شهرسازی بی ضابطه
در میان چالش‌های زندگی شهری شاید اغرق نباشد اگر بگوییم ترافیک آزاردهنده‌ترین، بحرانی‌ترین و هزینه‌محورترین پدیده در سطح عمومی جامعه است. امروزه برعکس ۸۰سال پیش حدود ۷۵ تا ۸۰درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می‌کنند که به طور مستقیم با پدیده‌هایی همچون ترافیک دست و پنجه نرم کرده و اغلب ساعات زندگی خود را در ترافیک می‌گذرانند. طبق برآوردهای انجام‌شده، منابع متحرک یا وسائل‌نقلیه بیش‌از ۶۰درصد ذرات معلق و ۸۲درصد گازهای آلاینده را تولید می‌کنند.
در کنار این افزایش مصرف و از بین بردن سرمایه ملی و افزایش هزینه برای شهروندان، مشکلات زیستی برای زندگی مردم و عصبانیت ناشی‌از ترافیک زیاد که در بسیاری از مواقع به نزاع‌های خیابانی نیز منجر می‌شود، تنها گوشه‌ای از آسیب‌های ترافیک است. در مقیاس دیگر، در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر هر شهروند تهرانی روزانه ۲ساعت وقت خود را در ترافیک تلف کند، سالانه ۷۳۰ساعت از زندگی خود را صرف ترافیک کرده که بیش از یک‌ماه کامل از زندگی او را هدر می‌دهد.
همین مساله بحران‌های متعدد روحی و روانی را به همراه دارد. شهرسازی بی‌ضابطه از طریق مجراهای فرار قانونی باعث شد هیچ اطلس و آمایش سرزمینی برای نوع ساخت‌وسازها رعایت نشود که نتیجه آن ساخت مجتمع‌های تجاری و اداری و ساخت برج‌های مسکونی بدون توجه به کشش خیابان، وجود پارکینگ‌های عمومی و همچنین عدم برخورداری ساختمان‌ها از پارکینگ اختصاصی شده است. امروزه گاه دیده می‌شود ساختمان‌های اداری در پرترافیک‌ترین خیابان‌ها ایجاد شده و ساختمان‌های مسکونی بدون در نظر گرفتن پارکینگ و با پرداخت جریمه، پایان کار و سند دریافت می‌کنند.
از طرفی جای خالی نهاد مدیریت ترافیک در تصمیم‌گیری حوزه شهرسازی و شهرداری احساس می‌شود. با وجودی که پلیس راهور به عنوان نهاد متولی کنترل و مدیریت ترافیک عضو اصلی شورای عالی ایمنی و حمل‌ونقل کشور است اما در کمیسیون‌های شهرسازی مانند کمیسیون ماده ۱۰۰، کمیسیون ماده ۵ و بسیاری دیگر از کمیسیون های دیگر حوزه مدیریت شهری جایگاه و نقشی ندارد.
ترافیک؛ باری که بر دوش پلیس است
رئیس پلیس راهور فراجا ضمن تایید بی‌اعتنایی نظام مهندسی و شهرسازی کشور به ملاحظات ترافیکی و جایگاه پلیس راهنمایی و رانندگی گفت: طی مکاتبه‌ای این مساله را به رئیس‌جمهور منتقل کردیم و منتظر هستیم در نخستین شورای عالی ایمنی و حمل‌ونقل که به ریاست مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهور تشکیل می‌شود این مساله را به‌عنوان یک نگرانی و دغدغه ترافیکی اعلام کنیم.
سردار سیدتیمور حسینی ادامه داد: حضور دائمی پلیس به‌عنوان عضو ثابت شورای عالی معماری و شهرسازی و همچنین کمیسیون‌های حوزه شهرسازی مانند کمیسیون ماده ۵ از مطالبات جدی پلیس راهنمایی و رانندگی است.
وی تاکید کرد: در بسیاری از اتفاقاتی که در موضوعات مختلف برای حوزه شهرسازی رخ می‌دهد و در ۲ کمیسیون ذکر شده برای آن تصمیم‌گیری می‌شود، به تنها چیزی که توجه نمی‌شود، ملاحظات ترافیکی است.
رئیس پلیس راهور فراجا با بیان اینکه مهم‌ترین عنصر در شهرسازی توجه به عنصر ترافیکی است، تاکید کرد: متاسفانه تمام بار این بی‌توجهی بر دوش پلیس است زیرا مردم در هر مساله و مشکل ترافیکی نوک پیکان را به سمت پلیس راهور نشانه می‌گیرند.
سردار حسینی همچنین اظهار کرد: همه تبعات ناشی‌از بی‌توجهی به قواعد ترافیکی در حوزه شهرسازی گریبانگیر پلیس است اما در نهایت باعث فشار به مردم و اختلال در زندگی عادی آنها می‌شود.
به گفته وی، پر کردن جای خالی پلیس راهور در حوزه شهرسازی در عمل از دست پلیس خارج است و پلیس نمی‌تواند درباره آن تصمیم‌گیری کند زیرا این امر نیازمند تصمیم در مرجعی عالی‌تر و در سطح رئیس‌جمهور است.
این مقام ارشد پلیس راهور کشور، حضور و عضویت پلیس در شوراها و کمیسیون‌های معماری و شهرسازی را بسیار ضروری و حیاتی عنوان کرد و افزود: در همه شهرها به خصوص کلانشهرها غیبت پلیس در حوزه ترافیک شهرسازی زمینه‌ساز بحران‌های ترافیکی شده است که امروز شاهد آن هستیم.
هم‌راستایی مطالعات شهرسازی و ترافیک
یک کارشناس حمل‌ونقل نیز در این زمینه بیان کرد: مطالعات شهرسازی و ترافیک باید در راستای هم باشد و نیاز است هر کدام از طرح‌های شهری در هر رده، پیوست حمل‌ونقلی داشته باشند. محسن فلاح‌زواره اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین معضلات بر سر راه حمل‌ونقل شهری، تطابق نداشتن استانداردهای این بخش با استانداردهای حوزه شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری است که معمولا پس از ساخت یک منطقه یا احداث یک شهرک مسکونی، امکانات حمل‌ونقلی برای آن منطقه در نظر گرفته می‌شود.
این کارشناس حمل‌ونقل تصریح کرد: تطابق نداشتن مطالعات شهرسازی و ترافیکی و در نهایت در یک راستا عمل نکردن پروژه‌های عمران شهری و حمل‌ونقلی موجب شده است تا بار اضافی بر برخی مناطق شهری تحمیل شود، البته توسعه و رشد شهری، افزایش جمعیت و میزان مهاجرت نیز در این زمینه تاثیرگذار بوده و از معیارهایی هستند که در حوزه شهرسازی و در هماهنگی با طرح‌های ترافیکی باید مورد توجه باشند.
فلاح در پایان گفت: امروزه روش‌های نوینی در شهرهای توسعه‌یافته دنیا به منظور کاهش ترافیک مورد استفاده است به نحوی که علاوه بر اثرگذاری طرح‌های عمرانی، طرح‌های آموزشی و استفاده از فناوری‌های نوین نیز موردتوجه قرار دارد.
