صنعت حمل‌ونقل در دنیا به دلیل پیوستگی بخش‌های مختلف جاده‌ای، هوایی، ریلی و دریایی به صنعتی لجستیک تبدیل شده است و تقریبا هر یک از این بخش به‌تنهایی کارایی کافی ندارند. با این‌حال، در ایران به‌رغم گستردگی شهرها و نیاز به حمل‌ونقل متناسب و تقاضای بالا برای روش‌های حمل‌ونقل، این مهم در سال‌های اخیر آن‌طور که باید و شاید موردتوجه قرار نگرفته است. با آن‌که سایر روش‌های حمل‌ونقلی در ایران جای کار بسیاری دارند و هنوز ظرفیت‌های نهفته بسیاری را در خود جای داده‌اند، اما هیچ‌یک به اندازه حمل‌ونقل جاده‌ای محبوبیت پیدا نکرده است. با این‌حال، ناوگان جاده‌ای کشور نیز چه در بخش مسافری و چه در بخش باری با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ از فرسودگی ناوگان گرفته تا کمبود بار و واگذاری بازار حمل‌ونقل داخلی به رقبای خارجی. تمام این موارد در سال‌های گذشته بر صنعت حمل‌ونقل کشور سایه افکنده و نتیجه آن خروج بسیاری از علاقه‌مندان به فعالیت در این صنعت بوده است.
صنعت خودروهای تجاری؛ یکی از مشکل‌دارترین صنایع داخلی
یک فعال بازار خودروهای تجاری در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» اعلام کرد: «متاسفانه همان‌طور که انتظار می‌رفت، صنعت و بازار خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین کشور به‌رغم تمام وعده‌ها و پیش‌بینی‌های انجام‌شده نتوانسته است رشد چشمگیری داشته باشد و امروز شاهد هستیم که این صنعت بسیار مهم در کشور به یکی از مشکل‌دارترین صنایع داخلی تبدیل شده است.»
میلاد خاموشیان در ادامه با اشاره به این که تولید خودروهای تجاری در کشور در مقایسه با بسیاری از کشورهای همسایه سابقه دیرینه‌ای دارد، اظهار کرد: «اگر صنعت خودروهای تجاری در این سال‌ها در مسیر درستی قرار می‌گرفت، امروز شاهد حضور خودروسازان بزرگی از سراسر جهان در سایت‌های تولیدی داخلی بودیم. اما رویه جاری در کشور ازجمله وضعیت اقتصاد، شرایط تحریمی و کم‌لطفی‌های دولت باعث شده است تا امروز خطوط تولید خیلی از تجاری‌سازان داخلی، متوقف شده باشد و دیگران هم با رقمی بسیار پایین‌تر از ظرفیت تولید به کار خود ادامه دهند.»
عدم‌کارایی ناوگان حمل‌ونقل زیر فشار تحریم‌ها و مشکلات داخلی
خاموشیان درخصوص وضعیت ناوگان داخلی گفت: «با آن‌که امروز در کشور بیش‌از همیشه به ورود مدل‌های جدید نیاز داریم، اما کمبود تولید داخل به دلیل مشکلاتی ازجمله تخصیص ارز و تامین قطعه و همکاری زنجیره تامین جهانی، در کنار ممنوعیت واردات مدل‌های جدید و صفر باعث شده است روند نوسازی ناوگان تقریبا متوقف شود و صنعت حمل‌ونقل با کمک مدل‌های قدیمی و البته فرسوده اداره شود.»
وی تصریح کرد: «این واقعیت که محصولات صفرکیلومتر داخلی و خارجی به اندازه نیاز داخل وارد بازار نمی‌شوند و در صورت ورود هم به دلیل قیمت‌های گزاف، در دسترس همه متقاضیان قرار نمی‌گیرند، جنبه دیگری از موانع نوسازی را به رخ می‌کشد که باعث تشدید فرسودگی این خودروها شده است.»
این فعال بازار خودروهای تجاری در ادامه بیان کرد: «مشخص است که ناوگان فرسوده باری و مسافری، کارایی کافی را ندارد و نمی‌تواند آن‌طور که شایسته مردم کشور است، تقاضای حمل‌ونقلی را برطرف کند.»
