شرایط ناوگان، تقاضا و تولید اتوبوس‌های شهری در دهه اخیر به شدت بحرانی بود و مشکلاتی ازجمله عدم سفارش‌گذاری از سوی شهرداری‌ها، به این وضعیت دامن زده بود. تا آنجا که گفته می‌شد طی ۱۰سال هیچ اتوبوس جدیدی وارد ناوگان اتوبوسرانی کلانشهر تهران نشده است! اما بعد از آن و در دو سال اخیر، اخبار امیدوارکننده‌ای از تمرکز مسئولان بر ناوگان مسافری شنیده شد؛ از سفارش‌گذاری اتوبوس‌های داخلی تا واردات از کشورهای خارجی. اما تا امروز رقم چشمگیری از این اتوبوس‌ها به ناوگان اضافه نشده و اما و اگرهایی در مسیر ورود این خودروها به اتوبوسرانی تهران وجود دارد که مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی را بر آن داشته تا پاسخی در خصوص روند توسعه ناوگان ارائه دهد.
مهدی علیزاده معتقد است که وضعیت خرید اتوبوس برای این ناوگان در دوره مدیریت شهری جدید سروسامان گرفته و قراردادهای مهم و بزرگی در این دوره منعقد شده است.
علیزاده همچنین به دفاع از واردات اتوبوس پرداخته و در پاسخ به این پرسش که چرا از ظرفیت داخلی استفاده نشده، اظهار کرده که قراردادهای بسیار خوبی نیز با خودروسازان داخلی منعقد شده است. هرچند هنوز نتیجه چشمگیری از این قراردادی که ذکر می‌شود، در شهر تهران دیده نشده است.
۸۲۶ اتوبوس طی یک‌سال به ناوگان تهران وارد شد
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران با اشاره به آخرین وضعیت ورود اتوبوس‌های جدید به پایتخت اظهار کرد در سال گذشته ۸۲۶ اتوبوس نو وارد ناوگان شد و قراردادهای مهم و بزرگی در حوزه تامین اتوبوس‌های نو در این دوره مدیریت شهری منعقد شده است.
مهدی علیزاده بیان کرد: «زمانی ما مدیریت شهری را از مدیران دوره قبل تحویل گرفتیم که ۱۸۰۰ اتوبوس فعال در کلانشهر تهران فعال بود و از این میان تنها حدود ۸۰۰ اتوبوس فعال بودند.»
وی تصریح کرد:«شهر بزرگ تهران با این حجم مسافر و شهروند تنها ۸۰۰ اتوبوس فعال داشت. این در حالی است که از ابتدای دوره مدیریت شهری جدید ۸۲۶ دستگاه اتوبوس نو وارد خطوط کردیم؛ ۵۰۰ دستگاه با اعتبار و تجهیزات شهرداری تهران و ۲۷۱ دستگاه اتوبوس نیز به صورت مشترک با وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها خریداری شد.»
بازسازی اتوبوس ها همچنان در دستور کار است
بحث بازسازی اتوبوس‌ها در سال‌های اخیر مطرح بوده است. بسیاری این اقدام را خیلی مناسب نمی‌دانند چراکه مخالفان آن را هزینه‌بر می‌دانند و درنهایت یک خودرو قدیمی بازهم در خیابان های پایتخت رفت و آمد خواهد کرد. با این حال شهرداری و متولیان سازمان اتوبوسرانی معتقد هستند که با هزینه خرید یک اتوبوس، می‌توان دو دستگاه اتوبوس را به‌طور کامل تجهیز و بازسازی کرد.
این روند همچنان ادامه دارد و در این خصوص علیزاده اظهار کرد: «بازسازی اتوبوس‌ها نیز در دستور کار قرار دارد. در سال ۱۴۰۱ تنها ۵۰ دستگاه اتوبوس بازسازی شده بود و سال گذشته ۳۰۰ دستگاه اتوبوس بازسازی شد و این در حالی است که درحال‌حاضر ۳۰۵۳ دستگاه اتوبوس فعال و حدود ۲۰۵۰ تا ۲۱۰۰ اتوبوس شاغل در خطوط داریم که البته شهر تهران به ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ اتوبوس نیاز دارد.»
ورود ۵ هزار اتوبوس به مدار، خوشایند برخی افراد نیست
قراردادهای منعقدشده با شرکت‌های خارجی برای واردات اتوبوس و بحث عجله‌ای بودن این اقدام این روزها در فضای رسانه‌ای کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. اینکه چرا چنین قرارداد بزرگی به صورت عجله‌ای منعقد شده با انتقاد برخی مسئولان و کارشناسان مواجه شده است.
در این زمینه نیز مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران با انتقاد از مدیران گذشته این کلان شهر تصریح کرد: «در دوره چهارساله مدیریت قبلی تنها ۱۰۰ دستگاه نوسازی شد؛ اما حالا تعداد نوسازی‌ها هفت برابر شده و این نشان می‌دهد که یک تفکر انقلابی و جهادی پشت کار است و قطعا طی دو سال قرارداد ۵۰۰۰ دستگاه اتوبوسی که منعقد کردیم وارد مدار می‌شود ولی یک عده از این رویه خوششان نمی‌آید و می‌گویند فساد شده و یا با فلان شرکت قرارداد بستند که ما به دور از هیاهو این مساله را جلو می‌بریم.»
چرا شهرداری با چینی‌ها قرارداد خرید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس منعقد کرد؟
انتقادات به بحث واردات اتوبوس از چین و نوع قرارداد آن باعث شد تا مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی در این مورد هم کمبود بودجه این سازمان و عقب ماندگی خودروسازان داخلی در تولید را دلیلی بر قرارداد مستقیم با خودروساز چینی از سوی شهرداری عنوان کند.
