صنعت قطعه یکی از ارکان حیاتی اقتصاد هر کشور به شمار می‌آید و نقش بسزایی در توسعه صنعتی و اقتصادی ایفا می‌کند. در ایران، این صنعت با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که تاثیرات عمیقی بر رقابت‌پذیری تولیدات داخلی دارد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، ناترازی‌های انرژی و قطع مکرر برق است که به افزایش هزینه‌های تولید و کاهش کیفیت محصولات منجر می‌شود. همچنین، تخصیص ارز یارانه‌ای به واردات قطعات، شرایط را برای تولیدکنندگان داخلی دشوارتر کرده است و باعث می‌شود که محصولات خارجی با قیمت‌های پایین‌تری برای بازار ما تامین شوند. این وضعیت نه‌تنها به تولیدکنندگان داخلی آسیب می‌زند، بلکه منجر به کاهش اعتماد مشتریان به کیفیت محصولات داخلی می‌شود.
در این راستا، بررسی سیاست‌های ارزی و وارداتی و نیاز به اصلاح آن‌ها به‌منظور حمایت از تولیدات داخلی، موضوعاتی هستند که توجه ویژه‌ای را می‌طلبند. در همین زمینه، مهدی مطلب‌زاده، عضو هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به بررسی چالش‌های جدی صنعت قطعه‌سازی ایران در زمینه تامین انرژی و تاثیرات آن بر رقابت‌پذیری تولیدات داخلی پرداخت.
وی با اشاره به مشکلات ناشی از قطع برق و ناترازی‌های انرژی، تاکید کرد که این مسائل نه‌تنها هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهند، بلکه روی کیفیت محصولات نیز تاثیر منفی دارند. وی توضیح داد که قطع مکرر برق باعث توقف خطوط تولید و آسیب به تجهیزات شده و این موضوع به نوبه خود منجر به خواب سرمایه و از دست رفتن اعتماد مشتریان به تولیدات داخلی می‌شود. مطلب‌زاده با اشاره به چالش‌های ناشی از تخصیص ارز یارانه‌ای به واردات، اظهار داشت: «این نوع واردات موجب عرضه محصولات خارجی با قیمت‌های پایین‌تر از نمونه‌های مشابه داخلی در بازار است.»
وی با بیان این‌که تولیدکنندگان داخلی با هزینه‌های بالای تامین مواد اولیه و نیروی کار مواجه هستند که رقابت را برای آن‌ها دشوارتر می‌کند، تصریح کرد: «دولت باید با ایجاد قوانین محدودکننده برای واردات کالاهایی که مشابه تولیدات داخلی هستند، از این تولیدات حمایت کند و به این ترتیب، زمینه را برای رشد و شکوفایی صنعت قطعه‌سازی فراهم آورد.»
این فعال حوزه قطعه‌سازی با تاکید بر اهمیت همکاری با متخصصان صنعت برق و انرژی، گفت: «دولت باید از طریق مشورت با این متخصصان، راهکارهای عملی برای کاهش ناترازی‌های انرژی پیدا کند. همچنین سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند به کاهش مشکلات موجود کمک کند. در این راستا، دولت می‌تواند با ایجاد تسهیلات ویژه برای سازندگان نیروگاه‌های خصوصی، به بهبود وضعیت صنایع کمک کند.»
تخصیص یارانه‌های ارزی به واردات، چه تاثیری بر رقابت‌پذیری تولیدات داخلی دارد؟
تخصیص ارز یارانه‌ای به واردات باعث می‌شود که محصولات وارداتی با قیمت پایین‌تری نسبت به تولیدات داخلی در بازار عرضه شوند. در واقع، این واردات که هم از یارانه‌های دولت مبدأ و هم از ارز یارانه‌ای بهره‌مند می‌شوند، باعث می‌شود تولیدات داخلی برای رقابت با این محصولات با مشکل جدی مواجه شوند. در شرایطی که قطعه‌سازان داخلی با هزینه‌های بالای تولید به‌ویژه در زمینه تامین مواد اولیه و نیروی کار مواجه هستند، این نوع واردات به‌راحتی می‌تواند جایگزین تولیدات داخلی شود. با توجه به این شرایط، نیاز به اصلاح سیاست‌های ارزی و وارداتی احساس می‌شود.
در این راستا، دولت باید با ایجاد قوانین محدودکننده برای واردات کالاهایی که مشابه تولیدات داخلی هستند، از این تولیدات حمایت کند. همچنین، با تنظیم سیاست‌های ارزی به نحوی که رقابت سالم میان تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان خارجی برقرار شود، می‌توان به رشد و شکوفایی تولید داخلی کمک کرد. این اقدامات می‌توانند موجب ایجاد فضای رقابتی برای تولیدکنندگان داخلی و کاهش آسیب‌های واردات سوبسیددار به صنایع کشور شوند.
