بازار خودرو در سال جاری شرایط عجیبی را تجربه کرده است؛ قیمت‌ها دارای نوسان شدید بوده‌اند.برخی خودروها ابتدای سال نسبت‌به سال قبل تا ۵۰۰ میلیون تومان افزایش پیدا کردند، اما طی یکی دو هفته اخیر و با بازگشت نرخ ارز به کانال زیر ۶۰هزار تومان، دچار ریزش شدید شدند. پیش‌بینی می‌شود در صورت کاهش بیشتر نرخ ارز و رسیدن به کانال کمتر از ۵۵ هزار تومان، بار دیگر قیمت خودرو کاهش پیدا کند. با این‌حال، صرفا بحث ارز در قیمت خودرو تاثیرگذار نیست و موضوع عرضه و فاکتور این خودروها نیز بسیار در قیمت نهایی آن در بازار تاثیرگذار است. درصورتی‌که عرضه خودرو به‌صورت روتین و مناسب نیاز بازار باشد، حتی رشد نرخ ارز نیز شاید باعث افزایش چشمگیر قیمت خودرو در بازار نشود. این مساله در مورد برخی خودروهای محبوب در بازار بسیار دیده می‌شود.
در مورد خودروهای وارداتی نیز درصورتی‌که میزان عرضه افزایش پیدا کند، قیمت آن‌ها در بازار نزولی خواهد شد. با این‌حال، میزان عرضه خودرو به اندازه تقاضا نیست و طی سال‌های اخیر معمولا تقاضا بیشتر از عرضه بوده است. در همین زمینه با سعید موتمنی، فعال و کارشناس بازار خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
وضعیت بازار خودرو در سال جاری چه تغییراتی داشته و روند کلی در این بازار از ابتدای سال تاکنون به چه صورت بوده است؟
بازار خودرو ابتدای سال یک مقدار توفانی کار را شروع کرد. اما درست مانند پارسال، از اواسط اردیبهشت افزایش قیمت فروکش کرد. البته رشد قیمت خودرو در بازار در آن مقطع، به مسائل سیاست خارجی و تنش‌های منطقه‌ای باز می‌گشت.
به‌هرحال رشد قیمت ارز باعث شد تا قیمت خودرو نیز در بازار با افزایش مواجه شود. اما طی یکی دو هفته اخیر و همزمان با نزولی شدن نرخ ارز، تب افزایش قیمت خودرو نیز فروکش کرد. ضمن این‌که بازار در رکود کامل به سر می‌برد و خبری از خریدار نیست و درمجموع قیمت‌ها ریزشی است. یعنی روند افزایش نرخ ارز متوقف شد و با توجه به رکود در بازار قیمت‌ها نیز ریزشی شده است.
با توجه به این‌که قیمت دلار افزایش پیدا کرد و دوباره به کانال قبلی خود بازگشت. آیا قیمت خودرو نیز دوباره به قیمت قبلی خود برگشته است؟
بله. قیمت خودرو دوباره در بازه قبلی خود قرار گرفت. به‌عنوان مثال بهای خودروهای ارزان مانند کوییک طی هفته‌های گذشته به ۴۵۰ تا ۴۶۰ میلیون تومان رسیده بود که با کاهش نرخ ارز، قیمت این محصول نیز با ریزش بیش‌از ۲۵میلیون تومانی به ۴۱۵ تا ۴۱۸ میلیون تومان رسید.
همچنین قیمت پژوپارس که تا ۶۸۰میلیون تومان هم افزایش پیدا کرد، درحال‌حاضر به ۶۳۰میلیون تومان کاهش پیدا کرده، دنا اتوماتیک هم حدود ۵۰میلیون تومان عقب‌گرد داشته است. برخی خودروهای مونتاژی حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰میلیون تومان کاهش قیمت داشته‌اند. خودروهای وارداتی جدید ۲۰۲۳ نیز طی دو هفته اخیر، بین ۲۰۰ تا ۶۰۰میلیون تومان کاهش قیمت داشته است.
