بعد از تجربه مشکلات ناشی‌از واردات در بخش سواری‌ها و ناکامی‌هایی در واردات کامیون‌های کارکرده رخ داد، حالا نوبت به اتوبوس‌های درون شهری و برون‌شهری رسیده است. اما چرا واردات در کشور همواره یکی از پرچالش‌ترین تصمیمات صنعت خودرو بوده است؟
از یک منظر می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بزرگ‌ترین بلاتکلیفی که واردات را به یک چالش تبدیل می‌کند، موضوع ارائه خدمات پس از فروش خودروهاست که حالا درخصوص اتوبوس‌ها، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه اعلام کرده که قرار است با دو شرکت «عقاب‌افشان» و «اسنا» برای ارائه خدمات به اتوبوس‌های برقی مذاکره کنیم.
موضوعی که نشان می‌دهد به ورود الکتروباس‌ها به ناوگان اتوبوسرانی کشور بسیار نزدیک شده‌ایم. درحالی‌که برخی مسئولان بارها از واردات اتوبوس‌های دیزلی و برقی به کشور اظهار ناامیدی کرده بودند. ازسوی‌دیگر، مسائلی همچون ارزبری در شرایط فعلی و خالی ماندن ظرفیت داخلی‌سازان، واردات را به موضوعی قابل بحث تبدیل می‌کند. حالا اما به نظر می‌رسد وضعیت برای خرید اتوبوس‌های برقی از شرکت‌های خارجی متفاوت از سایر خودروهاست.
تکلیف خدمات پس از فروش الکتروباس‌ها چه می‌شود؟
ارائه خدمات پس از فروش، برای مالکان تمام خودروها از اهمیت بالایی برخوردار است و این مهم را می‌توان در خودروهای تجاری بیش از سواری‌ها احساس کرد. خودروهایی که حکم منبع درآمد برای مالکان را دارند یا با سرمایه‌های ملی خریداری و به ناوگان سپرده می‌شوند و این روزها قیمتشان سر به فلک گذاشته است، باید خدماتی منظم‌تر و مطمئن‌تر از سایر خودروها دریافت کنند.
حالا در مورد اتوبوس‌های الکتریکی مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه اعلام کرده که قرار است با دو شرکت عقاب و اسنا مذاکره شود تا خدمات پس از فروش اتوبوس‌های برقی به شرکت‌های داخلی واگذار شود. سال گذشته بود که شهرداری تهران تصمیم گرفت طی قراردادی با تولیدکنندگان چینی، ۲هزار و ۵۰۰ دستگاه الکتروباس را به ناوگان پایتخت کشور وارد کند.
چرا تامین اتوبوس برقی به چینی‌ها واگذار شد؟
واردات اما از منظر دیگری همواره یک معضل در ایران به حساب می‌آمده است؛ آن هم بحث ناترازی بین استفاده از تولید داخل و واردات بوده است. به‌رغم آن‌که خودروسازان داخلی بارها اعلام کرده‌اند امکان تولید اتوبوس‌ها برای تامین نیاز داخل را دارند، اما باز هم شاهد آن هستیم که شهرداری تهران به سراغ خرید از شرکت‌های چینی رفته و قراردادی را امضا کرده که شامل واردات اتوبوس‌های دیزلی و برقی است. در بخش برقی‌ها اما به نظر می‌رسد؛ چاره‌ای جز واردات نمانده است و اتوبوس‌سازان داخلی آن‌چه ادعا می‌کنند، آمادگی ساخت و تولید این خودروها را ندارند.
در همین راستا، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران اظهار کرده بود «فکر نمی‌کنم تا پایان امسال هم خودروسازان داخلی بتوانند اتوبوس‌های برقی را بسازند تا در اختیار ما قرار بگیرد.»
مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران و حومه نیز پیش از این در دفاع از واردات اتوبوس‌های برقی عنوان کرده بود که «تیرماه سال گذشته ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس از محل شرکت‌های داخلی قرارداد بستیم که بالغ بر ۲۰هزار میلیارد تومان مبلغ قرارداد ما مدل پرداختی ۲۵درصد نقد، ۲۵درصد غیرنقد و ملک و ۵۰درصد تسهیلات بود. بر اساس قرارداد ۲۵۰۰دستگاهی، باید طبق زمان‌بندی مقررشده؛ حدود ۱۵۰۰ عدد تحویل می‌دادند. ما مردم را معطل تولید داخل به‌واسطه عقب‌ماندگی ۱۰ساله نمی‌کنیم. بنابراین طی انعقاد قراردادی با چین مقرر شد به دلیل قیمت مناسب، ۲۵۰۰اتوبوس برقی تحویل شهرداری تهران شود که این تعداد باعث کاهش سرفاصله‌ها خواهد شد.»
نیاز تهران به ۱۱هزار اتوبوس برقی در دو سال
ارزبری واردات اتوبوس‌های الکتریکی، آن‌هم درشرایطی‌که تولیدکنندگان با بحران‌های ارزی مواجه هستند، می‌تواند این اقدام شهرداری یا هر ارگان دیگری را با اما و اگرهای بسیاری همراه کند.
با این‌حال اما نیاز کشور به‌ویژه پایتخت به اتوبوس بر کسی پوشیده نیست که تامین اتوبوس‌های الکتریکی برای کاهش آلودگی‌های محیط‌زیستی و روزهای آلوده در سال، به یک نیاز برای کلانشهرهای کشور تبدیل شده است.
تا آن‌جا که رئیس شورای شهر به‌تازگی نیاز تهران به اتوبوس‌های برقی را ۱۱هزار دستگاه تا پایان سال ۱۴۰۴ عنوان کرده است که باید گفت واردات این خودروها تا امروز حتی تا یک‌چهارم این نیاز را هم برآورده نمی‌کند.
ضرورت ایجاد زیرساخت پیش از ورود اتوبوس‌ها به پایتخت
اتوبوس برقی بدون ایجاد زیرساخت‌های شارژ قوی قابل تصور نیست. هنوز مشخص نیست که اتوبوس‌ها در کدام پایانه‌ها قرار است خدمات‌رسانی کنند. آیا ایستگاه شارژ این اتوبوس‌ها فراهم شده است یا خیر؟ قطعا نمی‌توان اتوبوسی را وارد خیابان‌ها کرد بدون این‌که ایستگاه شارژ برای آن تعبیه کرد.
برای خودروهای سواری در شهر تهران به‌صورت محدود چندین ایستگاه شارژ ایجاد شدهریال اما برای اتوبوس‌ها هنوز خبری از نصب شارژر منتشر نشده است. قطعا ایجاد زیرساخت برای شارژ این اتوبوس‌ها هزینه بر و زمان‌بر بوده و بهتر است خیلی قبل از استفاده از این اتوبوس‌ها روند توسعه زیرساخت شارژ در دستور کار قرار بگیرد.
