همه این کامیونها، از سر تا پا، با وسایل مختلف تزئین و رنگآمیزی شدهاند. اما این فقط کامیونهای پاکستانی نیستند که به این شکل تزئین میشوند بلکه اکثر اتوبوسهای مسافربری، تانکرهای حمل آب و سوخت، ونهای مسافری و اجارهای، موتورهای قدیمی و حتی ارابههای چوبی دستفروشان پاکستانی هم با وسایل رنگی و عجیب و غریبی تزئین میشوند. یک هنرمند و جهانگرد آمریکایی این کامیونها را به یک موزه هنرهای معاصر در حال حرکت، یک گالری ملی بدون دیوار و یک نمایشگاه رنگارنگ متحرک، تشبیه کرده است!
هر چه کامیون رنگارنگتر، قابلاعتمادتر!
سنت تزیین کامیونها در دهه ۱۹۲۰ با معرفی Bedfords برای مسافتهای طولانی آغاز شد؛ یک کامیون ساخت بریتانیا با کابین گرد که قرار بود به معتبرترین و قابلاعتمادترین کامیون کشور پاکستان به مدت یک قرن تبدیل شود. ابتدا کامیونها با آرم هر شرکت مشخص میشدند تا افراد بیسواد بتوانند تشخیص دهند مالک کامیونها چه کسانی هستند.
به تدریج، این آرمها فانتزی، پرزرق و برق و رقابتیتر شدند. در دهه ۱۹۵۰، نقاشیهایی به سبک نقاشی دیواری جایگزین آنها شده بود. در دهه ۱۹۶۰ که اقتصاد کشور پاکستان شکوفا شد، تزئینات به طور فزایندهای پیچیده شدند تا ثروت روبهرشد رانندگان و ظهور یک طبقه شهری جدید را منعکس کنند.
این که یک راننده، معادل ارزش یک سال یا بیشتر از آن سودش را برای تزئینات کامیون خرج کند، بیسابقه نبود! براساس یک مقاله که در این زمینه و در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، کار اولیه نقاشی روی کامیون حداقل ۲۵۰۰ دلار هزینه دارد که معادل دوسال حقوق متوسط یک راننده کامیون است. برخی بیشاز 10هزاردلار برای تجهیز و تزئین کامیون خود هزینه میکنند.
باور نکردنی است که بسیاری از کامیونداران، هر سه یا چهار سال یک بار هم برای بازسازی کامل خودرو به کارگاه بازمیگردند. رئیس بخش مطالعات بصری در دانشگاه کراچی، در این باره میگوید: کامیونداران حتی پول زیادی برای خانههای خود خرج نمیکنند. یکی از رانندهها گفت که زندگی و امرار معاشش با کامیون است.
اگر با رنگآمیزی مناسب به آن احترام نمیگذاشت، احساس میکرد ناسپاس است. یک کامیون تزئینشده به مشتریان این تصور را القا میکند که به خوبی از آن مراقبت میشود و بنابراین وسیلهای قابلاعتماد برای حملونقل کالا خواهد بود! نقاشی کامیون نیز یک تجارت بزرگ است.
تنها در شهر کراچی پاکستان بیشاز 50هزار نفر در این صنعت پرسود مشغول بهکار هستند. کارگاههای خانوادگی متشکل از کارآموزان و صنعتگران آموزشدیده و مغازههای کوچکی که انواع زیورآلات و لوازم جانبی عجیبوغریب را میفروشند، در کنار هم هستند.
با این حال، در طول سالها، این کسبوکار نیز تغییر کرده است. اکنون به جای رنگآمیزی دقیق با دست، از برچسبها و تزئینات تولید انبوه استفاده میشود. با این حال، به لطف هنرمندانی مانند حیدرعلی که چند سال است در پارکینگی در پاسادینای کالیفرنیا فعالیت میکند و دیگر نقاشان، بعید است این صنعت و هنر اساسا پاکستانی به این زودیها فراموش شود.
کامیونهای چشم نواز؛ از کراچی تا لندن
پس از سفر گردشگران اروپایی و آمریکایی به پاکستان در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰میلادی، کامیونهایی که جادههای این کشور را زینت میدادند، شهرت جهانی پیدا کردند. هر رانندهای دوست دارد کامیونش بهترین، شیکترین، رنگارنگترین و تحسینبرانگیزترین وسیلهنقلیه در جاده باشد.
میتوان رنگهای روشن، تزئینات پرزرق و برق و بسیاری از جزئیات دیگر را در این کامیونها مشاهده کرد. از دور میتوان این تصور را داشت که همه کامیونها به طور مشابه رنگآمیزی شدهاند، اما تقریبا هر کامیونی دکورها و داستانهای متفاوتی برای خود دارد.
مناظر، نقشهای گل، قهرمانان ملی، نامهای مذهبی، رهبران نظامی، شاعران، پیکرههای حیوانات یا طرحهایی که حماسهها را به تصویر میکشند روی این کامیونها نقاشی میشوند.
طراحی داخلی این کامیونهای چشمنواز و درخشان، به اندازه نمای بیرونی آنها مهم است. وقتی صحبت از نقاشی کامیون میشود، اگر چه همه پاکستان به کراچی اشاره میکنند، شهری که این هنردر آن متولد شده است، اما امروزه میتوان گفت شهرهایی مانند راولپندی، پیشاور، لاهور و کویته نیز به مراکز نقاشی کامیون تبدیل شدهاند. فعالیتهای نقاشی کامیون در یک بخش صنعتی کوچک انجام میشود که درست در کنار بزرگراه بین پایتخت اسلامآباد و راولپندی گسترش یافته است.
نقاشان، جوشکارها و برقکارها برای بازسازی و تزئین وسایلنقلیه پارکشده در اینجا کار میکنند.
یک هنرمند نقاشی کامیون در پاکستان با اشاره به اینکه رنگآمیزی کامیونها برای پاکستانیها مهم است، میگوید: این جا همه تلاش میکنند تا وسیلهنقلیه خود را زیباتر کنند.
با این هنر، نام پاکستان در جهان برجسته میشود. وی با بیان اینکه زمان رنگآمیزی خودروها باتوجه به الگوهای درخواستی متفاوت است، ادامه میدهد: هزینه رنگآمیزی خودروهای کوچک از ۱۶۰ هزار روپیه شروع میشود. یک راننده کامیون نیز میگوید: کامیون من به لندن میرود. ما به این موضوع اهمیت میدهیم. این بخش مهمی از فرهنگ پاکستان است.