چگونه می‌توان دولت را متقاعد کرد که به حمایت از تولیدات داخلی توجه بیشتری داشته باشد؟
حمایت‌های یارانه‌ای از واردکنندگان که در قالب تخصیص ارز دولتی انجام می‌شود، عملا به نفع تولیدکنندگان خارجی تمام شده و باعث می‌شود صنایع داخلی به‌خصوص در حوزه قطعه‌سازی با چالش‌های جدی مواجه شوند. یکی از راهکارهای حمایت دولت به از تولید داخلی، این است که به صنایع داخلی تسهیلات ویژه‌ای مانند تسهیل در دسترسی به مواد اولیه و کاهش تعرفه‌های وارداتی برای قطعه‌سازان اختصاص دهد.
این اقدامات می‌تواند به تولیدکنندگان داخلی کمک کند تا بتوانند با قیمت‌گذاری رقابتی به بازار عرضه کنند. علاوه‌بر این، دولت می‌تواند از طریق وضع تعرفه‌های ویژه و اصلاح قوانین ارزی، تولیدکنندگان داخلی را از مزایای بیشتری نسبت به واردکنندگان بهره‌مند سازد. به عبارت دیگر، دولت باید برای تقویت بنیه مالی تولیدکنندگان داخلی، از سیاست‌های حمایتی واقعی و ملموس استفاده کند و ضمن توجه به نیازهای بازار، راه‌هایی برای ارتقای توان تولیدی صنایع کشور پیدا کند.
تاثیر قطع برق بر عملکرد قطعه‌سازان کشور چگونه است و این موضوع چه هزینه‌هایی را به آن‌ها تحمیل می‌کند؟
قطع برق به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده در صنعت قطعه‌سازی، تاثیرات منفی بسیاری بر تولیدات داخلی دارد. این مساله باعث می‌شود؛ خطوط تولید به‌طور مکرر متوقف شوند. این توقف‌ها نه‌تنها باعث افزایش هزینه‌های تولید می‌شود، بلکه ممکن است به تجهیزات آسیب زده و کیفیت محصولات را هم تحت‌تاثیر قرار دهد.
همچنین توقف در تولید موجب خواب سرمایه می‌شود، چراکه قطعه‌سازان نمی‌توانند به تعهدات زمانی خود عمل کنند و این امر ممکن است منجر به از دست رفتن مشتریان و کاهش اعتماد به تولیدات داخلی شود. در این راستا، قطعه‌سازان باید با تولیدکنندگان و متخصصان انرژی همکاری کنند تا راه‌حل‌هایی برای تامین انرژی پایدار و بهینه پیدا کنند.
دولت نیز باید به تامین برق از طریق شبکه‌های پایدار و قابل اعتماد توجه ویژه‌ای داشته باشد تا از توقف‌های غیرضروری در خطوط تولید جلوگیری شود. برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای حل مشکل قطع برق و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولید انرژی به‌ویژه در صنعت قطعه، می‌تواند نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا کند.
آیا نگاه به کارخانه‌های غیرتخصصی برای تامین انرژی به‌عنوان یک راه‌حل عملی منطقی است؟
کارخانه‌های غیرتخصصی در زمینه تولید انرژی به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و تخصص کافی، نمی‌توانند انرژی مورد نیاز صنایع سنگین مانند قطعه‌سازی را به‌طور مؤثر تامین کنند. انتظار از این کارخانه‌ها که نیروگاه‌های برق را بدون در نظر گرفتن نیازهای خاص صنایع کشور تامین کنند، انتظار نابه‌جایی است. این کار نه‌تنها به مشکل موجود در تامین انرژی اضافه می‌کند، بلکه ممکن است هزینه‌های اضافی را برای صنایع داخلی به همراه داشته باشد.
راه‌حل مناسب‌تر در این زمینه استفاده از نیروگاه‌های تخصصی است که با توجه به نیازهای دقیق صنایع مختلف به‌ویژه صنایع قطعه‌سازی، انرژی مورد نیاز را به‌طور پایدار و بهینه تامین کنند. چنین نیروگاه‌هایی می‌توانند انعطاف بیشتری در تامین انرژی داشته باشند و هزینه‌های تولید را برای قطعه‌سازان کاهش دهند.
در این راستا، دولت باید با متخصصان صنعت برق و انرژی به‌طور جدی مشورت کرده و راهکارهای عملی برای کاهش ناترازی‌های انرژی پیدا کند. این مشورت می‌تواند شامل شناسایی منابع انرژی جدید، بهبود کارآیی انرژی و استفاده بهینه از منابع موجود باشد.
به‌عنوان‌مثال، سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر و توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنایع مختلف، می‌تواند به کاهش ناترازی‌های انرژی کمک کند. علاوه‌بر این، دولت می‌تواند با همکاری بخش خصوصی، طرح‌های بلندمدت برای تامین انرژی مورد نیاز صنایع تدوین کند.
ایجاد همکاری‌های میان‌سازمانی و استفاده از تخصص‌های مختلف برای شناسایی نقاط ضعف و بهبود فرآیندهای انرژی، می‌تواند موجب راه‌حل‌های مؤثر و پایدار برای بحران انرژی کشور شود. در نهایت، برای حل مشکل ناترازی انرژی، همکاری نزدیک میان دولت و بخش خصوصی ضروری است تا هر دو طرف بتوانند در جهت افزایش بهره‌وری و کاهش مشکلات موجود اقدام کنند.