این رکود در بازار فقط مربوط به خودروهای داخلی است یا تمام خودروها را در برمی‌گیرد؟
ماه‌هاست رکود در بازار وجود دارد. این رکود برای همه خودروها چه داخلی‌ها، چه مونتاژی و چه وارداتی‌ها دیده می‌شود. اما برای خودروهای ثبت‌نامی رکودی وجود ندارد. آن هم به دلیل فاصله قیمتی است که با قیمت کارخانه وجود دارد. بنابراین برای خودروهای ثبت‌نامی شاهد تقاضای کاذب در هستیم. در همه خودروهای ثبت‌نامی می‌توان فاصله قیمتی ۵۰ تا ۷۰درصدی را بین قیمت فاکتور و قیمت بازار مشاهده کرد.
روند بازار طی ماه‌های آینده به ویژه در فصل تابستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر نرخ ارز مانند روزهای اخیر روند کاهشی داشته باشد، قیمت خودرو نیز ریزشی خواهد بود. ضمن این‌که اگر خودروسازان خودروهای بیشتری به فاکتور کنند، قیمت‌ها همچنان کاهش پیدا خواهد کرد. چراکه در بازار خودرو اصولا خریداری وجود ندارد. فاصله قیمتی که درحال‌حاضر بین خودروهای داخلی و مونتاژی با بازار وجود دارد، به دلیل پایین بودن میزان عرضه خودرو است.
اگر عرضه افزایش پیدا کند و خودروهای بیشتری فاکتور شود، طبیعتا قیمت بازار نیز نزولی خواهد شد. هرچه میزان عرضه بیشتر شود، فاصله بین کارخانه و بازار کمتر خواهد شد. خودرویی که ۶۸۰میلیون تومان فاکتور می‌شود، نباید در بازار بیش از یک‌میلیارد تومان قیمت‌گذاری شود. این فاصله بیش‌از ۴۰۰میلیون تومانی بسیار عجیب است.
اگر کارخانه برای همین خودرو روزانه بیش از ۱۰۰ فاکتور صادر کند، دیگر این فاصله قیمتی ایجاد نمی‌شود. در بحث خودروهای وارداتی هم شرایط به همین صورت است.
قرار بود ۱۰۰هزار خودرو وارد و فروخته شود، اما خیلی انگشت‌شمار خودرو شماره‌گذاری و وارد بازار شده است. اگر می‌بینیم خودرو وارداتی که ۲.۷میلیارد تومان فاکتور می‌شد، در بازار به ۴میلیارد تومان در روزهای ابتدایی سال و ۳.۵میلیارد تومان در یکی دو هفته اخیر رسیده، به دلیل محدودیت عرضه است.
محدودیت عرضه این مشکلات را در بازار ایجاد می‌کند. اگر واردکننده یا خودروساز به‌موقع به تعهدات خود عمل کنند، فاصله قیمتی کمتر و کمتر خواهد شد.
خودروهایی که وارد و عرضه شده‌اند، بیشتر در نمایشگاه‌ها برای فروش دیده می‌شوند یا دست مشتریان هستند؟
بخش قابل‌توجهی از این خودروها در نمایشگاه‌ها برای فروش دیده می‌شود. این خودروها در روزهای ابتدایی قیمت‌های بسیار بالایی داشتند، اما درحال‌حاضر با کاهش قیمت مواجه شده‌اند.
آیا خودروهای وارداتی با قیمت‌هایی که برای آن‌ها در بازار اعلام می‌شود، مشتری هم دارند؟
خیر. مشتری روی کاغذ است. ممکن است فردی که می‌خواهد یک هیوندای الانترا را به فروش برساند، بیش از یک‌ماه منتظر بمانند. یعنی چه این خودرو در نمایشگاه باشد و چه فرد در فضای مجازی آگهی کرده باشد، زمان بسیاری برای فروش آن نیاز دارد.
ممکن است هفته‌ها آگهی تکرار شود تا یک مشتری برای خودرو پیدا شود. همان‌طور گفتم، مشتری در بازار بسیار کم است. اگر آگهی‌ها را رصد کنید، می‌بینید که بسیاری از آن تکراری است.