وی بیان کرد: «سال گذشته ۴۵درصد بودجه شهری به حوزه حمل‌ونقل اختصاص داده شد. از این میان ۷۱۰۰میلیارد تومان بودجه به شرکت واحد رسید که پنج همت آن نقدی و مابقی غیرنقد بود که با این بودجه می‌توانستیم ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس خریداری کنیم، اما شرایط به گونه‌ای بود که مردم را معطل تولید داخلی و آن هم تولید داخلی که به واسطه گذر زمان دچار عقب‌ماندگی شده بود، نکنیم.»
وی افزود: «به همین دلیل سال گذشته شهردار تهران در سفر به چین قرارداد خرید ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس ۱۲متری را منعقد کرد و مقرر شده است تا بعد از پرداخت ۲۰ درصد پیش پرداخت ظرف مدت ۶ماه اتوبوس‌ها تحویل داده شود که اگر اتوبوس‌های داخلی و خارجی به ناوگان تزریق شود، شاهد کاهش سرفاصله حرکت اتوبوس‌ها خواهیم بود.»
وی افزود: «طرف چینی متعهد شده است بعد از آنکه ۲۰ درصد از مبلغ قرارداد پرداخت شد ظرف مدت شش‌ماه اتوبوس‌ها را تحویل دهد و الباقی مبلغ نیز با کمک دولت، بانک مرکزی و بانک شهر به صورت فاینانس خواهد بود و اگر مشکلات و روند اداری در بانک مرکزی حل شود به‌زودی شاهد ورود اتوبوس‌های جدید خواهیم بود.»
شهرداری به دنبال انتقال تکنولوژی تولید اتوبوس‌های برقی است
بحث انطباق اتوبوس‌های خریداری‌شده با شرایط آب‌وهوایی پایتخت و همچنین میزان پیمایش این اتوبوس‌ها که برقی هستند و بحث خدمات پس از فروش آن ها موارد دیگری است که بسیاری در مورد آن نقد دارند. موردی که ممکن است با شرایط خیابان‌های تهران هماهنگ نباشد. همچنین بحث شیب خیابان‌ها و ترافیک موجود و قدرت بسته‌های باتری این اتوبوس‌ها هم مطرح است.
با این حال مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی با قاطعیت از نظارت بر تولید این اتوبوس‌ها صحبت کرده و معتقد است این اتوبوس‌ها با شرایط تهران هماهنگ هستند و حتی قرار است شرکت چینی تکنولوژی تولید را انتقال دهد.
مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تاکید کرد: «تمام مسائل فنی، آب‌وهوایی و جغرافیایی اتوبوس‌ها در نظر گرفته شده و با حساسیت کامل روند تولید اتوبوس‌ها را نظارت می‌کنیم و مشخصات فنی اتوبوس‌ها در چارچوب شهرداری تهران و وزارت کشور بسته شده است.»
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران با بیان اینکه باتری اتوبوس‌های برقی بسیار مهم است و نیمی از قیمت اتوبوس برقی به علت وجود باتری است، تصریح کرد: «در نظر داشته باشید که سعی کردیم اتوبوس‌هایی را به تهران بیاوریم که بیشتر پیمایش را داشته باشند و حداقل بالای ۲۷۰ کیلومتر پیمایش داشته باشد.»
علیزاده در مورد خدمات پس از فروش اتوبوس‌های برقی نیز با بیان اینکه هم با طرف چینی و هم تولیدکنندگان داخلی بابت تعمیر و خدمات پس از فروش اتوبوس‌ها مذاکره کردیم، اظهار کرد: «درخصوص انتقال تکنولوژی و خدمات پس از فروش درحال رایزنی هستیم تا این موضوع به یک یا دو شرکت تولیدکننده داخلی منتقل شود.»
سهم خودروسازان داخلی از تامین اتوبوس‌های شهر تهران چقدر است؟
صنعت خودرو و اتوبوس‌سازان داخلی دارای ظرفیت بسیار مناسبی برای تولید هستند. شاید اگر طی یک‌دهه اخیر به این شرکت‌ها سفارش ساخت داده و روند تولید در آن به صورت روتین دنبال می‌شد امروز تا این حد حمل‌ونقل کلان شهرهای کشور با مشکل مواجه نبود.
با این حال بخشی از ۷هزار دستگاه اتوبوس مورد نیاز شهر تهران، قرار است توسط تولیدکنندگان داخلی تولید شود.
علیزاده در مورد روند انعقاد قرارداد با شرکت‌های داخلی گفت: قرارداد ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی با گروه شتاب تا پایانماه منعقد می‌شود.
گروه شتاب قول داده است تا پایان سال ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی تحویل دهد و از سال آینده نیز هر ماه ۵۰ اتوبوس برقی تحویل دهد.
وی همچنین درباره آخرین وضعیت همکاری با ایران خودرو دیزل اظهار کرد: «ما کار را پیش بردیم و توافق کردیم که ۲۷۰ اتوبوس را ظرف چند ماه آینده بدهند و خدمات پس از فروش‌مان با این شرکت همچنان پابرجاست اما بابت تولید اتوبوس‌های جدید باید قراردادی منعقد کنیم.»
وی با اشاره به احتمال فسخ قرارداد با یک شرکت داخلی در مورد سرانجام ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی در خط بهارستان- جمهوری گفت: «با یک شرکت خصوصی قرار داد بستیم اما به تعهدات خود عمل نکرده و اگر تا پایان این ماه به تعهدات خود عمل نکند، قرارداد فسخ می‌شود.»
