کیفیت قطعات تولید داخل و جایگاه قطعه‌سازان در بازارهای داخلی و بین‌المللی همواره از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در صنعت خودرو بوده است. این موضوعات نه‌تنها بر تجربه مصرف‌کنندگان تاثیر می‌گذارد، بلکه به‌طور مستقیم بر رقابت‌پذیری و رشد اقتصادی کشور نیز تاثیرگذار است.
ابراهیم دوست‌زاده، رئیس کمیته کیفیت انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازان کشور بر این باور است که چالش‌هایی مانند قیمت‌گذاری دستوری و کمبود نقدینگی به‌طور قابل توجهی بر کیفیت تولیدات این صنعت تاثیر گذاشته است.
وی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با «دنیای‌خودرو» به بررسی موانع موجود بر سر راه توسعه صنعت قطعه پرداخت و به چالش‌های اساسی که این صنعت با آن‌ها مواجه است، اشاره کرد.
وی معتقد است: «قیمت‌گذاری دستوری به‌عنوان یکی از عوامل اصلی، باعث کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای بهبود کیفیت و نوآوری در محصولات می‌شود. همچنین، کمبود نقدینگی که ناشی‌از مشکلات اقتصادی و عدم دسترسی به منابع مالی مناسب است، به‌شدت بر توانایی قطعه‌سازان در تامین مواد اولیه و به‌روزرسانی تکنولوژی‌های تولید تاثیر می‌گذارد.»
دوست‌زاده همچنین به این نکته اشاره کرد که برای بهبود شرایط قطعه‌سازی، نیاز به اتخاذ رویکردهای جامع و هماهنگ در سیاستگزاری‌ها وجود دارد. او بر اهمیت ایجاد بسترهای مناسب برای همکاری نزدیک‌تر میان قطعه‌سازان و خودروسازان تاکید کرد و بر این باور است که تنها از این طریق می‌توان به راهکارهای موثر برای ارتقای کیفیت و افزایش رقابت‌پذیری دست یافت.
این فعال حوزه قطعه‌سازی همچنین بر لزوم توجه به استانداردهای جهانی و بهبود فرآیندهای تولید تاکید کرد و گفت که اگر این چالش‌ها به‌درستی مدیریت نشوند، ممکن است به تهدیدی جدی برای آینده قطعه‌سازی و به تبع آن، صنعت خودرو کشور تبدیل شوند.
آیا قطعه‌سازان در بازار افترمارکت توانسته‌اند جایگاه مناسبی پیدا کنند؟ کیفیت قطعات عرضه‌شده در این بازار چگونه ارزیابی می‌شود؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، طی سال‌های اخیر، بسیاری از قطعه‌سازان داخلی به دلیل مشکلات مالی و تاخیر در پرداخت‌ها از سوی خودروسازان، به بازار افترمارکت ورود کرده‌اند. این موضوع باعث شده است که رقابت در این بخش افزایش یابد و برخی از تامین‌کنندگان بتوانند با ارائه محصولات باکیفیت‌تر، سهم مناسبی در بازار به دست آورند.
از سوی دیگر، این بازار به قطعه‌سازان اجازه داده است تا بدون محدودیت‌های قیمت‌گذاری دستوری، محصولات خود را با قیمت‌های واقعی‌تری عرضه کنند و جریان نقدینگی خود را بهبود بخشند.
بااین‌حال، یکی از چالش‌های اصلی بازار افترمارکت، وجود قطعات غیراستاندارد و تقلبی است که از سوی برخی تامین‌کنندگان غیررسمی عرضه می‌شود. این مساله می‌تواند به کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان به قطعات یدکی داخلی منجر شود.
بنابراین، لازم است که نظارت بیشتری بر کیفیت محصولات در این بازار اعمال شود و قطعه‌سازانی که محصولات باکیفیت و استاندارد تولید می‌کنند، مورد حمایت قرار گیرند. اگر این موضوع مدیریت شود، بازار افترمارکت می‌تواند به بستری برای ارتقای صنعت قطعه و افزایش کیفیت قطعات تبدیل شود.
با توجه به افزایش هزینه‌های تولید و مشکلات اقتصادی، چه آینده‌ای را برای صنعت قطعه کشور پیش‌بینی می‌کنید؟
قطعه‌سازی ایران درحال‌حاضر با چالش‌های متعددی مانند افزایش هزینه‌های تولید، مشکلات تامین مواد اولیه، قیمت‌گذاری دستوری و عدم پرداخت به‌موقع مطالبات مواجه است. اگر این مشکلات به‌طور ریشه‌ای حل نشوند، بسیاری از تولیدکنندگان داخلی ممکن است در آینده دچار بحران شوند و سهم بازار خود را از دست بدهند. بااین‌حال، اگر اصلاحات ساختاری در صنعت خودرو و قطعه‌سازی انجام شود، می‌توان چشم‌انداز بهتری را برای این بخش متصور شد.
