معضل سرقت کاتالیست خودروها در سایر کشورها هم مشاهده می‌شود. به عنوان مثال در گزارشی که نشریه «ژورنال دو مونترال» کانادا منتشر کرد، یک شیمیدان به بررسی دلایل افزایش سرقت مبدل کاتالیستی نصب‌شده در خودروها پرداخت. وی عمده‌ترین دلیل سرقت کاتالیزور را بالا بودن قیمت رودیوم (یکی از فلزات درون این قطعه) عنوان کرد. در ادامه موضوع سرقت کاتالیزورهای خودرو را بررسی می‌کنیم.
چرا کاتالیزورها دزدیده می‌شوند؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل سرقت کاتالیزورها، ارزش بالای فلزات گرانبهای موجود در آن‌ها است. فلزاتی مانند پلاتین، پالادیوم و رودیوم به دلیل خواص کاتالیتیکی بی‌نظیرشان در تصفیه گازهای خروجی خودرو استفاده می‌شوند. این فلزات به دلیل کمیاب بودن در بازار جهانی قیمت بالایی دارند و سرقت کاتالیزور می‌تواند برای سارقان سودآور باشد.
آن‌ها این قطعات را به قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی آن به بازیافت‌کنندگان یا دلالان فروخته و سود قابل توجهی به دست می‌آورند. علاوه بر ارزش بالای فلزات گرانبها، سرقت کاتالیزورها به دلیل آسانی انجام آن رواج دارد. بسیاری از خودروها، به‌ویژه وانت‌ها و خودروهای شاسی‌بلند که ارتفاع بیشتری دارند، امکان دسترسی آسان به کاتالیزور را برای سارقان فراهم می‌کنند.
سارقان با استفاده از ابزارهای ساده‌ای می‌توانند در عرض چند دقیقه کاتالیزور را از خودرو جدا کنند. این فرآیند سریع و بی‌صدا، خطر کمتری برای سارقان دارد و احتمال دستگیری آن‌ها را کاهش می‌دهد. تقاضای روزافزون برای کاتالیزورهای دست‌دوم یکی دیگر از دلایل اصلی سرقت این قطعات است.
بازار سیاه کاتالیزورهای به‌سرقت‌رفته به‌دلیل هزینه جایگزینی این قطعات در خودروها رونق گرفته است. صاحبان خودرو که به دنبال راه‌های ارزان‌تر برای هزینه تعویض کاتالیزور خود هستند، ممکن است بدون اطلاع از منشأ غیرقانونی آن‌ها، کاتالیزورهای به‌سرقت‌رفته را خریداری کنند. سرقت کاتالیزورها تاثیرات منفی قابل توجهی بر صاحبان خودرو و جامعه دارد. صاحبان خودرو پس از سرقت کاتالیزور با هزینه‌های سنگین جایگزینی آن‌ها مواجه می‌شوند که می‌تواند بسیار بیشتر از ارزش خود کاتالیزور باشد.
علاوه‌بر این، سرقت کاتالیزورها باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود؛ زیرا خودروهایی که کاتالیزور ندارند گازهای خروجی سمی بیشتری تولید می‌کنند. این مساله به‌طور مستقیم بر سلامت عمومی و محیط زیست تاثیر می‌گذارد. برای مقابله با سرقت کاتالیزورها، راهکارهای مختلفی وجود دارد. صاحبان خودرو می‌توانند با نصب دستگاه‌های امنیتی مانند قفل کاتالیزور یا سیستم‌های هشدار دهنده، مانع از دسترسی آسان سارقان به این قطعات شوند. همچنین پارک کردن خودرو در مکان‌های روشن و پرتردد می‌تواند احتمال سرقت را کاهش دهد.
از سوی دیگر، افزایش آگاهی و همکاری با مقامات اجرایی می‌تواند به شناسایی و مجازات سارقان کمک کند. در نهایت، تقویت قوانین و مقررات مربوط به بازیافت و فروش کاتالیزورها می‌تواند به کاهش انگیزه‌های سرقت این قطعات کمک کند.
