صنعت خودرو ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده که تاثیرات آن بر زندگی روزمره مردم کاملا محسوس است. مشکلاتی همچون کیفیت پایین محصولات داخلی، نوسانات شدید نرخ ارز و شرایط نامناسب بازار خودروهای وارداتی، همگی عواملی هستند که موجب نارضایتی گسترده در میان مصرف‌کنندگان شده‌اند.
در همین زمینه، سجاد همتی، کارشناس و فعال حوزه خودرو در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو»، با تاکید بر لزوم ارتقای کیفیت خودروهای داخلی، اهتمام بر تحقیق‌وتوسعه و ارتقای استانداردهای تولید، اظهار کرد: «همکاری بیشتر بین خودروسازان داخلی و تامین‌کنندگان قطعات، می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات موجود داشته باشد.»
وی تصریح کرد: «بسیاری از شرکت‌های داخلی هنوز در جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان و توسعه زیرساخت‌ها ناتوان هستند که این موضوع بر کیفیت نهایی خودروها تاثیرگذار است.»
به‌گفته همتی، تغییرات پیوسته نرخ ارز باعث افزایش غیرمنطقی قیمت خودروهای وارداتی شده است؛ موضوعی که قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به‌شدت کاهش داده و باعث ایجاد نارضایتی در بازار شده است. او همچنین بر لزوم تنظیم بازار و برنامه‌ریزی استراتژیک برای کنترل این نوسانات تاکید کرد و آن را شرط اثربخشی واردات خودروها به نفع مصرف‌کنندگان و بازار داخلی دانست.
این کارشناس و فعال حوزه خودرو همچنین به خودروهای برقی و هیبرید به‌عنوان یکی از گزینه‌های آینده صنعت خودرو ایران اشاره کرد و ضرورت توسعه زیرساخت‌های مربوط به این خودروها را مورد تاکید قرار داد.
به باور او، خودروهای برقی و هیبرید می‌توانند به کاهش آلودگی هوا و بهبود وضعیت زیست‌محیطی کشور کمک کنند، اما این امر نیازمند فراهم‌آوری ایستگاه‌های شارژ و فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق به مصرف‌کنندگان است.
همتی در این خصوص، بر اهمیت برنامه‌ریزی برای توسعه این تکنولوژی‌ها در کشور و ایجاد هماهنگی بین نهادهای مختلف برای موفقیت این طرح‌ها تاکید کرد.
ارزیابی وضعیت فعلی بازار خودروهای داخلی و وارداتی چیست؟
وضعیت بازار خودرو در ایران درحال‌حاضر دچار مشکلات متعددی است. از یک‌سو، ورود خودروهای وارداتی به بازار باعث افزایش تنوع و رقابت شده است و مصرف‌کنندگان امکان انتخاب بیشتری دارند. با این‌حال، تعداد محدود خودروهای وارداتی و سهم بالای محصولات چینی‌ها از آن‌ها و همچنین؛ نظارت ضعیف بر واردات و عدم شفافیت در فرایند قیمت‌گذاری و توزیع، مشکلاتی را برای بازار ایجاد کرده است.
بسیاری از خودروهای وارداتی با قیمت‌های غیرواقعی و بدون ضمانت‌های کافی به فروش می‌رسند که این امر اعتماد مصرف‌کنندگان را کاهش داده است. ازسوی‌دیگر، تولید خودروهای داخلی به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی، کیفیت پایین و قیمت‌های غیرمنطقی، نتوانسته است انتظارات بازار را برآورده کند. این عدم تطابق میان عرضه و تقاضا، مشکلاتی مانند افزایش قیمت‌ها و محدودیت انتخاب را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است.
چطور می‌توان از ظرفیت‌های داخلی برای بهبود کیفیت خودروهای ساخت داخل بهره‌برداری کرد؟
برای بهره‌برداری بهتر از ظرفیت‌های داخلی در صنعت خودرو، باید به سرمایه‌گذاری در تحقیق‌وتوسعه توجه ویژه‌ای شود. ایجاد ارتباط بین شرکت‌های خودروسازی و تامین‌کنندگان قطعات داخلی با استانداردهای بین‌المللی یکی از اولین گام‌ها در این راستاست. این همکاری می‌تواند به تولید قطعات با کیفیت بالاتر و به‌روزتر کمک کند که درنهایت موجب تولید خودروهای باکیفیت و رقابتی‌تر می‌شود.
همچنین، سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی متخصص، از طراحی و تولید گرفته تا خدمات پس از فروش، می‌تواند به ارتقای کیفیت کلی خودروهای داخلی کمک کند. در کنار این موارد، تقویت نظارت بر تولید و ارتقای استانداردهای کیفیت نیز امری ضروری است که باید در دستور کار قرار گیرد.
نوسانات نرخ ارز چه تاثیراتی بر واردات خودرو و قیمت‌گذاری آن‌ها در بازار ایران داشته و خواهد داشت؟
نوسانات نرخ ارز تاثیر مستقیم و قابل‌توجهی بر قیمت خودروهای وارداتی دارد. با افزایش نرخ ارز، واردکنندگان مجبور به افزایش قیمت‌ها برای جبران هزینه‌ها می‌شوند که این امر باعث افزایش فشار مالی بر مصرف‌کنندگان خواهد شد. علاوه‌بر این، نوسانات نرخ ارز به ایجاد بی‌ثباتی در بازار منجر می‌شود و تصمیم‌گیری برای واردکنندگان را دشوارتر می‌کند.
