تقاضا برای تراکتور و ماشین‌آلات بخش کشاورزی طی سال‌های اخیر روند روبه‌رشدی داشته است. براساس گزارش‌های موجود، سالانه بیش‌از ۷۵هزار نفر در صف طولانی خرید تراکتور قرار می‌گیرند، اما ظرفیت تولید در کشور به اندازه‌ای نیست که بتواند نیاز همه را برآورده کند. این در حالی است که سالانه هزاران دستگاه تراکتور و سایر ماشین‌آلات کشاورزی نیز فرسوده شده و بر میزان تقاضا افزوده می‌شود. طی دهه اخیر کشاورزی در ایران با رشد قابل‌توجهی مواجه شده است. با تغییرات گسترده در نوع آبیاری و اصولی‌تر شدن کشت در کشور، تولید افزایش و نیاز به ماشین‌آلات و تراکتور نیز به‌شدت افزایش پیدا کرده، این در حالی است که کل توان کشور تولید حدود ۲۵هزار دستگاه تراکتور در سال است.
بنابراین با در نظر گرفتن حدود ۷۵هزار تقاضا در سال و اضافه شدن تعداد فرسوده‌ها در هر سال، هر فرد باید حداقل ۳سال در صف خرید باقی بماند. این در شرایطی است که تراکتورهایی که در بازار عرضه می‌شود معمولا قیمت بسیار بالایی دارند و توان کشاورز برای خرید نقدی این تراکتور و ماشین‌آلات کشاورزی پایین است.
صف طولانی برای خرید تراکتور
براساس گزارش‌های سالانه، بیش از ۷۵هزار تقاضا برای خرید تراکتور وجود دارد. صف طولانی برای خرید تراکتور، در انتظار افزایش تیراژ و تولید این محصول ازسوی تولیدکنندگان است.
در همین زمینه، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی درخصوص وضعیت تولید و توزیع تراکتور در کشور گفت: «توزیع تراکتور تا سال ۱۳۹۹ و اوایل۱۴۰۰ در اختیار وزارت جهاد کشاورزی بود و در ادامه با درخواست تولیدکنندگان و با هزینه بالا سایتی راه‌اندازی شد و کشاورزان ثبت‌سفارش می‌کنند.»
کریم ذوالفقاری با بیان این‌که ظرفیت امسال تولید تراکتور در کشور ۳۵هزار دستگاه پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: «این عدد سال گذشته ۲۵هزار دستگاه بود و در دو سال اخیر حدود ۵۰هزار تراکتور تولید شد.»
وی افزود: «بنابراین با انباشت ۴ تا ۵ ساله تقاضا روبه‌رو هستیم؛ علاوه‌بر این‌که ۵۰درصد ماشین‌آلات بخش کشاورزی فرسوده است و سالانه به این آمار افزوده می‌شود.»
فرسودگی بیش‌از ۵۰درصد تراکتور و کمباین
فرسودگی خودروها در کشور به یک اپیدمی تبدیل شده است. از خودروهای کاروتجاری گرفته تا سواری و موتورسیکلت‌ها همگی دچار فرسودگی هستند. در حوزه کشاورزی نیز آمار به‌مراتب وضعیت اسفباری دارد.
به‌گفته رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی، ۵۵درصد تراکتورهای کشور فرسوده شده‌اند. این در حالی است که توان تولید به اندازه‌ای نیست که بتواند طی حتی ۵ سال نوسازی در این بخش رخ بدهد.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی با بیان این‌که این وضعیت در کمباین‌ها حادتر است، تاکید کرد: «۵۵درصد تراکتورهای موجود کشور سن بالای ۱۳سال دارند و ۶۰درصد کمباین‌ها معادل ۱۲هزار دستگاه فرسوده هستند.»
ضایعات بالا در کشاورزی به دلیل فرسودگی
ذوالفقاری در ادامه به ضایعات بخش کشاورزی به‌دلیل فرسودگی ماشین‌آلات کشاورزی اشاره و بیان کرد: «نیازمندی امسال تراکتور و کمباین حوزه کشاورزی به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شده است؛ درحال‌حاضر ۲۰میلیون غلات شامل ۱۲ تا ۱۴ میلیون تن گندم، ۳میلیون تن جو و حدود ۳ تا ۴ میلیون تن دانه روغنی و... در کشور می‌شود. اگر به‌دلیل فرسودگی ماشین‌آلات برداشت محصولات، فقط یک‌درصد غلات که معادل ۲۰۰هزار تن می‌شود، از بین برود؛ با همان عدد می‌توان بخشی از نوسازی ناوگان کمباین را انجام داد.»
تراکتور فرسوده هر ساعت ۳.۵لیتر اضافه می‌سوزاند!
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون بخش کشاورزی، به میزان مصرف سوخت این ماشین‌آلات فرسوده اشاره و تصریح کرد: «تراکتور به‌طور میانگین سالانه ۸۰۰ ساعت فعالیت دارد و اگر به سن فرسودگی رسیده باشد، هر ساعت ۳.۵ لیتر سوخت اضافه دارد. اختلاف سوخت ماشین‌آلات با عمر مفید و فرسودگی ۳۰۰هزار دستگاه عدد بزرگی می‌شود».
ذوافقاری با بیان این‌که چالش قاچاق سوخت نیز در این بخش مطرح است، گفت: «چالش دیگر در تامین سوخت این ماشین‌آلات مساله قاچاق است که میزان تخصیص سوخت را در ۲۲ استان کاهش داده است. درحالی‌که راه جلوگیری از سوخت کاهش یک‌باره آن برای کشاورزان نیست، چون مشکلات این حوزه را بیشتر می‌کند. وزارت جهاد کشاورزی پیگیر موضوع است تا چالش کشاورزان را در بخش دریافت سوخت کاهش دهد.»
برای ۳۰۰هزار تراکتور فرسوده برنامه‌ای وجود ندارد؟
ذوالفقاری بر ضرورت نوسازی ناوگان ماشین‌آلات کشاورزی تاکید و خاطرنشان کرد: «۳۰۰هزار تراکتور فرسوده در کشور وجود دارد که این امر ضروری می‌کند تا سالانه ۵۰هزار تراکتور در کشور تولید شود؛ ۲۰هزار دستگاه برای کسانی که متقاضی تراکتور هستند و قبلا نداشته‌اند و ۳۰هزار تراکتور نیز برای نوسازی. اما برنامه‌ریزی امسال تولید تراکتور ۳۵ هزار دستگاه است.»
وی افزود: «البته تولید سالانه ۳۰هزار تراکتور جایگزین بعد از ۱۰ سال، ۳۰۰هزار دستگاه فرسوده فعلی را از رده خارج می‌کند، اما به‌طور قطع در این مدت تعداد فرسوده‌ها عدد بزرگ‌تری خواهد بود.»