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای بهبود شرایط صنعت قطعه، رفع موانع مالی و تامین سرمایه در گردش برای تولیدکنندگان است. همچنین، حمایت از توسعه فناوری‌های جدید و افزایش بهره‌وری در فرآیندهای تولید می‌تواند به رقابت‌پذیری این صنعت کمک کند.
علاوه بر این، اگر تعاملات بین قطعه‌سازان و خودروسازان بهبود یابد و شرایط همکاری عادلانه‌تری ایجاد شود، می‌توان امیدوار بود که این صنعت بتواند با وجود تمام چالش‌ها، مسیر توسعه خود را ادامه دهد و حتی در بازارهای بین‌المللی نیز حضور پررنگ‌تری داشته باشد.
آیا سیاست‌های جدید دولت و برنامه‌های حمایتی می‌تواند تاثیر مثبتی بر وضعیت قطعه‌سازان داشته باشد؟
سیاست‌های حمایتی دولت در صورتی می‌تواند به بهبود شرایط قطعه‌سازان کمک کند که به‌طور دقیق و عملیاتی اجرا شود. در گذشته، برخی از برنامه‌های حمایتی مانند ارائه تسهیلات مالی و مشوق‌های صادراتی مطرح شده‌اند، اما در عمل بسیاری از قطعه‌سازان نتوانسته‌اند از این حمایت‌ها بهره‌مند شوند.
برای آن‌که این سیاست‌ها تاثیر واقعی بر صنعت داشته باشند، باید مشکلات اجرایی آن‌ها برطرف شود و دسترسی قطعه‌سازان به منابع مالی و اعتباری تسهیل شود. همچنین، یکی از مسائل مهم، سیاست‌های ارزی دولت است. قطعه‌سازان برای تامین مواد اولیه به واردات وابسته هستند و نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های تولید داشته باشد.
اگر سیاست‌های ارزی به گونه‌ای تنظیم شود که ثبات بیشتری در بازار ایجاد کند، قطعه‌سازان می‌توانند برنامه‌ریزی بهتری برای تامین مواد اولیه و تولید داشته باشند. در نهایت، اگر دولت بتواند تعاملات میان قطعه‌سازان و خودروسازان را مدیریت کند و شرایط همکاری را بهبود بخشد، این امر می‌تواند به رشد و توسعه صنعت قطعه کمک کند.
آیا قطعه‌سازان می‌توانند در بازارهای کشور با همتایان بین‌المللی رقابت کنند؟ چه اقداماتی برای حفظ بازار قطعات ایرانی لازم است؟
قطعه‌سازان ایرانی در برخی حوزه‌ها ظرفیت لازم برای رقابت در بازارهای بین‌المللی را دارند، اما چالش‌هایی مانند مشکلات تامین مواد اولیه، هزینه‌های بالای تولید و تحریم‌های اقتصادی، موانعی جدی بر سر راه صادرات ایجاد کرده‌اند. بااین‌حال، اگر اصلاحاتی در این صنعت انجام شود و دولت نیز از صادرات حمایت کند، قطعه‌سازان می‌توانند به‌تدریج سهم خود را در بازارهای بین‌المللی افزایش دهند.
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای افزایش صادرات، بهبود کیفیت و استانداردهای قطعات تولیدی است. بسیاری از بازارهای خارجی استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای پذیرش قطعات دارند و تولیدکنندگان ایرانی باید فناوری‌های خود را ارتقا دهند تا بتوانند محصولات خود را با این استانداردها تطبیق دهند.
همچنین، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در بازارهای منطقه‌ای، می‌تواند به افزایش صادرات کمک کند. درنهایت، اگر چالش‌های مالی و لجستیکی حل شوند، قطعه‌سازان ایرانی می‌توانند به‌عنوان بازیگران مهمی در بازارهای بین‌المللی ظاهر شوند.
آیا خصوصی‌سازی خودروسازان می‌تواند تاثیری بر وضعیت قطعه‌سازان داشته باشد؟
خصوصی‌سازی خودروسازان می‌تواند تاثیرات مهمی بر زنجیره تامین قطعات داشته باشد. در صورت اجرای درست این سیاست، خودروسازان برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، همکاری بهتری با قطعه‌سازان خواهند داشت و می‌توانند فرآیندهای تامین را بهبود دهند.
همچنین، خصوصی‌سازی می‌تواند منجر به رقابتی‌تر شدن بازار شود که این امر در نهایت به سود قطعه‌سازان خواهد بود. اما اگر این واگذاری‌ها بدون برنامه‌ریزی مناسب انجام شوند، ممکن است مشکلاتی مانند انحصارطلبی برخی شرکت‌ها یا افزایش فشار بر قطعه‌سازان برای کاهش قیمت‌ها ایجاد شود.
بنابراین، لازم است که در روند خصوصی‌سازی، منافع قطعه‌سازان نیز در نظر گرفته شود و سیاست‌هایی اتخاذ شود که همکاری میان زنجیره تامین و خودروسازان بهبود یابد. در نهایت، اگر خصوصی‌سازی به‌درستی انجام شود، می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو و رشد قطعه‌سازی شود.