در برخی موارد، واردکنندگان به دلیل این نوسانات و عدم اطمینان از قیمت‌ها، ممکن است خودروهایی را با قیمت‌های بالا و نامتناسب با ارزش واقعی به فروش برسانند. این روند می‌تواند منجر به کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و افزایش نارضایتی از وضعیت موجود در بازار خودرو شود. درنهایت، این وضعیت به نفع هیچ‌یک از طرفین، اعم از مصرف‌کنندگان یا واردکنندگان، نخواهد بود.
به‌نظر شما، چه چالش‌هایی برای واردات خودروهای هیبرید و برقی به ایران وجود دارد و برای حل این مشکلات چه اقداماتی باید انجام شود؟
واردات خودروهای هیبرید و برقی به ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که مهم‌ترین آن‌ها، نبود زیرساخت‌های مناسب برای پشتیبانی از این خودروهاست. درحال‌حاضر تعداد ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در ایران بسیار محدود است و این موضوع می‌تواند برای خریداران این خودروها مشکلاتی در استفاده روزمره ایجاد کند.
البته واردات این خودروها درحال‌حاضر بیشتر به دلیل کاهش تعرفه‌ها و قیمت پایین‌تر آن‌ها در مقایسه با خودروهای بنزینی جذابیت دارد، اما در نظر نگرفتن زیرساخت‌های لازم، می‌تواند در آینده منجر به مشکلات جدی برای مصرف‌کنندگان شود. برای حل این مشکل، لازم است که دولت و بخش‌خصوصی همکاری کنند تا شبکه گسترده‌ای از ایستگاه‌های شارژ در سراسر کشور ایجاد شود. همچنین، برنامه‌ریزی دقیق برای تامین قطعات یدکی و خدمات پس از فروش برای این خودروها نیز ضروری است تا در صورت بروز مشکلات فنی، خریداران با بحران مواجه نشوند.
با توجه به این‌که خودروهای وارداتی اعم‌از ژاپنی، کره‌ای، آلمانی، فرانسوی و... با برندهای مختلف و عمدتا از سایت‌های تولیدی چین به ایران وارد می‌شوند، به‌نظر شما چه معیارهایی باید برای واردات خودرو لحاظ شود تا کیفیت و ایمنی این خودروها تضمین شود؟
برای تضمین کیفیت و ایمنی خودروهای وارداتی، ضروری است ابتدا معیارهای مشخصی برای واردات این خودروها تعریف شود. مشکلاتی همچون عدم تاسیس شبکه خدمات پس از فروش، عدم تامین قطعات یدکی و گارانتی مناسب باعث ایجاد مشکلاتی برای مصرف‌کنندگان می‌شود. برای حل این مساله، ابتدا باید استانداردهای سختگیرانه‌تری برای واردات خودروها تعریف شوند و از نظر فنی و ایمنی مورد تایید قرار گیرند.
علاوه‌بر این، واردکنندگان باید ملزم شوند که علاوه بر واردات خودرو، تاسیس نمایندگی‌های خدمات پس از فروش و تعمیرگاه‌های تخصصی برای این خودروها را در دستور کار خود قرار دهند. این اقدام می‌تواند کمک زیادی به حفظ کیفیت خودروها و اطمینان از ایمنی آن‌ها در طول مدت استفاده کند.
اما متاسفانه به نظر می‌رسد برخی شرکت‌های واردکننده نگاه بلندمدت به کار خود ندارند و گویی صرفا دنبال آن بودند تعدادی خودرو را وارد کنند و بفروشند. البته باید اذعان داشت با توجه تغییرات پیاپی سیاست‌های دولتی در قبال واردات خودرو، عملا نمی‌توان نگاهی بلندمدت به آن داشت و واردکنندگان نوپا نیز از دچار شدن به سرنوشت واردکنندگان قبلی واهمه دارند.
در رابطه با گارانتی و خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی، آیا سیستم نظارتی کافی برای اطمینان از کیفیت این خدمات وجود دارد؟
متاسفانه، درحال‌حاضر سیستم نظارتی کافی برای اطمینان از کیفیت خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی در ایران وجود ندارد. بسیاری از واردکنندگان خودروهای خارجی، خدمات پس از فروش خود را به‌طور مناسب ارائه نمی‌دهند و در برخی موارد، حتی نمایندگی‌هایی برای انجام تعمیرات تخصصی در دسترس نیست. این مساله به‌ویژه در مورد خودروهای برقی و هیبرید که نیاز به تعمیرات خاص و تخصصی دارند، بیشتر نمایان می‌شود. برای حل این مشکل، دولت باید نظارت‌های بیشتری بر شرکت‌های واردکننده خودرو اعمال کرده و الزاماتی برای ارائه خدمات پس از فروش موثر وضع کند.
همچنین، واردکنندگان باید موظف شوند که از همان ابتدا با تاسیس نمایندگی‌ها و مراکز خدمات پس از فروش در سراسر کشور، تضمین کنند که خریداران در صورت بروز هرگونه مشکل، به‌سرعت به خدمات تخصصی دسترسی خواهند داشت. این اقدامات می‌توانند به افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و رشد بازار خودروهای وارداتی در ایران کمک کنند.