اعتراف به سرقت ۲۵ فقره کاتالیزور انواع خودرو
چند روز قبل، سرکلانتر دوم پلیس پیشگیری پایتخت از دستگیری سارقان کاتالیزور خودروهای شهروندان خبر داد. سرهنگ محمد افشار در این باره بیان کرد: «در پی وقوع چندین فقره سرقت کاتالیزور خودرو، تیم عملیات کلانتری ۱۳۴ شهرک قدس گشت‌زنی‌های هدفمند خود را در سطوح جرم‌خیز حوزه استحفاظی آغاز کرد که ماموران در حین این عملیات، روبه‌روی بیمارستان لاله به ۲ نفر که در حال زاغ‌زنی خودروها بودند مشکوک شده و آن‌ها را زیر نظر گرفتند.»
سرهنگ افشار در ادامه افزود: «متهمان در حال ارتکاب جرم، متوجه حضور ماموران کلانتری شده و با یک خودرو سمند متواری شدند؛ اما عوامل انتظامی سریعا با یک تعقیب و گریز پلیسی کوتاه، سرانجام خودرو سارقان را در خیابان حسن سیف متوقف و هر دو متهم را زمین‌گیر و دستگیر کردند.»
این مقام انتظامی اضافه کرد: «سارقان بعد از انتقال به کلانتری و طی یک بازجویی به سرقت ۲۵ فقره کاتالیزور انواع خودرو اعتراف کرده و در پی استعلام به عمل آمده، مشخص شد متهمین دارای سوابق متعدد انواع سرقت نیز بوده‌اند که در نهایت هر دو متهم به همراه تشکیل پرونده، تحویل مقامات قضائی شدند.»
سرکلانتر دوم پلیس پیشگیری پایتخت خاطرنشان کرد: «تاکنون هشت نفر از شکات این پرونده شناسایی شده و شناسایی شکات دیگر نیز در دستور کار پلیس قرار دارد.»
سرهنگ محمد افشار به شهروندان توصیه کرد: «شهروندان با رعایت هشدارهای پلیسی و ایمن کردن خودروهای خود و عدم پارک خودرو در محل‌های تاریک و خلوت از وقوع این نوع سرقت‌ها جلوگیری کنند.»
آشکار شدن سرقت کاتالیست، هنگام دریافت معاینه فنی!
چندی پیش، رئیس انجمن قطعه‌سازان خودرو استان مرکزی و عضو انجمن قطعه‌سازان خودرو کشور در این خصوص گفت: «متاسفانه برخی‌ها در این خصوص اقدام به سوءاستفاده‌های غیراخلاقی می‌کنند و در مواردی شنیده می‌شود برخی خودروهایی که قبلا به تعمیرگاه مراجعه داشته‌اند، هنگام دریافت معاینه فنی متوجه می‌شوند که کاتالیست ندارند و بدین ترتیب مالکان این خودروها تازه متوجه سرقت این قطعه از سوی برخی افراد سودجو می‌شوند. از مالکان خودروها تقاضا داریم برای امور تعمیرات خودروی‌شان به‌مراکز معتبری که شناخت و اطمینان کافی از آن‌ها دارند، مراجعه کنند.»
رئیس انجمن قطعه‌سازان استان مرکزی افزود: «برداشته شدن کاتالیست علاوه‌بر ایجاد آلایندگی خودرو، برخی ایرادهای فنی دیگر را به همراه دارد و ممکن است با جابه‌جایی برخی قطعات، سبب بروز خطر جانی برای سرنشینان نیز بشود.» وی همچنین خواستار وضع جرایم مالی بازدارنده برای مالکان آن دسته از مراکز تعمیراتی شد که اقدام به خارج کردن کاتالیست خودروها می‌کنند و تاکید کرد: «جریمه باید به‌گونه‌ای باشد که دیگر کسی جرأت ارتکاب چنین اقدامی را نداشته باشد.»
