دریافت خدمات و تعمیرات به‌موقع در خودروهای سنگین نسبت به سواری‌ها از اهمیت دوچندانی برخوردار است. از یک سو، این خودروها به‌عنوان سرمایه و منبع درآمد مالکان شناخته می‌شوند و از سوی دیگر به واسطه تردد آن‌ها از جاده‌های بین‌شهری، اهمیت تعمیرات آن‌ها بیش از سایر بخش‌های صنعت خودرو احساس می‌شود. به‌رغم آن‌که دریافت خدمات برای این خودروها بسیار مهم است، اما در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات بسیاری که در این صنعت پیش آمده و منجر به قطع بخشی از زنجیره تامین شده، خدمات و تعمیرات و تامین قطعات یدکی این خودروها با فرازونشیب‌های بسیاری همراه شده است. این در حالی است که برخی کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند نبود قطعات کافی در این صنعت باعث شده است تا برخی از قطعات پس از تعمیر و تراشکاری دوباره به چرخه مصرف بازگردند که می‌تواند خطرات جانی و مالی بی‌شماری را برای ناوگان خودروهای سنگین کشور به وجود بیاورد.
افت خرید و فروش خودروهای سنگین به دلیل افزایش قیمت
یکی از کارشناسان بازار و قطعات خودروهای تجاری در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» اظهار کرد: «در حال حاضر بازار خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین در شرایطی به سر می‌برد که امکان خرید و فروش و نقل و انتقال این خودروها به حداقل رسیده است.»
بهمن محمدی در ادامه افزود: «این آمارها در مورد خودروهایی که از سوی کارخانه‌ها و در برخی موارد در بورس کالا عرضه می‌شوند، متفاوت است و می‌توان گفت وضعیت در کارخانه نسبت به بازار متفاوت است.»
این فعال بازار خودروهای تجاری در ادامه عنوان کرد: «درحال‌حاضر وضعیت قیمتی این خودروها، مدل‌های کارکرده را هم از صرفه اقتصادی خارج کرده و همین گرانی و افزایش قیمت‌ها روی بازار قطعات و شرایط تعمیر و نگهداری هم تاثیر گذاشته است.»
افزایش مخاطرات در جاده‌ها با استفاده از قطعات غیراصل در تعمیرات
محمدی درخصوص وضعیت تعمیر و قطعات این خودروها بیان کرد: «در سال‌های اخیر و هم‌زمان با قطع همکاری خودروسازان خارجی و خروج تولیدکنندگان خارج از زنجیره تامین صنعت خودرو، به‌شدت با کمبود قطعه برای ناوگان خودروهای تجاری مواجه شدیم.»
وی تصریح کرد: «کمبود این قطعات در کنار افزایش بی‌رویه نرخ ارز و نوسانات ارزی باعث شده است تا حتی اگر قطعات در این بازار موجود باشند، با قیمت‌های گزاف معامله شوند.»
وی در ادامه گفت: «این در حالی است که حتی قیمت‌های بالا هم دلیل بر اصل بودن قطعات نیست، موضوعی که می‌تواند مشکلات و خطرات بسیاری را برای سرنشینان این خودروها و دیگر خودروها در جاده‌ها به وجود بیاورند.»
وی در ادامه افزود: «استفاده از قطعات غیراصل در این خودروها، در بسیاری از موارد زمانی مشخص می‌شود که کار از کار گذشته و برای جبران آن بسیار دیر شده است. برخی از این قطعات عملکرد خودرو را مختل کرده و به بخش‌های اصلی‌تر مانند گیربکس و موتور، صدمه وارد می‌کنند.»
بیشترین خرابی مربوط به کدام قطعه‌هاست؟
این فعال بازار و کارشناس خودروهای سنگین در ادامه با اشاره به این که برخی از قطعات خودروها حساس هستند و باید سریع و بدون وقفه تعمیر یا تعویض شوند، گفت: «مشکل اصلی در تامین قطعات این خودروها نه به قطعات مصرفی که به قطعات اصلی‌تر و البته حساس‌تر برمی‌گردد. قطعات مربوط به موتور، گیربکس و سیستم ترمز این خودروها باید در صورت خرابی هرچه سریع‌تر جایگزین شوند، اما کمبود این قطعات و گاهی استفاده از قطعات کارکرده به جای مدل‌های نو، این خودروها را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند.»
وی افزود: «بیشترین خرابی خودروهای سنگین مربوط به فیلتر، ترمز، گیربکس و بلبرینگ می‌شود که به‌طور معمول هزینه‌هایی بالایی را هم روی دست مالکان این خودروها می‌گذارد.»
وی گفت: «البته برخی از قطعات مربوط به موتور در کشور یافت نمی‌شوند و برخی تعمیرکاران این قطعه‌ها را به کشورهای همسایه سفارش داده و هزینه هنگفتی را بابت آن دریافت می‌کنند و مالکان هم به ناچار تن به خرید این قطعات و پرداخت این هزینه‌ها می‌دهند.»
وی ادامه داد: «در برخی موارد هم تعمیرکاران مدعی می شوند قطعات را از کشورهای دیگر خریداری کرده‌اند، اما در واقع مدل‌های استفاده‌شده را با کمی تعمیر دوباره در خودروها به کار می‌گیرند.»
خودروهای فرسوده؛ بمب‌های ساعتی در جاده‌ها
محمدی ادامه داد: «در شرایطی صنعت خودروهای تجاری نیازمند به قطعه و تعمیرات اصولی است که این خودروها بیش از همیشه با فرسودگی همراه هستند و برخی از آن‌ها به‌واسطه عدم تعمیرات به‌موقع و اصولی تقریبا از رده خارج شده‌اند.»
وی همچنین اظهار کرد: «این که خودروهایی با عمر 50سال همچنان در جاده‌های کشور حرکت می‌کنند، حکم بمب‌ساعتی را دارند که با کوچک‌ترین خرابی و نقص قطعه می‌تواند به یک فاجعه در جاده تبدیل شود.»
وی ادامه داد: «البته به‌واسطه قدمت بالای این خودروها، اکثر قطعات آن‌ها به سختی یافت می‌شود و برخی تعمیرکاران قطعه خودروهای دیگر را روی آن می‌خورانند.»
وی در پایان بیان کرد: «اگر فکری به حال این خودروها نشود و برنامه‌ای برای تامین قطعات آن‌ها صورت نگیرد، هر روز شاهد مشکلات اساسی این خودروها و تصادفات و فجایع ناشی از آن‌ها در ناوگان تجاری و جاده‌های کشور خواهیم بود.»
