وزارت صمت قرار گرفت که البته ما هم یکی از دستگاه‌هایی هستیم که از ما استعلام می‌شود. در دو سال گذشته، تعداد کامیونی که وارد کشور شده، ۲۰هزار و ۲۳۲ دستگاه است.»
جبران کمبودها با واردات ۵هزار دستگاه اتوبوس
معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی نیز از واردات اتوبوس برای جبران کمبودها خبر داده است. شهریار افندی‌زاده تاکید کرد: «در قانون بودجه سال ۱۴۰۲، واردات تا سقف ۵۰۰۰ اتوبوس پیش‌بینی شده، اما از این تعداد تاکنون ۳۳ دستگاه وارد شده‌است.»
وی با بیان اینکه افق طرح جامع حمل‌ونقل کشور ۱۴۱۴ در نظر گرفته شده و اکنون در تمامی حوزه‌های حمل‌ونقل در دست تهیه است تصریح کرد: «در این طرح سعی شده است به موارد مورد نیاز به‌خصوص شبکه‌های ریلی توجه شود. همچنین از حمل‌ونقل ترکیبی به‌عنوان حمل‌ونقل مؤثر در این طرح استفاده شده و ایجاد مراکز لجستیک نیز در دستور کار قرار گرفته است. ما به تحول در بخش‌های توسعه و نوسازی نیاز داریم. از این رو، کمیته‌ای در وزارت راه و شهرسازی تشکیل و زمان‌بندی برای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ تنظیم شده‌است.»
وی افزود: «در این برنامه‌ریزی منابع مورد نیاز از دو بخش داخلی و خارجی پیش‌بینی شده‌است. اگرچه ابتدا سراغ تولیدات داخلی آمدیم، اما نمی‌توانیم صبر کنیم که تولیدات داخلی کامل شود. بلکه در کنارش باید واردات داشته باشم.»
قیمت هر اتوبوس به ۱۷میلیارد تومان رسیده است!
افزایش قیمت اتوبوس‌های بین‌شهری به بیش از ۱۷میلیارد تومان، صرفه اقتصادی خرید را برای مالکان اتوبوس از بین برده است. از این نظر باید اقداماتی انجام شود تا شرایط برای خرید اتوبوس ها فراهم شود.
افندی زاده با اعلام اینکه قیمت روز یک اتوبوس ۱۷میلیارد تومان است اظهار کرد: «سرمایه‌گذار بخش خصوصی باید مدل اقتصادی داشته باشد و سرمایه‌اش بازگردد که بتواند ثبت سفارش کند. این مدل اقتصادی باید از طریق همکاری چند وزارتخانه اتفاق بیفتد.»
معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی گفت: «ما به‌دنبال این هستیم که با همکاری سایر دستگاه‌ها شرایط واردات را تسهیل کنیم. سازمان راهداری در حال تدوین قانون است و بانک‌ها هم باید وارد صنعت حمل‌ونقل شوند، منشأ ارز را مشخص کنند و فرآیندها تسهیل شود. زیرا ما برای اینکه خدماتی در شأن مردم ایران ارائه دهیم به توسعه و نوسازی ناوگان نیاز داریم.»