مثلا قیمت همین الانترا که حدود ۳میلیارد و ۵۰میلیون قیمت دارد، درصورتی‌که تعداد فاکتور توسط واردکننده افزایش پیدا کند و دلار به کانال ۵۵هزار تومان وارد شود، ممکن است به کمتر از ۳میلیارد تومان برسد. این روند بستگی به نوسانات ارزی و میزان عرضه دارد.
آیا این رقم‌های عجیبی که روی پلت‌فرم‌های فروش شاهد آن هستیم، کاذب است؟
بله. غالب این آگهی‌ها فیک هستند. ممکن است در این آگهی‌ها، خودرویی زیر قیمت هم اعلام شود. یعنی الانترا را ۲میلیارد و ۸۰۰میلیون اعلام کرده باشد. درصورتی‌که این محصول در بازار حدود ۳میلیارد و ۵۰میلیون تومان قیمت دارد. یعنی قیمت این خودرو در تمام نمایشگاه‌های صاحب شناسنامه در این رنج است. مشتری باید آگاه باشد و فریب آگهی‌های جعلی را نخورد.
افراد سعی کنند از واحدهای صنفی شناسنامه‌دار خرید انجام دهند که در صورت بروز مشکل بتوان آن را حل کرد. برخی از این به‌اصطلاح فروشندگان، ابتدا یک مبلغی از افراد دریافت می‌کنند و مدعی می‌شوند که خودرو را طی یک ساعت آینده تحویل می‌دهند. یک ساعت تبدیل به یک ماه و... می‌شود. یعنی باید دوندگی کنید تا بیعانه را از فرد پس بگیرید. اما قیمت‌هایی که در واحدهای صنفی شناسنامه‌دار اعلام می‌کنند، ممکن است دو سه‌درصد بالا و پایین داشته باشد.
مشتری هم معمولا چشم‌بسته کالا را خریداری نمی‌کند و از چند جا قیمت می‌گیرد. یعنی خودرو در آن نمایشگاه وجود دارد و قیمت هم مشخص است. اگر مشتری از واحدهای شناسنامه‌دار خرید کند، درنهایت ممکن است برای کارمزد نمایشگاه با آن‌ها چانه بزند. چون قیمت‌ها مشخص است و درحال‌حاضر نوسانی به آن صورت وجود ندارد.
مشتریان توجه کنند که اگر قیمت ارز مثلا به کانال کمتر از ۵۵هزار تومان وارد شود، صد درصد در بازار خودرو تاثیرخواهد گذاشت و قیمت‌ها ریزش خواهد کرد؛ بنابراین با چشم باز اقدام به خرید کنند.
فقط درصورتی‌که نرخ ارز افزایش پیدا کند، قیمت این خودروها هم افزایش پیدا خواهد کرد. هرچند ممکن است برای آن مشتری وجود نداشته باشد، اما به‌هرحال با رشد نرخ ارز، قیمت خودرو نیز رشد خواهد داشت.
درمجموع اگر برای خودرویی مانند الانترا، روزانه ۴۰ فاکتور صادر شود، قیمت آن در بازار روی ۲میلیارد و ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان خواهد ایستاد. چراکه در بازار مشتری وجود ندارد. اما متاسفانه کمبود عرضه برای همه خودروها دیده می‌شود.
اگر خودروهای دست‌دوم وارد می‌شد، خودروهای وارداتی صفر تا چه اندازه ریزش قیمت پیدا می‌کردند؟
اگر این اتفاق رخ می‌داد، قیمت‌ها به‌شدت شکسته می‌شد. چراکه بازار ما تشنه خودرو است. فرض کنید خودرو وارد کشور شود و کف بازار پر از خودروهای وارداتی باشد. در این صورت قیمت‌ها شکسته خواهد شد. مشکل ما این است که نیاز بازار درحال‌حاضر تامین نمی شود. اگر نیاز بازار تامین شود، خودرویی مانند کوییک که ۲۵۰میلیون تومان فاکتور می‌شود، نباید در بازار به ۴۵۰میلیون تومان برسد. نباید دنایی که نزدیک ۷۰۰میلیون تومان فاکتور می‌شود در بازار به بیش‌از یک‌میلیارد تومان برسد. این تفاوت قیمت ناشی‌از عدم تامین نیاز بازار است.