وی افزود: «قدیمی بودن اکثر مدل‌های موجود در ناوگان و کمبود قطعه آن‌ها نیز باعث شده تا خواب این خودروها در صورت خرابی زیاد باشد و حتی برخی دیگر در صورت تعمیر شدن و تردد در جاده‌ها، خطرات بسیاری را برای رانندگان و سرنشینان سایر خودروها به همراه دارند و امنیت جاده‌ای کشور را کاهش می‌دهند.»
صنعت خودروهای تجاری و حمل‌ونقل را از دست دادیم
خاموشیان اظهار کرد: «متاسفانه با بی‌تدبیری بازارهای منطقه را که امروز باید جولانگاهی برای صنعت تجاری کشور بود، از دست دادیم و به کشورهای همسایه و حتی غربی و شرقی واگذار کردیم.»
وی در ادامه بیان کرد: «البته ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و ما در سال‌های اخیر به غیر از بازار خودروهای تجاری، بازار حمل‌ونقل را هم از دست داده‌ایم؛ چراکه به دلیل فرسودگی ناوگان و قدیمی بودن آن‌ها، این خودروها جایی در کشورهای پیشرفته و حتی کمترتوسعه‌یافته منطقه‌ای هم ندارند و اکثر این خودروها باید به حمل‌ونقل بار و مسافر در داخل بسنده کنند و حمل‌ونقل خارجی را به رقبا بسپارند.»
این کارشناس بازار خودروهای تجاری همچنین عنوان کرد: «این در حالی است که حجم بار در سال‌های اخیر به دلیل کاهش واردات و صادرات، کوچک شده و این خودروها بازار کار چندانی در داخل کشور ندارند. در بخش مسافری نیز به دلیل عدم امنیت در جاده‌ها و فرسودگی بخشی از اتوبوس‌های جاده‌ای و عدم توسعه‌یافتگی، در روزهای معمولی حجم تقاضا پایین است و همین مشکلات را برای مالکان این خودروها به وجود آورده است.»
وی در پایان تصریح کرد: «دولت، وزارت صمت، وزارت راه‌وشهرسازی هرچه سریع‌تر باید دست در دست خودروسازان داخلی، حجم تولید را افزایش دهند و از آن‌ها حمایت کنند تا همین اندک بازار باقیمانده هم به خارجی‌ها و رقبا واگذار نشد.»
کشورهای همسایه، راه‌نرفته صنعت تجاری ایران را طی می‌کنند
این فعال بازار خودرو کشور وضعیت صنعت تجاری‌سازی داخلی را با دیگر کشورها ازجمله کشورهای همسایه مقایسه و عنوان کرد: «در سال‌هایی که ایران صنعت خودروهای تجاری را راه‌اندازی کرد و از واردات این خودروها به تولید رسید و خطوط تولید را راه‌اندازی کرد، هنوز مشابه آن در کشورهای همسایه یا حتی برخی از کشورهای آسیایی وجود نداشت.»
وی در ادامه گفت: «چین تقریبا دو یا سه دهه بعد از ما به این صنعت روی آورد و به‌طور جدی تولید و صادرات این خودروها را در دستور کار قرار داد و حالا توانسته است سهم بسزایی از بازارهای جهانی را به دست بیاورد.»
خاموشیان همچنین عنوان کرد: «ترکیه مثال دیگری است که حتی با چین قابل قیاس هم نیست. این کشور در چند سال اخیر تولید تجاری‌ها را پرقدرت شروع کرده و در همین بازه زمانی کوتاه توانسته است توجه بسیاری از تولیدکنندگان مطرح اروپایی را به خود جلب کند و به سایت تولیدی این خودروسازان تبدیل شود.»
وی افزود: «این گام محکم ترکیه، چشم‌انداز صادراتی پرباری را برای این کشور نمایان می‌کند و به نظر می‌رسد راه‌نرفته صنعت خودروهای باری و مسافری در ایران که این سال‌ها مغفول مانده است، به‌زودی توسط این کشور حداقل در منطقه طی می‌شود.»
